2روز پس از آنکه دولت همایشی در این باره برگزار کرد، دیروز نیز «همایش بحران اقتصادی جهان و درس‌های آن» از سوی دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام برگزار شد که عمده موضوعات مورد توجه سخنرانان، ابراز افسوس نسبت به استفاده غیربهینه از درآمدهای سرشار نفتی چند سال اخیر بود.
محمدجواد ایروانی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، در این همایش در سخنانی با بیان اینکه تاکنون از افزایش قیمت‌های نفت به خوبی استفاده نکرده‌ایم و با واردات بی‌رویه فقط توانسته‌ایم بیماری هلندی را افزایش دهیم، از مجلس و دولت خواست هرچه سریع‌تر نسبت به ایجاد صندوق ذخیره ارزی اقدام کنند.
این اظهارات ایروانی متوجه این موضوع بود که ماهیت حساب ذخیره ارزی فعلی، به‌گونه‌ای است که اهداف اولیه آن را تحقق نمی‌بخشد و دست دولت و مجلس برای استفاده از منابع آن در هر صورت باز است.
این وضعیت موجب شده که با وجود درآمدهای بالای نفتی کشور، هم‌اکنون و براساس بررسی‌های معاونت اقتصادی بانک مرکزی، درصورتی که قیمت نفت تا پایان سال در سطح 60 دلار باقی بماند، موجودی 25میلیارد دلاری حساب ذخیره ارزی در آخر اسفندماه به صفر خواهد رسید.
ایروانی نتیجه برداشت‌های متعدد از حساب ذخیره ارزی در سال‌های اخیر را ایجاد بیماری هلندی خواند و گفت: بیماری هلندی، زمانی رخ می‌دهد که درآمد کشوری بر اثر عوامل فصلی به‌صورت ناگهانی افزایش یابد و متولیان اقتصاد کلان (دولت) هم با تصور دائمی بودن این درآمد آن را در جامعه تزریق می‌کنند.
ایروانی تغییر ذخایر، تاسیس بورس نفت، اجرای دقیق سیاست‌های اصل 44 و اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده را برخی از راهکارهای مناسب برای توسعه اقتصاد کشور بیان کرد.
اشتباهات را تکرار نکنیم
طهماسب مظاهری، رئیس سابق بانک مرکزی، نیز در سخنانی در این همایش تصریح کرد: بهتر است همه دستگاه‌های اقتصادی و ذی‌ربط در کشور به وقایع‌نگاری در زمینه بحران به‌وجود آمده و مقایسه آن با طرح‌های اقتصادی علمی بپردازند و به راهکارهایی برای جلوگیری از تکرار این اشتباه درکشور دست یابند.
وی با اشاره به‌این که هم‌اکنون ظرفیت‌های علمی، اقتصادی و فنی در تدوین برنامه‌های اجرایی اقتصادی برای جلوگیری از بحران به‌وجود آمده در جهان وجود دارد، افزود: به‌نظر می‌رسد که مجمع تشخیص مصلحت نظام بهترین مرجع برای نظام‌مند کردن برنامه اقتصادی کشور در این زمینه باشد.
مجید قاسمی، دبیر کمیسیون اقتصاد کلان مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز گفت: از همان آغاز بحران اقتصادی به‌علت غفلتی که در این باره وجود داشت دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام در نامه‌ای به رئیس مجلس شورای اسلامی هشدار داد.
وی اضافه کرد: غرب هم‌اکنون با شدیدترین بحران در طول 80 سال اخیر مواجه شده است و جهان بعد از بحران اقتصادی و مالی ایجاد شده در غرب، جهان دیگری خواهد بود.
به گفته وی، ورشکستگی بانک‌ها، سقوط ارزش سهام، کاهش قیمت نفت و فلزات اساسی و شیوع بیکاری گسترده، نشان‌دهنده ابعاد این بحران است.
آثار بحران جهانی بر اقتصاد ایران
محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام، پیامدهای بحران مالی غرب بر اقتصاد ایران را مسائلی مانند کاهش صادرات نفتی، محدود شدن واردات و کاهش ذخایر ارزی و... عنوان کرد.
رضایی با بررسی پیامدهای بحران مالی جهانی در اقتصاد ایران و با بیان اینکه درآمدهای ارزی ناشی از نفت در اقتصاد تاثیر جدی دارد، گفت: علاوه بر این درآمدها، کسری بودجه و تورم و کاهش احتمالی صادرات ایران نیز از عوامل بسیار مهم محسوب می‌شود.
وی افزود: چنانچه شنیده شده 4 ماه پیش قیمت فروش گوگرد 300 دلار بوده و 2 ماه پیش به 50 دلار رسیده و متأسفانه 2 هفته پیش گفته‌اند که 20 دلار از ما می‌خرند.
سؤال اینجاست که آیا در این صورت بنگاه‌های صادراتی که صادراتشان کاهش می‌یابد بر اقتصاد ما اثرگذار نخواهد بود؟ آیا افزایش واردات و ارزان شدن باعث جایگزینی با تولید ملی نخواهد شد؟
به هر حال بحث تحریم از قدیم بوده اما مسلما اگر صادرات کاهش یابد آیا سود بنگاه‌های ایران کاهش نخواهد یافت؟
و اگر واردات افزایش یابد بهره‌وری و سود بنگاه‌های ما کاهش نخواهد یافت؟ این موارد بر ارزش سهام در بازارهای مالی ایران اثرگذار نخواهد بود؟