به گزارش همشهری آنلاین، اقتصاد هنر اصلی‌ترین مؤلفه زنده ماندن و تضمین گردش چرخ اقتصادی فعالیت‌های هنری در تمامی شاخه‌های آن به شمار می‌رود. حوزه هنرهای نمایشی به‌عنوان یکی از معدود حوزه‌های هنری که در تمامی جهان همواره از حمایت‌های دولتی بهره برده است؛ در ایران نیز علاوه‌بر حمایت‌های بخش دولتی از ابتدای دهه ۹۰ خورشیدی با شکل‌گیری اوج‌گیری مفهوم تئاتر خصوصی تلاش کرد تا حد ممکن اتکاء خود را به بدنه حمایت‌های دولتی کمتر کند.
هرچند باز هم به فراخور رخدادها و رویدادهایی چون ویروس کرونا و تعطیلی سالن‌ها حتی بخش‌های خصوصی در عرصه هنرهای نمایشی نیز نیازمند حمایت‌های دولت بودند؛ اما بااین‌وجود با اتکا به مؤلفه‌هایی چون بهره بردن از بازیگران چهره حوزه سینما و تلویزیون از یک‌سو و از سوی دیگر قیمت بلیت بالاتر آنها نسبت‌به سالن‌های دولتی توانسته‌اند حتی در مواقع بحرانی چون همسایگی با ویروس کرونا چرخ اقتصاد خود را کج‌دارومریز در حرکت و نوسان نگه دارند.
مؤلفه دیگری که به‌عنوان خط تمیز اصلی میان بدنه تئاتر دولتی و خصوصی شناخته می‌شود نگاهی است که حوزه دولت در امر متولی‌گری مدیریت فرهنگی-هنری بر حوزه عدالت و تزریق یارانه‌های دولتی داشته و دارد.
در حوزه هنرهای نمایشی نیز اداره کل هنرهای نمایشی وزارت ارشاد با سه سالن فعال خود مجموعه تئاتر شهر (با پنج سالن اقماری)؛ تماشاخانه سنگلج (سالن مختص اجرای نمایش‌های آئینی و سنتی) و تالار هنر (سالن مختص نمایش‌های کودک و نوجوان) تلاش کرده ضمن تنوع بخشی به حوزه اجرای آثار تئاتری با پایین نگه‌داشتن قیمت بلیت تئاتر، دسترسی عموم مخاطبان و علاقه‌مندان به عرصه هنرهای نمایشی را گسترده‌تر و فراگیرتر به نسبت بخش خصوصی که از بدنه حمایت‌های دولتی کمتر بهره می‌برد؛ فراهم کند.
مهم‌ترین خروجی این مؤلفه آن است که شاید در مقایسه میزان فروش سالن‌های خصوصی با سالن‌های دولتی با اختلاف عدد و رقمی بالا مواجه باشیم، اما نباید این مسئله را از ذهن دور داشت که نگاه مدیریت دولتی در امور فرهنگی هنری از جمله حوزه هنرهای نمایشی با محوریت عدالت فرهنگی و پایین نگه‌داشتن قیمت بلیت همراه است که باعث شده شاهد این اختلاف عدد و رقمی میان میزان فروش سالن‌های دولتی و سالن‌های خصوصی باشیم.
به زعم کارشناسان امر چه‌بسا شاهدیم که در سالن‌های خصوصی برخی از آثاری که از کیفیت مطلوبی نیز برخوردار نیستند فروشی به نسبت بیشتر از آثاری که در تماشاخانه‌های دولتی با کیفیتی به مراتب بالاتر به صحنه می‌روند دارند. بر همین اساس است که فروش بیشتر تماشاخانه‌های خصوصی را نباید به پای توفیق آنها در حوزه اقتصاد تئاتر نوشت.
فروش ۶۰۳ میلیون تومانی مجموعه تئاترشهر، سنگلج و تالار هنر
در نگاه کلی آمار فروش و تماشاگران نمایش‌های به صحنه رفته در تالارهای اصلی، چهارسو، قشقایی، سایه و کارگاه نمایش مجموعه تئاترشهر با میزبانی از ۸ هزار و ۸۲۰ نفر به عدد ۴۶۲ میلیون و ۴۹۳ هزار تومان، تماشاخانه سنگلج با میزبانی از ۳ هزار و ۵۲۲ نفر به فروش ۷۴ میلیون و ۲۱۹ هزار و ۴۵۰ تومانی تومان و تالار هنر با میزبانی از ۳ هزار و ۷۲ تماشاگر و فروش ۶۶ میلیون و ۸۰۹ هزار و ۳۷۰ تومانی به عنوان سالن‌های دولتی فعال در حوزه میزبانی از اجراهای نمایشی دست یافتند.
