به گزارش همشهری آنلاین به نقل از فارس، پرداختن به جزئیات یا کلیات عملکرد بنیاد مهم و تاثیرگذار رودکی در جریان‌سازی هنر کشور مجالی فراتر از یک و حتی چند یادداشت می‌طلبد. با این همه می‌توان به مناسبت موضوع، جایگاه، رویکرد، فعالیت‌ها و ظرفیت‌های این بنیاد را دستمایه قرار داد و درباره آن به اختصار نکاتی را متذکر شد.
بنیاد رودکی تنها بنیاد فرهنگی کشور است که اساسنامه مصوب هیات دولت دارد و با در اختیار داشتن مجموعه‌های فرهنگی کلیدی و استراتژیکی مانند تالار وحدت و تالاهار اقماری آن، برج آزادی به عنوان نماد ملی کشور و پایتخت، فرهنگسرای نیاوران با پتانسل فراوان بین المللی و دو ارکستر ملی ایران و ارکستر سمفونیک تهران عملا بازوی اجرایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. مطالعه کارنامه این بنیاد نشان می‌دهد که در دو سال و نیم گذشته به صورت استراتژیک در حوزه ریل‌گذاری فرهنگی و هنری قدم برداشته است؛ اگر چه بخش اصلی این دوره در ایام همه‌گیری کرونا بوده اما همین موقعیت هم به فرصتی در حوزه عمرانی و ریل‌گذاری بدل شده است.
نمونه‌سازی در زمینه هنر دینی
استفاده از این پتانسیل می‌تواند حوزه هنری کشور را به تکاپو وا دارد؛ امکانات این مجموعه دو لبه یک تیغ است؛ هم می‌توان در این مجموعه با اتکا به سالن‌ها به میزبانی صرف رویدادهای هنری نشست و هم این امکان وجود دارد که امکانات فوق زمینه‌ای برای «آفرینش‌های هنری» و «توسعه هنر فاخر» «نمونه‌سازی در زمینه هنر دینی» باشد؛ آنچه که همسو و همراستا با ماموریت‌های بنیاد رودکی است.
بررسی کارنامه دو ساله و نیمه به روشنی حرکت بنیاد رودکی از سالن‌داری به آفرینش‌ها و تولید هنری را حکایت می‌کند. از سوی دیگر با توجه به اینکه بنیاد رودکی متولی بخش مهمی از مجموعه‌های میراثی هنری کشور است در این حوزه نیز اقداماتی عمرانی انجام شده است که به افزایش فضاهای هنری در اختیار کشور افزوده است.
چراغ روشن بنیاد رودکی در چراغ خاموشِ پیک کرونا
مروری بر وظایف و ماموریت‌های بنیاد رودکی نشان می‌دهد در حوزه‌های اصلی مشخص شده برای این بنیاد اقدامات بنیادین انجام شده است. ایجاد بستر فعالیت‌های حرفه‌ای، هنری و ادبی در تولید و عرضه هنر یکی از مهم‌ترین ماموریت‌های بنیاد رودکی بوده است. بر کسی پوشیده نیست که در ایام همه‌گیری کرونا که چراغ‌های تالارهای فرهنگی و هنری خاموش بود، بیشترین فعالیت هنری پایتخت در تالارهای تحت مدیریت بنیاد رودکی انجام شده است.
– تلاش در تبیین و نشر مبانی نظری هنر و نمونه‌سازی در زمینه هنر دینی و ملی؛
– توسعه فضاهای هنری از طریق ساخت، بازسازی و فعال کردن تالارها و مراکز هنری و بهره‌گیری از امکانات موجود و جلب مشارکت اشخاص حقیقی و حقوقی، دولتی و غیر دولتی در توسعه فعالیت‌های هنری و ادبی؛
- برگزاری کنسرت‌های آنلاین به عنوان رویکردی نوآورانه و میزبانی از جشنواره های فجر و ضبط و پخش آنلاین جشنواره‌ها کمک کرد تا چراغ جشنواره‌ها در ایام همه گیری روشن بماند؛
- میزبانی و مشارکت در چندین دوره موسیقی دستگاهی و ایجاد بستر فعالیت هنرمندان جوان و مستعد موسیقی سنتی؛
- کمک به گسترش زبان فارسی با محوریت رودکی (نخستین شاعر پارسی زبان) و برگزاری نخستین روز رودکی؛ تولید آثاری با محوریت زبان فارسی از جمله آلبوم های بخارا، نوروزنامه؛
- این بنیاد همچنان نقش برجسته‌ای در برگزاری رویداد بزرگداشت حکیم نظامی به عنوان سیاست کلان عمومی فرهنگی کشور داشت، تولید آثاری در حوزه‌های مختلف از جمله کتاب نظامی گنجوی و آلبوم «راز لیلی» گوشه‌ای از فعالیت‌های بنیاد در این حوزه است.
