باید توجه داشت که پایان پاندمی به معنای پایان کووید-۱۹ نیست، زیرا کروناویروس جدید یا سارس-کوو-۲ برای آینده قابل‌پیش‌بینی به چرخش ادامه خواهد داد. در واقع پرسش این است که در چه هنگامی اقدامات محدودکننده‌ای را که در پاسخ به پاندمی کرونا اعمال شده‌اند، می‌توان کنار گذاشت، بدون اینکه نگرانی درباره مجبور شدن به اعمال دوباره آنها وجود داشته باشد.
از طرف دیگر باید دانست که در آینده امواج کووید-۱۹ وجود خواهند داشت. کروناویروس همچنان جهش پیدا خواهد کرد تا با تحول یافتن از پاسخ ایمنی بگریزد و از طرف دیگر ایمنی ناشی از واکسیناسیون و عفونت به تدریج افت خواهند کرد. هنگامی که شمار کافی افراد مستعد عفونت و فرصت‌های کافی برای سرایت ویروس به افراد مستعد وجود داشته باشد تا انتشار آن ادامه یابد، اوج‌گیری دوباره عفونت‌ها رخ خواهد داد. اما مسئله این است که در این امواج بیماری چقدر شدید و مرگبار خواهد بود؟ امیدواری این است که شمار کافی از جمعیت در نتیجه واکسیناسیون و/یا عفونت آنقدر ایمنی به دست آورند که میزان شدت بیماری و مرگ‌های ناشی از آن به قدری پایین بیاید که اجتماع بتواند آن را بپذیرد.
اما پرسش این است که اجتماع چه میزانی از بیماری و مرگ ناشی از کووید-۱۹ را تحمل خواهد کرد؟ برخی می‌گویند میزان قابل‌تحمل در این موارد همان میزان مرگ سالانه ناشی از آنفلوآنزای فصلی است. البته میزان مرگ ناشی از آنفلوانزای فصلی هم چندان پایین نیست (این میزان در اروپا بین ۱۵۰۰۰ تا ۷۰۰۰۰ مورد در سال تخمین زده می‌شود). همراه شدن مرگ‌های ناشی از کووید-۱۹ و آنفلوانزا هم وضع را بدتر می کند.
از طرف دیگر تعریفی که ما از اجتماع ارائه می‌دهیم هم در تصمیم گرفتن درباره «پایان» مهم است. برای مثال بیماری وبا که بارها به صورت پاندمی در آمده است، اکنون در کشورهای توسعه‌یافته به علت وجود زیرساخت‌ها برای آب پاک و سیستم فاضلاب ریشه‌کن شده است، اما در بسیاری از کشورهای دیگر همچنان تهدیدی برای انسان‌ها است. بنابراین مهم است که ما مرزهایمان را چگونه ترسیم کنیم و چه کسانی را در «اجتماعمان» بگنجانیم.
با فروکش کردن موج کرونای اُمیکرون تمایلی به کنار گذاشتن اقدامات محدودکننده مانند ماسک زدن و فاصله‌گیری جسمی به وجود آمده است، اما می‌توان از فرصت به دست آمده برای انجام اقدامات دیگری در استفاده کرد، مثلا بهبود سیستم‌های تهویه در همه ساختمان‌ها، حمایت از افراد بیمار برای ماندن در خانه مثلا با فراهم کردن مرخصی استعلاجی با حقوق و ادامه استفاده از دورکاری و تحصیل از راه دور در ترکیب با حضور در محل کار و تحصیل حضوری. چنین اقداماتی می‌تواند به حفاظت از امواج آینده کووید و سایر بیماری‌ها کمک کند.
از طرف دیگر خطر کووید-۱۹ در جمعیت به طور یکسان توزیع نشده است و ما می‌توانیم به بهبود وضعیت افرادی که در معرض بیشترین خطر قرار دارند، کمک کنیم. یکی از مهمترین اقدامات در این مورد تداوم ساخت داروهای ضد ویروسی است. گرچه واکسن‌ها برای پیشگیری از انتشار ویروس اهمیت دارند، اما همیشه درصدی از افراد غیر واکسینه باقی می‌مانند یا واکسن به دلایل گوناگون موثر واقع نمی‌شود، بنابراین در دسترس بودن داروهای ضد ویروسی که مصرف راحت خوراکی داشته باشند، اهمیتی حیاتی دارد. هچنین لازم است که داروهای جدیدتر به طور مداوم ساخته شوند، زیرا همیشه باید انتظار ظهور مقاومت در برابر داروها را هم داشت.
منبع: خبرنامه پزشکی هاروارد