نمایش «پروین» بهکارگردانی حسین کیانی که از ۸ خرداد ماه میزبان علاقه مندان در تالار اصلی تئاترشهر بوده با ظرفیت ۵۷۹ تماشاگر و قیمت بلیت ۱۰۰ هزار تومان، تاکنون در مجموع ۲۲ اجرا (بااحتساب ارائه بلیت تمام بها، نیم بها، تخفیف دار و مهمان) و میزبانی از ۳ هزار و ۳۹۶ تماشاگر، به فروشی معادل ۲۲۶ میلیون ۹۳۰ هزار تومان دست پیدا کرده است.
نمایش «اسب‌های انباری» به کارگردانی رضا کرمی‌زاده که از اول خرداد ماه در تالار چهارسو با ظرفیت ۱۳۲ تماشاگر و قیمت بلیت ۶۰ هزار تومان به صحنه رفته، تاکنون با مجموع ۲۶ اجرا، میزبانی از ۲ هزار و ۴۵۹ تماشاگر (با احتساب ارائه بلیت تمام بها، نیم بها، تخفیف دار و مهمان) به فروشی معادل ۱۰۷ میلیون و ۷۵۴ هزار تومان دست پیدا کرده است.
نمایش «بهشت حکیم‌الله» به کارگردانی ویدا موسوی نیز که از اول خرداد ماه در تالار سایه تئاترشهر با ظرفیت ۷۲ نفر و قیمت بلیت ۴۰ هزار تومان به صحنه رفته است، روز دوشنبه (۳۰ خرداد ماه) با مجموع ۲۲ اجرا و ۸۸۵ تماشاگر (با احتساب ارائه بلیت تمام بها، نیم بها، تخفیف دار و مهمان) و فروشی معادل ۲۴ میلیون و ۷۷۰ هزار تومان به اجرای خود پایان داد.
نمایش «بی چرا زندگان» به کارگردانی الهام شعبانی که از دوم خرداد ماه در تالار قشقایی تئاترشهر با ظرفیت ۹۶ تماشاگر و قیمت بلیت ۶۰ هزار تومان به صحنه است، تاکنون با مجموع ۲۵ اجرا و یک هزار و ۸۳۲ تماشاگر (با احتساب ارائه بلیت تمام بها، نیم بها، تخفیف دار و مهمان) به فروشی معادل ۷۶ میلیون و ۹۱۴ هزار تومان دست پیدا کرده است.
نمایش «یه روز دیگه» به کارگردانی نادیا فرجی هم که از روز هشتم خرداد ماه تا اول تیر ماه در کارگاه نمایش با ظرفیت ۲۶ نفر و قیمت بلیت ۵۰ هزار تومان روی صحنه رفته بود با مجموع ۲۰ اجرا و ۵۴۸ تماشاگر (با احتساب ارائه بلیت تمام بها، نیم بها، تخفیف دار و مهمان) به فروشی معادل ۲۲ میلیون و ۷۵ هزار تومان دست پیدا کرد.
لازم به توضیح است اجرای این اثر نمایشی از روز پنجشنبه دوم تیرماه از «کارگاه نمایش» به «تالار سایه» مجموعه انتقال یافت که طی این دو اجرا با در نظر گرفتن ظرفیت ۷۲ نفری تالار، قیمت بلیت ۵۰ هزار تومان و مجموع ۱۱۱ تماشاگر به فروشی معادل ۴ میلیون و ۵۰ هزار تومان رسید.
مجموعه تئاترشهر طی خرداد ماه ۱۴۰۱ خورشیدی در کنار میزبانی از پنج نمایش به فروشی بیش از ۴۶۲ میلیون و ۴۹۳ هزار تومان دست پیدا کرده است. این عدد بعد از احیای مجدد اجراها در دوران پس از کرونا رکورد مطلوبی برای این مجموعه به شمار می‌رود.
براساس این گزارش نمایش «نازگل» به کارگردانی میثم یوسفی که از روز ۲۵ اردیبهشت ماه در تماشاخانه سنگلج با ظرفیت ۲۳۶ تماشاگر و قیمت بلیت ۴۰ و ۵۰ هزار تومانی به صحنه رفته بود سرانجام با مجموع ۳۴ اجرا و ۳ هزار و ۱۷۰ تماشاگر (با احتساب ارائه بلیت تمام بها، نیم بها، تخفیف دار و مهمان) و فروشی معادل ۶۹ میلیون و ۹۶۳ هزار تومان به اجرای خود پایان داد.
