به گزارش همشهری آنلاین، اگر تابه‌حال گذرتان به بازار بین‌الحرمین تهران افتاده باشد احتمالا خانه‌ای تاریخی و قدیمی را دیده‌اید که چهارستون سنگی در جلوی در و کتیبه‌ای بر بالای سردر با نوشته «یا هو الملک حق المبین» دارد؛ خانه‌ای که نخستین موزه وقفی ایران محسوب می‌شود، ۱۶ آذرماه ۱۳۷۶ ثبت ملی شد.
این خانه تاریخی و تماشایی که ۱۵۰ سال از عمر آن می‌گذرد، متعلق به حاج حسین آقا ملک، بزرگترین واقف تاریخ معاصر ایران است که از پدر خود محمد کاظم، از تاجران سرشناس خراسان ارث برده است.
زندگی‌نامه حسین آقاملک
حسین آقا ملک دستیاری پدرش در اداره املاک خراسان را برعهده داشت و در سفری که همراه او به مشهد رفت، به راهنمایی یکی از دوستان پدر با اشیای نفیس حرم رضوی آشنا شد و بعد وقتی در نیشابور نسخه‌ای از دیوان ابن یمین فریومدی، شاعر سده ششم هجری را به‌دست آورد، فکر بنیاد یک کتابخانه بزرگ به ذهنش خطور کرد. این کتابخانه ابتدا در مشهد دایر بود و سپس به خانه کودکی حسین آقا منتقل شد که در بازار بین‌الحرمین تهران قرار دارد.
تشکیل هسته اولیه موزه
ملک در سال ۱۳۱۶، خانه پدری خود را به همراه همه اثاثیه و کتاب‌های موجود در آن وقف آستان امام رضا(ع) کرد تا شعبه‌ای از کتابخانه مقدس رضویه باشد. آنچه که وقف شد، افزون بر هزاران نسخه خطی نفیس یا چاپ سنگی، شامل فرش‌ها، لوسترها، مبلمان و تابلوهای نقاشی بود که او به‌عنوان لوازم و تجملات زندگی شخصی از آن‌ها استفاده می‌کرد. همچنین مجموعه‌های تمبر، سکه، آثار لاکی و تابلوهای نقاشی را در برمی‌گرفت. این آثار ابتدا در کنار کتابخانه به نمایش درآمدند و سپس هسته اولیه موزه ملک را شکل دادند.
خانه ملک اکنون مکان بزرگترین موقوفه فرهنگی ایران است و نخستین موزه وقفی- خصوصی ایران و یکی از شش کتابخانه کشور در زمینه نسخه‌های خطی به شمار می‌آید و یکی از مراکز وابسته به موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک است و تحت نظر آن اداره می‌شود. بعد از مرگ حسین آقا ملک، کتابخانه و موزه تا چند سال به کار خود در این خانه ادامه دادند و سپس این مجموعه در سال ۱۳۷۵ به قطعه زمینی واقع در محوطه تاریخی باغ ملی تهران منتقل شد که توسط وی برای این منظور خریداری و اختصاص داده شده بود. این مکان در حال حاضر محل مؤسسه کتابخانه و موزه ملی ملک است و به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی تهران، میزبان گردشگران است.
ویژگی‌های معماری
معماری خانه ملک تهران تلفیقی از هنر ایرانی و اروپایی است. این خانه ۲,۵۰۰ متر مربع مساحت دارد و از دو بخش اندرونی و بیرونی تشکیل شده که به ترتیب در جبهه‌های شرقی و غربی قرار گرفته‌اند. اتاق‌ها و فضاهای گسترده و بزرگ و کوچک خصوصی، پذیرایی، آب‌انبار و سرداب، زیرزمین‌ها، آشپزخانه، تالار مطالعه و پژوهش و مخازن قدیم کتاب‌ها و نسخه‌های خطی، بنایی قسمت‌های مختلف این بنا را تشکیل می‌دهند.
تزئینات هنری و معماری متعددی در آرایش این خانه به کار رفته است؛ چنانچه آجرکاری با تلفیقی از هنر سنتی ایران و معماری اروپایی جلوه‌گری می‌کند. کاشی‌کاری، حجاری، گچ‌بری، منبت‌کاری، تزیینات چوبی، دیوارپوش‌های قاجاری و تزیینات فلزی از دیگر آرایه‌های معماری خانه تاریخی ملک هستند.
چگونه به خانه ملک برویم؟
این خانه تاریخی با شکوه بین دو مسجد امام و مسجد جامع در بازار بزرگ تهران قرار دارد. شهروندان وعلاقه مندان گردشگری و آثار تاریخی از دو مسیر می‌توانند به خانه تاریخی ملک در بازار بین‌الحرمین برسند. مسیر اول از خیابان ۱۵ خرداد (بازار بزرگ تهران) و پله‌های نوروز خان و مسیر دوم از خیابان ۱۵ خرداد و مسجد امام بازار است.ساعت بازدید از خانه حاج حسین ملک روزهای شنبه تا پنجشنبه از ساعت ۹ صبح تا ۱۶ است.