همشهری آنلاین - فاطمه عباسی: اولین روز از ماه ذی‌القعده مصادف با میلاد حضرت فاطمه معصومه (س) است که در تقویم ما چند سالی است به عنوان روز دختر گرامی داشته می‌شود؛ در این روز زائران زیادی به زیارت حرم مطهر این بانو مشرف می‌شوند اما ممکن است اطلاعات چندانی درباره تاریخ و ویژگی‌های این مکان قدیمی و زیبا نداشته باشند.
در این حرم مطهر حدود صد نفر از شخصیت‌های تاریخی و مذهبی به خاک سپرده شده‌اند؛ فاطمه جعفر، محقق تاریخ اسلام در کتابی که در این رابطه نوشته است می‌گوید: «موسی بن خزرج پس از دفن حضرت فاطمه معصومه در باغ خود، سقفی از حصیر بر قبر ایشان گذاشت که بدون تغییر باقی ماند تا اینکه زینب دختر امام تقی (ع) در اواسط قرن سوم هجری به قم آمد و گنبدی از آجر و ساروج بر قبر ساخت.»
این اولین زمانی بود که زنان در حمایت از حرم یکدیگر وارد عمل شدند؛ سال‌ها بعد خود بانو زینب دختر امام تقی (ع) نیز در همان مکان به خاک سپرده شد. در سال ۱۵۱۹، تاجلو بیگم، همسر شاه اسماعیل اول، پروژه‌ای را برای بهبود عمارت حرم آغاز کرد و دیگر زنان صفوی نیز این مسیر را ادامه دادند و در زینت بخشیدن به حرم حضرت معصومه (س) بسیار فعال بودند و هدایای گرانقدر زیادی به این مکان اهدا کردند.
پس از این بود که نخستین مهد علیای ایران، خیرالنساء بیگم، شاهدخت مرعشیان و همسر شاه محمد خدابنده، همچنین مادر شاه عباس صفوی در این حرم دفن شد. او که به مدت دو سال شخصا امپراتوری صفوی را اداره می‌کرد و در تمام مجالس و جلسات حکومتی حضور و فرمان رسمی داشت، دو مناره در کنار گنبد این بارگاه احداث کرده بود.
در دوران قاجار، گلین خانم، فخرالدوله و افسرالدوله از شاهدخت‌های قجری نیز در این مکان دفن شدند اما ملک جهان، مهد علیای قاجار، برجسته‌ترین خانم قجری است که در ورودی صحن عتیق و در کنار پادشاهان صفوی و قجری دیگر به خاک سپرده شده است. از میان شخصیت‌های ادبی نیز، پروین اعتصامی، در بخش شرقی حیاط و در آرامگاه خانوادگی خاندان اهل ادبش دفن شده است.
سال‌ها قبل حیاط این حرم مطهر محل خاک سپاری مردم بود و احتمالا بانوان فاضل دیگری نیز در آن به خاک سپرده شده‌اند اما تاریخ تنها نام افراد مشهور را ثبت می‌کند.