در ادامه نمایش «مبارک در ژاپن» به کارگردانی علی فتحعلی که از اول تیرماه در در تماشاخانه سنگلج با ظرفیت ۲۳۶ تماشاگر و قیمت بلیت ۴۰ و ۵۰ هزار تومانی روی صحنه رفته، تاکنون با مجموع ۳ اجرا و ۳۵۲ تماشاگر (با احتساب ارائه بلیت تمام بها، نیم بها، تخفیف دار و مهمان) به فروشی معادل ۴ میلیون و ۲۵۶ هزار و ۴۵۰ تومان دست پیدا کرده است.
در مجموع دو نمایش تماشاخانه سنگلج با میزبانی از ۳ هزار و ۵۲۲ نفر مخاطب به فروش ۷۴ میلیون و ۲۱۹ هزار و ۴۵۰ تومانی دست پیدا کرده است.
فروش قریب به ۶۷ میلیون تومانی تالار هنر از نمایش آشا محرابی
نمایش «بچه‌های تک استریت کارلو» به کارگردانی آشا محرابی هم که از ۲۵ اردیبهشت تا ۳۰ خرداد با قیمت بلیت ۳۰ هزار تومان در تالار هنر به صحنه رفت، با مجموع ۳۰ اجرا، ۳ هزار و ۷۲ تماشاگر و ۶۶ میلیون و ۸۰۹ هزار و ۳۷۰ تومان فروش (با احتساب ارائه بلیت تمام بها، نیم بها، تخفیف دار و مهمان) به اجرای خود پایان داد.
فروش بیش از یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومانی تماشاخانه ایرانشهر
نمایش‌های «شام آخر» به کارگردانی مسعود دلخواه، «مخاطب» به کارگردانی جابر رمضانی و «شکوفه‌های گیلاس» به کارگردانی محمد مساوات که در خردادماه ۱۴۰۱ خورشیدی در دو تالار استاد سمندریان و ناظرزاده کرمانی به عنوان تالارهای اقماری تماشاخانه ایرانشهر به صحنه رفتند در مجموع با میزبانی از ۱۵ هزار مخاطب و حدود فروش یک میلیارد و ۵۸۶ میلیون تومان به کار خود پایان دادند.
نمایش «شام آخر» که کار خود را از ۲۶ اردیبهشت‌ماه در سالن دکتر ناظر زاده کرمانی آغاز کرده بودند با ۲۹ اجرا میزبان ۳۸۶۳ مخاطب شد. این اثر نمایشی با بلیت ۱۰۰ هزار تومان (با احتساب ارائه بلیت تمام بها، و مهمان) در مجموع حدود ۳۵۰ میلیون تومان فروش داشت.
همچنین در سالن استاد سمندریان نمایش «مخاطب» که از ۲۶ اردیبهشت‌ماه در سالن استاد سمندریان به صحنه رفته بود نیز طی ۲۷ اجرا میزبان ۵۵۵۸ مخاطب شد. این اثر نمایشی با بلیت ۱۲۰ هزار تومان (با احتساب ارائه بلیت تمام بها، و مهمان) در مجموع حدود ۶۲۴ میلیون تومان فروش داشت.
همچنین نمایش «شکوفه‌های گیلاس» که از ۲۷ اردیبهشت‌ماه کار خود را در سالن استاد سمندریان این مجموعه آغاز کرده بود طی ۳۵ اجرا با ۵۴۱۱ مخاطب به کار خود پایان داد. این اثر نمایشی با بلیت ۱۲۰ هزار تومان (با احتساب ارائه بلیت تمام بها، و مهمان) در مجموع حدود ۶۱۲ میلیون تومان فروش داشت.
فروش بیش از ۱۰ میلیارد تومانی پردیس تئاترشهرزاد
پردیس تئاتر شهرزاد در حالی خرداد ماه را پشت سر گذاشت که میزبان بیش از ۴۰ هزار تماشاگر بوده است. نمایش‌های «بک تو بلک» به نویسندگی و کارگردانی سجاد افشاریان، «چه کسی جوجه تیغی را کشت» به نویسندگی و کارگردانی بهرام افشاری، «درهم تنیدگی» به نویسندگی و کارگردانی احسان گودرزی و «آنا کارنینا» به نویسندگی و کارگردانی آرش عباسی، در حالی اجراهای خود در بهار ۱۴۰۱ خورشیدی را به پایان بردند که تنها طی یک ماه خرداد؛ میزبان بیش از ۴۰هزار مخاطب بوده‌اند.
