به گزارش همشهری آنلاین به نقل از برنا، در زمینه تئاتر کودک امروز به مانع جدی و سفت و سخت فضای مجازی می‌رسیم. وقتی فضای مجازی توانسته با ترفندهای مختلف طیف وسیعی از گروه‌های سنی متفاوت به خصوص کودکان و نوجوانان را درگیر خود کند. طبیعی است که سخت می‌توان این گروه سنی حساس و سخت‌پسند را دوباره به سالن‌های تئاتر کشاند و سخت‌تر آن است که بخواهیم با مزاق و سلیقه امروز آن‌ها تولید اثر نمایشی کنیم. با این اوصاف باید گفت برقراری ارتباط با کودکان با هدف سرگرمی‌سازی و آموزش از طریق تئاتر فرمول‌هایی دارد که باید از طریق کارشناسان مرتبط آن را بررسی کنیم. هادی مرزبان بازیگر و کارگردان تئاتر،محمد مسلمی، بازیگر برنامه کودک و مهدی حاجیان با ما در این گفت و گو همراه هستند.
کودکان و نوجوانان به خصوص در سال‌های اخیر جدا از سرگرم شدن و پر کردن اوقات فراغتشان به وسیله رسانه‌ها از محتوای تولید شده در رسانه‌های مختلف تاثیر می‌پذیرند و این مسئله طبیعتا در روند زندگی مسیر یابی و شکل‌گیری شخصیت‌شان تاثیرگذار است. پس تولید محتوای استاندارد برای این دو گروه سنی حساس باید با شناخت و توجه و تمرکز جدی رخ دهد و برنامه‌سازان نه تنها باید در این باره نگاه به روز داشته باشند که سلیقه و مذاق این نسل آینده‌ساز را در لایه‌های آثارشان مد نظر قرار دهند.
هادی مرزبان: تولید نمایش برای کودکان سخت، نفس‌گیر و ویژه است
هادی مرزبان، بازیگر و کارگردان تئاتر، در پاسخ به این سوال که تئاتر کودک در دوران کرونا چه وضعیتی دارد و چه اقداماتی برای حفظ آن در شرایط حاضر صورت گرفته است، گفت: در حال حاضر تئاتر بزرگسال نیز وضعیت خوبی ندارد چه برسد تئاتر کودک و نوجوان!
او افزود: موضوع مد نظر اینجاست که اگر ما بخواهیم نمایش‌های درست و صحیح در جامعه داشته باشیم، که اتفاقا به چنین چیزی خیلی نیازمندیم و باید از کودکی فرزندان را به تئاتر دیدن عادت دهیم و برای آن‌ها در سبد اقتصادی خانواده دیدن نمایش را قرار دهیم، چراکه از واجبات است و به آن‌ها کمک می‌کند تا شناسایی لازم را از تئاتر به دست بیاورند. البته که تا به همین امروز گله‌ها و فریادهای ما در رابطه با وضع تئاتر به گوش هیچ کسی نرسیده و هیچ فردی در این زمینه کاری انجام نمی‌دهد. ساخت تله تئاتر در تلویزیون بسیار کمک کننده است اما متاسفانه تلویزیون وارد این ماجرا نشده است.
مرزبان ادامه داد: حدودا ۵۰ سال می‌شود که در تئاتر فعالیت می‌کنم، ولی از تولید آثار برای کودکان می‌ترسم و هر زمان که قرار است به سراغ ساخت اثر برای کودک و نوجوان برم بسیار حواس‌جمع جلو می‌روم، چراکه این مقوله بسیار خطرناک است و نزدیک شدن به تئاتر کودک شوخی نیست، اما بعضی از دوستان گمان می‌کنند تولید اثر در تئاتر برای کودک کار بسیار آسان است. در صورتی که بسیار مشکل است، چراکه خیلی باید از کودک شناخت داشت و از جامعه و فضای کودکی آگاه بود.
