همشهری آنلاین - فاطمه عباسی: پیامبر اسلام (ص) فرمود: خداوند متعال در روز عید فطر و عید قربان، به زمین با عنایت می‌نگرد. پس از خانه‌ها بیرون آیید تا رحمت به شما برسد. جابر نقل کرده که پیامبر(ص) خود نیز روز عید، تمام اعضای خانواده‌اش را همراه خود بیرون می‌برد. امام علی (ع) نیز در روز عید بیرون می‌آمد و پیوسته تکبیر می‌گفت تا به محل نماز برسد.
در روایات آمده که امام صادق (ع) فرمود: کسی که برای نماز عید بیرون می‌رود، سزاوار است بهترین جامه‌هایش را بپوشد و خود را با بهترین عطر، خوش‌بو سازد. با این حال در زمان غیبت امام معصوم شرایط برگزاری نماز عید فطر متفاوت است. مستحب است مسلمانان بعد از طلوع آفتاب صبحانه میل کنند و زکات فطره را کنار بگذارند و بعد نماز عید را بخوانند.
بنابر فتوای حضرت آیت الله خامنه‌ای، آیت‌الله سیستانی و آیت‌الله مکارم، در عصر حاضر نماز عید فطر و قربان مستحب است و وقت آن از طلوع خورشید تا اذان ظهر تعیین شده. اگر در این وقت خوانده نشود، قضا ندارد.
این نماز دو رکعت است که نمازگزار در هر رکعت باید بعد از خواندن حمد و سوره، سه تکبیر بگوید. بهتر آن است که در رکعت اوّل پنج تکبیر بگوید و میان هر دو تکبیر یک قنوت بخواند، و بعد از تکبیر پنجم، تکبیر دیگری بگوید (۶) به رکوع رود و دو سجده بجا آورد و برخیزد و در رکعت دوم چهار تکبیر بگوید و میان هر دو تکبیر یک قنوت بخواند. بعد از تکبیر چهارم، تکبیر دیگری (۵) بگوید و به رکوع رود و بعد از رکوع دو سجده کند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد.
قنوت نماز عید فطر
در قنوت نماز عید فطر و قربان هر دعا و ذکری بخوانید کافی است، ولی بهتر است، این دعا خوانده شود:
«اللهمَّ اَهْلَ الکبْریاءِ وَالعَظَمَةِ، وَاَهْلَ الْجُودِ وَالْجَبَرُوتِ، وَاَهْلَ العَفْوِ وَالرَّحْمَةِ، وَاَهْلَ التَّقْوَی وَالمَغْفِرَةِ، اَسْأَلُک بِحَقِّ هذَا الیوْمِ، الَّذِی جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمِین عِیداً، وَلِمُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله وسلم ذُخْراً وَشَرَفاً وَکرامَةً وَمَزِیداً، اَنْ تُصلِّی عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، و آن تُدْخِلَنِی فِی کلِّ خَیرٍ اَدْخَلْتَ فِیهِ مُحَمَّداً وَآلَ مُحَمَّدٍ، و آن تُخْرِجَنِی مِنْ کلِّ سُوءٍ اَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَآلَ مُحَمَّدٍ صَلَواتُک عَلَیهِ وَعَلیهِمْ، اللهمَّ اِنِّی اَسْأَلُک خَیرَ ما سَأَلَک بِهِ عِبادُک الصّالِحُونَ، وَاَعُوذُ بِک مِمَّا اسْتَعَاذَ مِنْهُ عِبَادُک المُخْلَصُونَ».
به این معنا که «خدایا، ای اهل بزرگی و عظمت و ای اهل جود و قدرت مطلق و اهل گذشت و رحمت و اهل تقوا و بخشش، از تو درخواست می‌کنم به‌حق این روز که برای مسلمانان عید و برای محمّد (درود خدا بر او و خاندانش) ذخیره و فزونی در برتری و مزیت قرار دادی، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و مرا در هر خیری که محمّد و خاندان محمّد (ص) را وارد کردی وارد کن و از هر شرّی که محمّد (ص) و خاندان او را بیرون آوردی، بیرون آور؛ خدایا از تو بهترین چیزی را که بندگان شایسته‌ات درخواست کردند می‌خواهم و از آنچه بندگان شایسته‌ات به تو پناه بردند، پناه می‌آورم.»
احکام نماز عید
۱- نماز عید سوره مخصوصی ندارد، ولی بهتر است که بعد از حمد در رکعت اول، سوره أعلی و در رکعت دوم سوره شمس خوانده شود.
۲- در زمان غیبت امام معصوم این نماز را رجائا یعنی به امید رحمت پروردگار به جماعت می‌خوانیم و بعد از آن نیز، دو خطبه ایراد می‌شود؛ بنا بر فتوای مقام معظم رهبری، ترک این خطبه‌ها در زمان غیبت، جایز است. مقلدان آیت‌الله سیستانی و آیت‌الله مکارم باید این خطبه‌ها را گوش کنند.
۳- بنابر فتوای مقام معظم رهبری، اگر پیش‌نماز از طرف ولی فقیه منصوب شده باشد خواندن نماز و خطبه به قصد ورود هم مجاز است. یعنی چون در اسلام خواندن این نماز به عنوان آداب عید عنوان شده ما مسلمین آن را به جا می‌آوریم.
۴- درباره مکان نماز نیز معمولا در مصلی شهر یا در حوالی مساجد جامع، محل برگزاری نمازهای روزانه، برگزار می‌شود و کراهت دارد نماز عید را زیر سقف بخوانیم.
۵- اگر دیرتر به جماعت نمازگزار رسیدید جای نگرانی نیست و می‌توانید با خواندن قنوت‌ها خود را به جماعت برسانید به این صورت که اگر کسی به رکعت دوم نماز عید فطر برسد، با توجه به این که پیش‌نماز در رکعت دوم چهار قنوت می‌خواند، نمازگزار باید قنوت پنجم را خودش به طور مختصر - مثلا با گفتن یک الحمد لله - انجام دهد و به رکوع امام برسد و رکعت دوم را خودش به صورت فرادا بخواند.
به همین ترتیب، اگر در قنوت اول یا غیر آن به جماعت ملحق شدید هم اشکالی ندارد و بهتر است بقیه قنوت‌ها را خودتان انجام دهید و خود را به جماعت برسانید.
۶- بعد از نماز هم مستحب است این تکبیرها را بگوییم: «الله اَکبَرُ، الله اَکبَرُ، لا اِلهَ اِلاَّ الله وَالله اَکبَرُ، الله اَکبَرُ وَلله الحَمْدُ، الله اَکبَرُ عَلی ما هَدانا».
► این گزارش بر اساس فتوای مراجع گرام حضرت آیت الله خامنه‌ای، آیت‌الله سیستانی و آیت‌الله مکارم شیرازی نوشته شده است.