همشهری آنلاین – سمیرا باباجانپور: افت بارش برف بیشترین صدمه را به قنات‌های منطقه ۵ زده است. در حقیقت تنها منبع مناسبی که قنات‌ها را پر آب می‌کند بارش برف است که طی سال‌های اخیر بسیار کم شده است. جدای از این، مدیریت شهری هم در نگهداری از قنات‌ها با چالش‌های زیادی روبه‌رو است. ساخت‌وسازهایی که روی میله‌های قدیمی قنات‌ها انجام‌شده است، فرونشست ناگهانی زمین، انسداد مسیر قنات‌ها و هدر رفتن آب، آلودگی آب قنات و نشست زمین اطراف قنات‌ها در مسیر ساخت مترو از مهم‌ترین مشکلاتی است که باید مورد توجه مدیران شهری قرار گیرد.
شناسنامه‌ای برای هویت قنات‌ها
سعید احمدی، رئیس اداره قنات‌ها و مسیل‌های منطقه ۵، به توجه ویژه شهرداری منطقه ۵ در زمینه نگهداری از قنات‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: «منطقه ۵ در سال ۱۳۹۷ رتبه نخست مدیریت قنات‌ها را بین مناطق ۲۲گانه کسب کرده است. تهیه نقشه‌های کامل و دقیق از موقعیت میله‌های قنات‌ها، ایمن‌سازی قنات‌هایی که امکان بروز خسارت‌های مالی و جانی داشته‌اند، پاک‌سازی و لایروبی قنات‌های موجود برای تأمین آب مورد نیاز فضای سبز منطقه و شناسایی قنات‌های مدفون و جلوگیری از هدر رفتن آب از موفقیت‌های ما بوده است.»
خطر میله‌های قنات‌ها را جدی بگیریم
شناسایی قنات‌ها و اطلاع از موقعیت جغرافیایی میله‌های هر قنات نقش مهمی در احیا و کنترل آب قنات دارد. از طرفی، چنین تلاش‌هایی از نظر ایمنی نیز بسیار اهمیت دارد. احمدی می‌گوید: «در منطقه ۵ برای قنات‌ها شناسنامه تعیین کرده‌ایم. از سال ۱۳۹۰ این کار شروع‌شده است و همچنان ادامه دارد. در این طرح برای هر کدام از قنات‌ها شناسنامه‌ای تعریف شده است که به ما نشان می‌دهد دقیقا نقشه میله‌های قنات کجاست. میله‌ها یا همان چاه‌ها درگذشته برای هدایت آب قنات‌ها ساخته می‌شد و در حال حاضر ۸۴۰ میله قنات فعال در منطقه ۵ داریم که تنها ۳۷۳ میله مکان‌یابی شده است. بی‌توجهی به این میله‌ها می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیری را همراه داشته باشد. در حقیقت ساخت‌وساز روی این میله‌ها خطرناک است. بسیاری از فرونشستن‌های زمین در محدوده شهری نتیجه بی‌توجهی به مدیریت قنات‌های قدیمی و میله‌هاست.»
وجود قنات‌ها و میله‌های آنها در غرب تهران ودر محدوده محله‌های اصطلاحا برج‌نشین، اگر به درستی شناسایی نشوند، می‌توانند مشکلاتی جدی ایجاد کنند. نباید این نکته را فراموش کرد که بسیاری از ساخت‌وسازهایی که در غرب تهران اتفاق افتاده است روی قنات‌ها و میله‌هاست؛ قنات‌های مدفونی که عامل اصلی نشست زمین محسوب می‌شوند.