او در این باره که چرا فیلم تئاترهای مختلف زیادی این روزها به پخش رسیده‌اند اما در حوزه گروه کودک بسیار کم به این کار پرداخته شده است، گفت: همان‌طور که می‌دانید هر آنچه که به کودک داده شود با کمال میل قبول می‌کند اما باید بدانیم قرار است چه کاری انجام دهیم و به نوعی کار را به کاردان سپرد. ما با دلقک‌بازی و ادا و اطوار نمی‌توانیم کودکان را پای تلویزیون بنشانیم یا به تئاتر بیاوریم. مسئولین هم به دلیل نداشتن وقت به تئاتر کودک نمی‌پردازند.
مرزبان در این خصوص که آیا با توجه به اینکه رسانه‌های سرگرمی‌ساز در حوزه فیلم، انیمیشن و بازی‌های کامپیوتری گسترش پیدا کرده تئاتر کودک می‌تواند حرفی برای گفتن داشته باشد یا اینکه برای رقابت با این رسانه‌ها برنامه‌ریزی شده یا خیر؟ اظهار کرد: صد درصد باید این باشد اما متاسفانه نشده است. اگر بازی‌های کامپیوتری و انیمیشنی هم ساخته می‌شود فقط به دلیل مسائل مادی آن است و در برخی مواقع به کارهای کودک رو می‌آورند که آن هم بیشتر به خاطر درآمدزایی است و به نظر من حتی برخی از این آثار کودک مخرب هستند و اصلا تربیت و آموزش کودک را در نظر نمی‌گیرند. در دوران کرونا خیلی راحت می‌توانستند با برگزاری فیلم تئاتر به کودکان زبان آموزش دهند و یا برخی از داستان‌های مشهور مانند کلیله و دمنه را برای یادگیری آن‌ها آموزش دهند. مسئله اینجاست که یا نمی‌خواهند یا اینکه نمی‌توانند و این مسئله از این دو حال خارج نیست!
این کارگردان در این باره که چقدر می‌توان برای گروه کودک و نوجوان به سراغ تئاتر سنتی و آئینی رفت و چقدر در شناخت انواع نمایش ایرانی موثر هستند، خاطرنشان کرد: راستش نمایش خیمه شب بازی و بسیاری از نمایش‌های گوناگون سنتی و آئینی اصلا کار کمی‌نیستند و اتفاقا کودکان را به خود جذب می‌کنند. به عنوان کلام آخر ما باید کودکان را به حساب بیاوریم و به آن‌ها بها دهیم چراکه کار کودک از همه حوزه‌ها مشکل‌تر و دقیق‌تر است.
محمد مسلمی: تئاتر کودک رو به فراموشی است
محمد مسلمی، بازیگر برنامه کودک به نام «فیتیله» که در این برنامه به شهرت رسید و کار با کودکان در کارنامه کاری‌اش دیده می‌شود، در پاسخ به این سوال که تئاتر کودک در دوران کرونا چه وضعیتی دارد و چه اقداماتی برای حفظ آن در شرایط حاضر صورت گرفته است، گفت: علاوه بر تئاتر، در سینما و تلویزیون هم هیچ کاری برای کودکان انجام نمی‌شود. در حقیقت در این شرایط تئاتر کودک و حتی بزرگسال به طور کل تعطیل شده و متاسفانه مسئولین به این بخش هیچ نگاه مثبتی ندارند و این بخش کم‌کم درحال فراموش شدن است.
او افزود: به نظر من نباید تئاتر و حتی سینما و تلویزیون را به حال خود رها کرد و باید تا جایی که در توان هست برای کودکان تولید اثر کرد، چراکه در این شرایط وخیم کودکان در خانه مانده‌اند و به دلیل ترس از مبتلا شدن، والدین آن‌ها را خیلی از خانه بیرون نمی‌برند و تولید جدیدی نیز در دست نیست تا کودکان و نوجوانان سرگرم شوند. پس بهتر است تولیدکنندگان دست به دست همدیگر دهند و برای قشر کودک و نوجوان برنامه‌سازی و فیلم‌سازی صورت بگیرد.