به تعبیرآمار، تئاتر این روزها رشدقابل توجهی کرده است و شرایط استقبال از بسیاری از نمایش‌ها به ویژه در تماشاخانه‌های خصوصی به سبب حضور چهره‌های مطرح سینمایی و گاه تلویزیونی در این تماشاخانه‌ها نشان می‌دهد که بازار تئاتر کم رونق نیست و با توجه به ویژگی‌های خاص نمایش‌ها، مخاطبان گسترده‌تری پیدا کرده است.
پردیس تئاتر شهرزاد اواسط اردیبهشت سال جاری میزبان نمایش «اولد سانگز؛ عشق روزهای کرونا» به نویسندگی و کارگردانی محمدرحمانیان و تهیه کنندگی علی اوجی شد و طی ۲ هفته بیش از ۷۵۰۰ نفر مخاطب به تماشای این نمایش نشستند. این نمایش به فروشی معادل ۱ میلیارد تومان دست یافت.
نمایش «چه کسی جوجه تیغی را کشت» به نویسندگی و کارگردانی بهرام افشاری در یک ماه گذشته طی ۵۰ اجرا ۲۰ هزار بلیط فروخته است و ۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون فروش داشته است.
مجموع فروش شش نمایش در پردیس تئاتر شهرزاد در کنار میزبانی از بیش از ۴۰ هزار نفر مخاطب به عددی بالغ بر ۱۱ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان می‌رسد
نمایش «درهم‌تنیدگی» به نویسندگی و کارگردانی احسان گودرزی طی ۲۶ اجرا، میزبان ۴ هزار و۱۰۰ تماشاگر و فروشی نزدیک به ۵۰۰ میلیون تومان بوده و در روزهای پایانی به دلیل استقبال تماشاگران ۲ سانس اجرادارد.
نمایش «آناکارنینا» به نویسندگی و کارگردانی آرش عباسی نیز با مجموع ۲۲ اجرا و ۲ هزار و ۵۰۰ تماشاگر؛ ۲۰۰ میلیون تومان فروش داشته است و همچنان به‌عنوان یکی ازنمایش‌های مورد توجه مخاطبان و منتقدان به اجراهای خود ادامه می دهد.
نمایش «تاکسیدرمی» نوشته رسول حق‌جو به کارگردانی مجتبی رستمی‌فر به عنوان یکی ازنمایش‌های برگزیده تئاتراستان‌ها که دربرنامه‌های ماهانه پردیس شهرزاد و سیاست‌های جدید اجرایی این مجموعه، ازاستان خوزستان در این تماشاخانه به صحنه رفته است. این نمایش جذاب در گونه دفاع مقدس و با رویکردی طنز، توانسته طی ۱۰ اجرا میزبان ۱۵۰۰ تماشاگر باشد و فروشش از مرز ۱۰۰ میلیون تومان گذشته است.
نمایش «بک تو بلک» پرفروشترین نمایش سال به نویسندگی و کارگردانی سجاد افشاریان فقط در یک ماه خرداد میزبان ۱۲هزار تماشاگر بوده است. این نمایش تاکنون ۵۳ هزارتماشاگر و بالغ بر۶ میلیارد فروش داشته است.
مجموع فروش شش نمایش در پردیس تئاتر شهرزاد در کنار میزبانی از بیش از ۴۰ هزار نفر مخاطب به عددی بالغ بر ۱۱ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان می‌رسد.
تجربه فروش قریب به ۱۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومانی
نگاهی آماری به سه مجموعه تئاترشهر (با پنج تالار اقماری)؛ تماشاخانه ایرانشهر (با دو تالار اقماری) و پردیس تئاتر شهرزاد (با سه تالار اقماری) به عنوان سالن‌های نمایشی پایتخت از دو حوزه دولتی و خصوصی از فروش بیش از ۱۲ میلیارد و ۴۸۹ میلیون تومانی خبر می‌دهد.
با نگاهی اولیه به این اعداد و ارقام شاید سهم بیشتر این فروش بر عهده بخش خصوصی به نظر آید؛ اما مولفه ذکر شده در این گزارش مبنی بر توجه به عدالت فرهنگی مدیریت دولت برای فراگیری دسترسی بیشتر مخاطبان به آثار نمایشی با تمرکز بر پایین نگه داشتن قیمت بلیت در سالن‌های دولتی را باید مد نظر قرار داشت و تنها قضاوت را بر نگاه کمی میزان فروش سالن‌های دولتی و خصوصی قرار نداد.