به گزارش همشهری آنلاین و به نقل از روابط عمومی دانشگاه تهران، دکتر جعفر حسن‌پور، عضو هیئت علمی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران، در سخنرانی خود با عنوان «تونل‌ها و اثرات زیست‌محیطی آنها» به بررسی عوامل مختلفی که می‌توانند در پروژه‌های تونل‌سازی، آثار زیست‌محیطی مخرب داشته باشند پرداخت و راهکارهای مقابله با این آثار را تشریح کرد.
دکتر حسن‌پور گفت: «در سال‌های گذشته هیچ روش پذیرفته شده‌ای در دنیا وجود نداشت که با استفاده از آن بتوان اثر تونل‌سازی را بر منابع آب منطقه پیش‌بینی کرد، اما ما با اطلاعات خوب حاصل از پروژه‌های تونل‌سازی در داخل کشور توانستیم مدلی جدید را به نام TIS برای این منظور توسعه دهیم و به جهانیان معرفی کنیم.»
او افزود: «این مدل با استفاده از تجربیات حاصل از پروژه‌های تونل‌سازی انجام شده در کشور و پایش رفتار چشمه‌های اطراف آنها به دست آمده و نتایج آن در ژورنال معتبر Bulletin of Engineering Geology به چاپ رسیده است.»
عضو هیأت علمی دانشکده زمین‌شناسی دانشکدگان علوم ضمن معرفی این مدل، بر لزوم استفاده از آن در پروژه‌های تونل‌سازی کشور به منظور تشخیص سریع چشمه‌های آسیب‌پذیر و پیشنهاد راهکارهای مناسب برای جلوگیری به موقع از این آسیب‌ها تاکید کرد.
او خاطرنشان کرد: «پارامترهای اصلی که در ارزیابی رفتار چشمه به هنگام تونل‌سازی مؤثر هستند و در این مدل مورد استفاده قرار گرفته‌اند شامل میزان آب ورودی تونل که باید با روش مناسب تخمین زده شود، فاصله چشمه تا تونل، ویژگی‌های چشمه، ارتباط هیدرولیکی تونل و چشمه و شرایط آبخوان هستند.»
دکتر حسن‌پور در ادامه اظهار داشت: «معیار TIS چشمه‌های شناسایی شده در اطراف تونل را در شش رده مختلف از T-I تا T-VI قرار می‌دهد. برای چشمه‌های رده T-I تونل هیچ تأثیری بر کاهش آبدهی چشمه ندارد، ولی چشمه‌هایی که در رده T۶ قرار گیرند، پیش‌بینی می‌شود که کاملاً خشک شوند.»
او با بیان اینکه نتایج این مدل با میزان اثرپذیری چند چشمه اعتبارسنجی شده است، افزود: «هم اکنون با استفاده از این روش می‌توان ارزیابی دقیق‌تری از رفتار چشمه‌ها و اثرپذیری آنها از پروژه‌های تونل‌سازی داشت و قبل از اجرای تونل، تمهیدات و راهکارهای لازم را برای جلوگیری از اثر منفی تونل بر چشمه فراهم کرد.»
عضو هیات علمی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران با تاکید بر آثار مثبت و منفی زیست‌محیطی پرشمار تونل‌ها، دو مورد از مهم‌ترین آنها را اثر تونل بر روی ویژگی‌های هیدروژئولوژیکی و منابع آب منطقه و دیگری چگونگی دفع مواد باطله‌ای عنوان کرد که از تونل استخراج می‌شود.
او با اشاره به احداث تونل برای کاربردهایی چون حمل‌ونقل جاده‌ای و ریلی، انتقال آب و فاضلاب‌های شهری، گفت: «فضاهای زیرزمینی کاربردهای دیگری مانند احداث نیروگاه‌های برق-آبی، پناهگاه‌ها و تونل‌های دفاعی دارند که امروزه در دنیا با روش‌های مختلفی شامل روش سنتی، روش مکانیزه و روش نیمه‌مکانیزه ساخته می‌شوند.»
عضو هیات علمی دانشکده زمین‌شناسی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران افزود: «در روش مکانیزه از ماشین‌آلات و تکنولوژی پیشرفته استفاده می‌شود که در آن تعداد پرسنل داخل تونل کمتر، اما شمار ماشین‌آلات بسیار است. در روش سنتی تعداد پرسنل داخل تونل بیشتر و اغلب کارها و فعالیت‌های تونل‌سازی با استفاده از نیروی انسانی و به روش سنتی انجام می‌شود.»
دکتر حسن‌پور با بیان اینکه در روش نیمه‌مکانیزه نیز از انواع ماشین‌های پیشرفته استفاده می‌شوند، گفت: «روش تونل‌سازی یکی از عوامل مهم در بروز اثرات زیست‌محیطی تونل‌ها محسوب می‌شود.»
او اظهار داشت: «در خصوص اثرات تونل‌سازی بر محیط زیست عوامل دیگری از جمله شرایط زمین‌شناسی، هیدروژئولوژیکی و ژئوتکنیکی مسیر تونل، هندسه تونل، نحوه مدیریت کارگاه‌ها و وجود دستورالعمل‌های زیست‌محیطی الزام‌آور نیز نقش کلیدی دارند.»