مسلمی‌در این باره که چرا فیلم- تئاترهای مختلف زیادی این روزها به پخش رسیده‌اند اما در حوزه گروه کودک بسیار کم به این کار پرداخته شده است بیان کرد: به طور کل در بخش کودک ضعف زیادی وجود دارد و ارگان‌های دولتی و خصوصی به سمت آن نمی‌روند و ما شاهد این هستیم که روز به روز کودکان به فیلم، سریال و انیمیشن‌های خارجی کشیده می‌شوند و دلیل آن این است که جذابیت و کیفیت‌های خاص آن باعث شده تا کودکان به چنین آثاری جذب شوند و اگر می‌خواهیم این اتفاق در کشور خودمان اتفاق بیفتد، باید سرمایه‌گذاری شود اما متاسفانه کسی به فکر نیست و کلا از کار کودک غافل شده‌اند و همچنین به دلیل عدم سرمایه‌گذاری هنرمندانی که قدیم در کار کودک مشغول فعالیت بودند این مسیر را رها کرده‌اند که بخشی از آن در سینما و بخش دیگری در تلویزیون و بخشی نیز در تئاتر است.
این بازیگر برنامه کودک در این خصوص که به دلیل گسترش رسانه‌های سرگرمی‌ساز در حوزه انیمیشن، فیلم و بازی‌های کامپیوتری آیا تئاتر کودک می‌تواند حرفی داشته باشد یا برای رقابت با این رسانه‌ها برنامه‌ریزی شده است یا خیر، اظهار کرد: تئاتر همواره در همه جای دنیا جایگاه خاص خود را دارد و مورد استقبال قرار می‌گیرد، چراکه این هنر نمایشی به روز است و خلاقیت در آن موج می‌زند علاوه بر آن به صورت زنده برگزار می‌شود و مخاطب برنامه زنده را به فیلم بیشتر ترجیح می‌دهد. به همین دلیل باید بتوانیم آثاری تولید کنیم که فضای ذهنی کودکان و نوجوانان را پر و آن‌ها را سیراب کند و همین امر نیازمند هزینه و دست اندرکاران خوب و دکور و طراحی مورد قبول است.
مسلمی ادامه داد: متاسفانه سالیان سال است که در این زمینه کار خوبی نداشته‌ایم و برای این که چنین اتفاقاتی دیگر رخ ندهد، نیازمند سیاست‌گذاری کلی هستیم.
می‌توانیم با استفاده ازادبیات غنی و قصه‌های شاهنامه آثاری خلق کنیم که با جذابیت خاص خود مخاطب را همراه کند، اما به‌طور کل چون در این حوزه آنطور که باید دقت خاصی نمی‌شود.
او تاکید کرد: اگر به انیمیشن‌های خارجی نگاهی بیندازیم متوجه این خواهیم شد که به کودکان بهای زیادی می‌دهند و ما در قبال آن‌ها چیزی برای ارائه دادن نداریم، چراکه کودکان سلیقه‌هایشان از زمین تا آسمان فرق کرده و هر اثری را نمی‌پسندند. ولی اگر واقعا کودکان اهمیت زیادی برایمان دارند باید در این زمینه سرمایه گذاری شود تا هنرمندان هم ورود کنند.
محمد مسلمی در پایان و در این باره که چقدر می‌توان برای گروه کودک و نوجوان به سراغ تئاتر سنتی و آیینی رفت و چقدر در شناخت انواع نمایش ایرانی موثر هستند؟ خاطرنشان کرد: اگر قرار باشد به این سمت رو آوریم باید قالبی را طراحی کرد که مورد پسند مخاطب واقع شود، اما اگر قرار است همان شیوه قبلی را ادامه داد مسلما مخاطب به خصوص کودکان این آثار را پس می‌زنند. اگر بتوانیم به سبک و شیوه قدیم جلو برویم، اما آن را مدرن کنیم در جذب مخاطب کمک زیادی می‌شود. به طور مثال سیاه بازی و خیمه‌شب بازی یکی دیگر از آثاری هستند که دل مخاطب را با خود می‌برد. کارهای سنتی و آئینی بیس و پایه کار را در دست دارند و بسیار هم قوی هستند، اما با توجه به تغییر ذائقه کودک و نوجوان ما هم در طراحی و ترانه‌ها و شکل کلی جذابیت‌هایی را اضافه کنیم که مخاطب‌پسند باشد.