احداث تالار دهلوی پاسخ به نیازی راهبردی
بررسی عملکرد بنیاد رودکی نشان می‌دهد در دو سال و نیم گذشته اتفاقات شاخصی در این حوزه رقم خورده است. تالار دهلوی در مجموعه بنیاد رودکی به امکانات تالار وحدت افزوده شده که به یک نیاز استراتژیک نیز پاسخ می‌دهد؛ سالن مستقلی برای تمرین ارکسترهای تحت مدیریت بنیاد رودکی. همچنین فضایی مطابق با استانداردهای روز جهانی برای تمرین و ضبط گروه‌های ارکسترال به بنیاد رودکی افزوده شده است. استودیوی صدا بنیاد رودکی امکان دیگری است که در فضای مرکز آموزش هنری بنیاد ایجاد شده که امکان ضبط را در اختیار گروه‌های هنری قرار می‌دهد.
از سوی دیگر در این ایام پهنه رودکی در مشارکت میان شهرداری تهران و این بنیاد هنری به فضاهای هنری شهری تحت لوای تالار وحدت افزوده شد. این فضا امکانی ویژه در اختیار قرار داده تا بتوان به نمونه پلازای فرهنگی در کشور بدل شود.
برگزاری مراسم تعزیه در ایام ماه محرم و صفر، جشنواره نوروزی موسیقی نواحی، تئاترهای خیابانی از جمله اتفاقات ویژه‌ای است که از زمان افتتاح این پهنه با محوریت بنیاد رودکی عملیاتی شده و البته این پهنه همچنان در آغاز راه است.
ریل‌گذاری آرشیو ملی هنر ایران
مرور وظایف بنیاد رودکی، بندی اجرا نشده را نشان می‌داد که در این دوره به انجام رسیده است؛ «آرشیو ملی هنر ایران» در این دوره افتتاح شد و ظرفیتی ویژه برای پژوهشگران هنر فراهم گردید. این اقدام بزرگ نشان می‌دهد که بنیاد رودکی توانسته است در ابعاد گسترش یافته‌ای موضوعات مختلف و مهم عرصه فرهنگ و هنر را دنبال کند.
*شناخت و به کارگیری استعدادهای درخشان هنری و ادبی در سطح داخلی و بین‌المللی
مرکز آموزش هنری بنیاد رودکی پتانسیلی درخشان اما کمتر شناخته شده است. این مرکز در مجاورت تالار حافظ این امکان را دارد که با بهره‌گیری از استادان شاخصی که در همکاری مداوم با بنیاد رودکی هستند به محل پرورش استعدادهای ناب هنری و خصوصا موسیقی بدل شود. اتفاقی که ریل‌گذاری با بهره بردن از نام اساتید بزرگ هنر کشور رقم خورده و با تعریف تازه این مرکز، این مجموعه به کارگاه کشف و پرورش استعدادهای درخشان موسیقی بدل شده است؛ گامی که ثمردهی آن در آینده‌ای نزدیک رقم خواهد خورد.
بزرگداشت و معرفی هنرمندان و ادیبان برگزیده پیشکسوت در حوزه‌های مختلف هنر و ادب
در کارنامه اخیر بنیاد رودکی به عنوان مجموعه‌ای که به نوعی متولی موسسه هنرمندان پیشکسوت نیز هست، این نقش پر رنگ‌تر شد و جلسات و نمایشگاه متعدد هنری با مرکزیت برج آزادی برگزار شد؛ در هیچ دوره‌ای به اندازه دو سال اخیر حضور هنرمندان پیشکسوت در بنیاد رودکی را شاهد نبوده‌ایم و مجموعه بزرگداشت‌ها، نمایشگاه‌ها و یادبودهای هنری در این دوره بسیار پر رنگ‌تر بوده است.
جلب مشارکت عمومی در فعالیت‌های هنری و ادبی، تشکیل شرکت‌ها، مؤسسات و گروه‌های مرتبط با اهداف و وظایف بنیاد
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در این دوره دو اقدام کلیدی در ارکسترهای بنیاد رودکی رخ داده است و شورای ارکسترهای سمفونیک و ملی تشکیل شده است. اقدامی راهبردی که علاوه بر ایجاد آرامش در فضای ارکسترها به برنامه محور شدن این دو ارکستر کلیدی کشور منجر شد. تا جایی که برای نخستین برنامه جدول سالانه اجراهای اکسترها منتشر شد اگر چه مشخص است که کرونا و محدویدیت‌های عمومی ناشی از آن اجازه عملیاتی شدن کامل جدول اجراها را نداده است.
طی روزهای گذشته آخرین اجرای ارکستر سمفونیک تهران به رهبری وولفگانگ ونگنروت آلمانی در سه شب پیاپی به اصطلاح «سولد آوت»(sold out)(فروش کامل بلیت‌ها) شد که می‌تواند نمونه‌ای از تاثیر شورای ارکسترها در انتخاب قطعات، رهبر و راهبری و سیاستگذاری ارکستر باشد. این شورا هم اینک به ثبات رسیده و آرامش ارکسترها که همواره از دغدغه‌های حوزه هنر بوده مدیون فعالیت شورایی است که هنوز در ابتدای راه است.
