شهاب مهدوی - همشهری آنلاین: سرقت فیلم‌ها از روی پرده سینما البته سنتی دیرینه است و منحصر به اینجا هم نیست. روزگاری علاقه‌مندان سینمای جهان، اگر عجله و اشتیاق زیادی برای دیدن فیلمی داشتند، نسخه پرده‌ای‌اش را می‌دیدند که معمولا کیفیت خوبی نداشت و با لرزش و قاب‌های ناموزون و صدای تماشاگران داخل سالن همراه بود؛ نسخه‌ای که همان روزهای اول اکران فیلم از روی پرده دزدیده و به سایت‌های دانلود فیلم راه می‌یافت. نتیجه اینکه فیلم تازه اسپیلبرگ را ۲ روز بعد از اکران جهانی‌اش می‌شد در اینجا تماشا کرد؛ کیفیت هم فدای سرعت می‌شد تا چند ماه بعد نسخه باکیفیتش از راه برسد. در همان سال‌ها این اتفاق در مورد فیلم‌های ایرانی هم رخ می‌داد و گاهی سی‌دی غیرمجاز فیلمی در پیاده‌رو و در چند قدمی سینمایی که آن را اکران کرده بود، فروخته می‌شد. در دهه۸۰ ماجرای قاچاق شدن فیلم‌ها چنان شدت گرفت که اصناف سینمایی و وزارت ارشاد همراه نیروی انتظامی وارد میدان شدند و تقریبا از همان زمان‌ها بود که کمیته‌ای برای صیانت از فیلم‌های سینمایی تشکیل شد.
اجماع سینماگران، ارشاد و نهادهای ذیربط باعث شد تب قاچاق فیلم‌های ایرانی قدری فروکش کند. در گذر زمان اما، قاچاق فیلم‌ها به شکلی ساده‌تر و در دسترس‌تر از قبل رواج یافت. اگر در گذشته بیشتر سرقت فیلم از روی پرده رواج داشت، به مرور از مجاری دیگر هم شاهد لو رفتن محصولات سینمایی بودیم؛ مثلا در برخی از فیلم‌های لو رفته عبارت «برای بازبینی» به چشم می‌خورد؛ عبارتی که نشان می‌داد فیلم از نهاد یا سازمانی که سازندگانش برای بازبینی ارائه کرده بودند، لو رفته است.
از دهه۹۰ با گسترش شبکه‌های اجتماعی، فضای مجازی به محلی برای عرضه فیلم‌ها و سریال‌ها تبدیل شد؛ کافی بود فیلم یا سریالی در شبکه نمایش خانگی توزیع شود، چند ساعت بعد نسخه قاچاق شده‌اش در دسترس بود و تعدادی از شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان هم آنتن خود را با همین نسخه‌های قاچاق پر می‌کردند؛ اتفاقی که همچنان در حال رخ دادن است و هر محصولی که به‌صورت آنلاین عرضه می‌شود به سرعت نسخه قاچاقش به فضای مجازی راه می‌یابد.
یکی از دلایل عمده شکست پلتفرم‌ها هم همین ماجراست. فعلا که هیچ کنترلی بر قاچاق آثاری که به‌صورت آنلاین عرضه می‌شوند وجود ندارد. ظاهرا کاری برای آن هم نمی‌شود کرد. آنچه قابل کنترل است قاچاق فیلم‌های روی پرده است و چند سالی است که سالن‌های سینما به دوربین‌های مادون قرمز تجهیز شده‌اند تا جلوی سرقت فیلم‌ها گرفته شود؛ دوربین‌هایی که در برخی از سالن‌ها یا کار نمی‌کنند یا خبری از افرادی که باید کار مونیتورینگ دوربین‌ها را انجام دهند، نیست. ۲ سال کرونا و رکود کامل سینماها، هم سبب کاهش کارکنان و هم کم‌توجهی به خرابی برخی از تجهیزات سالن‌ها (مثل دوربین مادون قرمز) شده است. نتیجه اینکه این روزها و در ماجرای قاچاق فیلم‌های روی پرده توپ در میدان سینماداران انداخته شده است.
هشدار به سینماداران
وزارت ارشاد که در ماه‌های اخیر از انفعالش در ماجرای قاچاق فیلم‌ها انتقاد شده بود، حالا قرار است نقش نظارتی‌اش را به‌صورت جدی‌تری ایفا کند؛ نکته‌ای که در خروجی جلسه مدیرکل نظارت بر عرضه و نمایش فیلم سازمان سینمایی با سینماداران کاملا مشهود است. روح‌الله سهرابی که به‌تازگی به این مسئولیت منصوب شده در این جلسه اینگونه به سینماداران هشدار داد: «عدم‌نظارت برخی سالن‌های سینما باعث قاچاق فیلم‌های روی پرده شده و به این منظور از این پس افرادی به‌صورت نامحسوس در سالن‌های سینما حضور خواهند داشت تا مانع این ضرر میلیاردی به سینماگران شوند. همچنین جریمه‌های سنگین برای افراد دخیل در قاچاق فیلم درنظر گرفته می‌شود. به‌زودی جلسه فوق‌العاده‌ای با برخی دستگاه‌های مربوطه مانند پلیس فتا، نیروی انتظامی و صنوف برگزار می‌شود. در این خصوص سینماداران و انجمن سینماداران باید پاسخگو باشند.»
واکنش سینماداران
محمدقاصد اشرفی، رئیس انجمن سینماداران در واکنش به اظهارات روح‌الله سهرابی، مدیرکل نظارت بر عرضه و نمایش فیلم سازمان سینمایی که مسئولیت قاچاق فیلم‌های در حال اکران را متوجه سینماداران دانسته بود، به مهر گفت: ما روز شنبه همین هفته جلسه‌ای را در همین زمینه داشتیم و من از آقای سهرابی گله کردم. در این جلسه معاون دادستان، نماینده پلیس فتا، حبیب ایل‌بیگی، معاون ارزشیابی و نظارت، روح‌الله سهرابی و تعداد دیگری از مدیران سازمان سینمایی حضور داشتند.
من، آقای سرتیپی و آقای غلامرضا موسوی هم حضور داشتیم و درباره موضوعات مرتبط با قاچاق فیلم‌ها تبادل فکر و نظر کردیم. همه حاضران در این جلسه جریانات اخیر را محکوم کردند. واقعیت این است که ما با فعالیت یک گروه منسجم مواجه هستیم که هدف اصلی‌شان هم صرفا قاچاق چند فیلم نیست و به‌دنبال ضربه زدن و از چرخه خارج کردن سینمای کشور و لطمه به فرهنگ کشور هستند. اشرفی با اشاره به کیفیت فیلم‌های قاچاق‌شده در ماه‌های اخیر گفت: یکی از این فیلم‌ها اساسا کیفیت قابل تماشایی ندارد و مشخص هم نیست که از کجا ضبط شده است. شرایط فیلمبرداری آن هم مشخص نیست. ما به‌عنوان سینمادار این اتفاقات را شدیدا محکوم می‌کنیم و پیگیر موضوع هم هستیم.
دستورالعمل‌هایی را هم مرتبط با این موضوع برای سینماها ارسال کرده‌ایم و پیش‌تر هم در این زمینه هشدار داده بودیم تا مراقبت ویژه‌تری از سالن‌های اکران داشته باشند. متخلفانی که می‌خواهند به فرهنگ کشور آسیب برسانند باید شناسایی و به اشد مجازات محکوم شوند.