مهدی حاجیان: تئاتر کودک و نوجوان به دلیل حساسیت بیشتر شرایط بدی را تجربه کرد
مهدی حاجیان، دبیر اجرایی جشنواره بین‌المللی نمایش عروسکی تهران- مبارک و مدیر امور جشنواره‌های اداره کل هنرهای نمایشی در پاسخ به این سوال که تئاتر کودک در دوران کرونا چه وضعیتی دارد و چه اقداماتی برای حفظ آن در شرایط حاضر صورت گرفته است، گفت: تمام هنرها و فعالیت‌های اجتماعی تحت‌تاثیر همه‌گیری کرونا قرار گرفته که هنرهای نمایشی به دلیل ویژگی‌های اجرایی بیشتر از هنرهای دیگر تحت تاثیر قرار گرفته است. در این وادی نیز تئاتر کودک و نوجوان به خاطر حساسیت بیشتر مخاطبان شرایط بدی را تجربه کرد و حساسیت‌های بیشتری در حوزه اجرا داشت و به هرحال تبعات آن دامن گیر اجراهای عمومی‌در سراسر کشور شد.
حاجیان در این باره که چرا فیلم- تئاترهای زیادی این روزها به پخش رسیده‌اند اما در حوزه گروه کودک بسیار کم به این کار پرداخته شده گفت: راستش دلیل قطعی‌اش را نمی‌دانم اما بخشی از آن به تمایل و استقبال گروه‌های اجرایی بر می‌گردد ، یعنی گروه‌هایی که کار را تولید می‌کنند شاید استقبال کمتری در این حوزه از آن‌ها صورت گرفته و تمایل کمتری به ارائه آثارشان در قالب فیلم تئاترها یا پخش آن‌ها در بستر فضای مجازی داشتند. به نظر من این قابلیت بسیار ارزنده است. به خصوص برای کودکان و نوجوانان و خانواده‌ها که زمان بسیاری را در این شرایط ویژه در منازل سپری می‌کنند. اگر این امکان به وجود بیاید تا آن‌ها بتوانند در بستر فضای مجازی یا از طریق رسانه‌های دیگر از دیدن نمایش‌ها بهره‌مند شوند بسیار خوب است و به‌نوعی سلامت خود را در منازل تضمین خواهند کرد.
دبیر اجرایی جشنواره بین‌المللی نمایش عروسکی در پاسخ به این سوال که چقدر می‌توان برای گروه کودک و نوجوان به سراغ تئاتر سنتی و آئینی رفت و چقدر در شناخت انواع نمایش ایرانی موثر هستند؟ خاطرنشان کرد: خوشبختانه انواع نمایش‌های ایرانی قابلیت‌های بسیار زیادی در حوزه‌های مختلف دارد. چندین سال است که در جشنواره نمایش‌های آئینی و سنتی بخش ویژه جوانه‌های نمایش ایرانی را داشتیم.
این استقبال عموم نوجوانان و خانواده‌ها نشانگر این بود که انگیزه، کشش و قابلیت در نسل کودک و نوجوان به شدت وجود دارد که به این نمایش‌ها گرایش پیدا کنند. بالطبع این وظیفه سیاست‌گذران، هنرمندان و اساتید این حوزه را سنگین‌تر و دشوارتر می‌کند، چون باید بتوانند پاسخگوی علاقه‌مندی و این استعداد زمینه مساعد باشند.