مشارکت بنیاد رودکی در این دوره با سازمان‌های مختلف خصوصا در ایام همه‌گیری این مرکز را به مرکز رویدادهای فرهنگی هنری بدل کرده است. ظریف اینکه برگزاری رویدادهایی مثل «جشنواره فجر قرآنی»، چندین دوره «سوگواره شعر فاطمی، محبوبه خدا» و... فرصت‌سازی بنیاد رودکی برای استفاه از ظرفیت‌های هنر دینی و اسلامی فراهم کرده است.
تربیت کادر فنی خبره در زمینه خدمات تخصصی، پشتیبانی فنی و تجهیزات هنری از طریق برگزاری دوره‌های آموزشی تخصصی هنر
بررسی‌ها نشان می‌دهد طی سال‌های اخیر تالار وحدت نوسازی کم نظیری را تجربه کرده است؛ و در ایام همه گیری کرونا تالار وحدت درگیر نوسازی با محوریت حفظ اصالت بناد بوده است. صندلی‌های تالار که در دهه‌های قبل همواره مورد اعتراض مخاطبان بوده است، برای اولین بار تعویض شده؛ سیستم صدای تالار به یکی از مدرن‌ترین سیستم‌های خاورمیانه ارتقا یافته است. و به زعم کارشناسان مجهزترین سیستم «ال‌ایی‌دی»(led) کشور در تالار وحدت نصب است تا در حین مرمت، اصالت بنا نیز حفظ شود.
حمایت مادی و معنوی از آفرینش‌های حرفه‌ای هنرمندان کشور
حمایت از گروه‌های موسیقی نواحی یکی از بارزتزین برنامه‌های دوساله اخیر بنیاد رودکی بوده است. بنیاد رودکی به عنوان متولی رویدادهای هنری (اکسپو) زمینه را برای نشان دادن توانایی هنرمندان موسیقی نواحی در رویدادی که المپیک ملت‌ها می‌خوانند فراهم کرد. در واقع بررسی نشان می‌دهد که طی سال‌های اخیر هر جا گره‌ای به کار رویدادهای هنری افتاده بنیاد رودکی همچون پلی توانسته است بین هنرمندان و حاکمیت رابطه ایجاد کرده و همچون یک میانجی دقیق عمل کند.
چند پروژه ویژه
ساماندهی آرشیو نت‌های رودکی و انتشار ۶ شماره از نت نوشته‌های رودکی، تولید و اجرای سمفونی صلح و دوستی، اعزام و اجرای ارکستر بنیاد رودکی در هفته فرهنگی لبنان، برگزاری جایزه عکس بنیاد رودکی با عنوان «روایت سرباز» با موضوع شهید سلیمانی، چاپ کتاب عکس و میزبانی از جشنواره «سردار سربداران» و جشنواره هنری با موضوع بزرگداشت شهید سلیمانی ازجمله دیگر پروژه‌های برجسته بنیاد رودکی در ماه‌های اخیر بوده است.
در آخر اینکه با بررسی و تحلیل کارنامه مدیریت این چند ساله بنیاد رودکی بی‌شک می‌توان تعارف را کنار گذاشت و این بنیاد را به عنوان یکی از اصلی‌ترین نهادی جریان‌ساز هنر انقلاب اسلامی نام نهاد. بنیادی که طی سال‌های اخیر یک تنه بار سنگین بی‌توجهی به هنر متعهد را به دوش کشیده و در این راه همواره در خط مقدم بوده است.
حالا به چنین کارنامه‌ای حتی مطرح کردن تغییر در مدیریت این بنیاد تاثیرگذار، خطایی راهبردی محسوب می‌شود. به راستی چند دهه زمان لازم است تا مدیری در چنین سطحی از فعالیت و تعهد سکان یکی از نهادی فرهنگی-هنری کشور را به دست بگیرد؟ چقدر زمان لازم است تا اینچنین میدان فرهنگی هنری کشور در خدمت منافع انقلاب اسلامی با دقت شناسایی شود و چنین ریل گذاری‌ای دقیق در این عرصه انجام بگیرد؟ چقدر زمان لازم است تا بنیادی با چنین رویکردی دوباره جان بگیرد؛ رویکردی که حکایت از هنری جریان‌ساز، متعهد و انقلابی دارد؟
متاسفانه عده‌ای کشور و جامعه هنری را آزمایشگاه اختصاصی خود فرض کرده‌اند تا در آن فرضیات ساده‌انگارانه خود را پی در پی آزمایش کنند. آن هم در شراطی که این آزمایش‌ها با هزینه بسیار برای جامعه هنری در کشورهای دیگر انجام شده و نتایج فاجعه آمیز آن نیز در برابر دیدگان ما قرار دارد.
مخلص کلام آنکه در این بزنگاه تاریخی بنیادی چون رودکی می‌تواند مانند پلی مستحکم بین هنرمندان متعهد و حاکمیت اسلامی عمل کند و بی‌شک ایجاد هرگونه تزلزل در این پل می‌تواند عواقب جبران ناپذیری را رقم بزند.