همشهری آنلاین: محمدرضا منصوری، تهیه‌کننده فیلم سینمایی «شیشلیک» به کارگردانی محمدحسین مهدویان در واکنش به اظهارات روح‌الله سهرابی، مدیرکل نظارت بر عرضه و نمایش سازمان سینمایی از دلایل عدم‌اکران این فیلم به همشهری می‌گوید: «این فیلم به‌رغم صدور پروانه نمایش، مجوز اکران نمی‌گیرد. از شهریورماه۱۴۰۰ که ما پروانه نمایش فیلم «شیشلیک» را دریافت کردیم تا به امروز، جز تعامل کار دیگری نکرده‌ایم. اصلاحات جشنواره را اعمال کردیم، اصلاحات شورای پروانه نمایش را انجام دادیم، در مرتبه‌ای دیگر اصلاحات مجددی داشتند که بخش‌هایی از آن را هم اعمال کردیم، اما هنوز حتی حاضر نیستند فیلم ما را بعد از اعمال این اصلاحات ببینند!»
او در ادامه از دلخوری‌هایی می‌گوید که به‌خاطر بی‌توجهی ایجاد شده و با عنوان این مطلب که ما در این مدت هیچ جلسه‌ای نداشتیم، توضیح می‌دهد: «از آخرین باری که با آقای ایل‌بیگی، معاون ارزشیابی و نظارت درباره این فیلم صحبت کردیم، بالغ بر ۲ماه می‌گذرد. اردیبهشت که با آقای ایل‌بیگی صحبت کردیم، قرار شد یک روز شنبه با هم بنشینیم و در مورد اصلاحات جدید صحبت کنیم، اما این دوستان حتی نمی‌خواهند با ما روبه‌رو شوند! ما چگونه باید درخواست جلسه بدهیم؟ راه ارتباطی ما تلفن است که دوستان حتی پاسخگوی تماس‌های ما نیستند! حالا بعد از ۲ماه پیگیری از سوی ما، بحث و نظرها به فضای مجازی کشیده شده است.
به جای گفت‌وگو و تعامل، گفت‌وگوها را در فضای مجازی پیش می‌برند. این یک بی‌تدبیری است و در مواجهه با آن چگونه باید انتظار داشته باشیم تا مشکل این فیلم و فیلم‌های دیگر حل شود؟ این بی‌توجهی دوستان موجب دلخوری شده است.»
نمی‌خواهند با «شیشلیک» روبرو شوند
تهیه‌کننده «دسته دختران» با عنوان این مطلب که دوستان در سازمان سینمایی کلا نمی‌خواهند با پروژه‌ای به نام «شیشلیک» روبه‌رو شوند، یادآور می‌شود: «استدلال منطقی و قانع‌کننده‌ای برای عدم‌اکران فیلم ندارند.
این مسئله ارتباطی هم به اصلاحاتی که به فیلم وارد کرده‌اند، ندارد. تاکنون ما بسیاری از این موارد را اصلاح کرده‌ایم و در یک تعامل سازنده با شورا، پروانه نمایش فیلم را گرفته‌ایم. حالا اگر دوستان باز اصلاحیه‌های جدید دارند یا حرف تازه‌ای می‌زنند باید با حفظ حقوق قانونی ما و از طریق گفت‌وگو به راه‌حلی برای رفع مشکل فیلم برسند. فیلم «شیشلیک» وجود دارد که سینماداران و پخش‌کنندگان به‌عنوان صاحب‌نظران حوزه اکران معتقدند می‌تواند رونقی به گیشه سینماها بدهد، آیا باید این امکان را از سینما بگیریم؟
ما باید درباره این فیلم گفت‌وگو کنیم و تمام مشکل ما این است که چرا این گفت‌وگو صورت نمی‌گیرد و شاهد یک بی‌توجهی هستیم؛ چرا امروز کسی از سازمان سینمایی پاسخگوی پیگیری‌های ما نیست؟ آقای سهرابی همین حرف‌ها را می‌توانست در تماس تلفنی به‌خود ما بگوید، چرا در فضای رسانه‌ای آن را مطرح می‌کند؟»
این تهیه‌کننده می‌گوید: «بالاخره درباره راه‌های ممکن برای نجات فیلم، باید به‌صورت مصداقی گفت‌وگو کنیم. به‌صورت کلی که نمی‌توان صحبت کرد. مسئله ما امروز مسیر ارتباطی صاحبان فیلم با مسئولان سازمان سینمایی است که این ارتباط هم‌اکنون قطع است و من، دلیلش را نمی‌فهمم. نکته دیگر هم این است که ما اساسا برای این فیلم پروانه نمایشی داریم که در آن مجاز به نمایش فیلم در ایران، خارج از ایران و آنلاین شده‌ایم؛ آیا خوب است که ما برویم سراغ گزینه اکران فیلم در خارج از کشور؟ آیا باید سراغ گزینه اکران آنلاین برویم؟ ما که تقابلی با سازمان سینمایی نداریم. فیلمی ساخته شده که برای آن سرمایه‌ای هم صرف شده است، امروز نیاز به این فیلم در جامعه هم وجود دارد، چرا نباید مسئله آن را حل کنیم؟»
استفاده از ظرفیت‌های قانونی
او تحلیل مدیرکل نظارت را شخصی می‌داند و اضافه می‌کند: «به‌عنوان تهیه‌کننده فیلم این حق را دارم که از تمام ظرفیت‌های قانونی خود برای نجات این فیلم استفاده کنم، اما معتقدم باید درباره آن گفت‌وگو کنیم. واقعیت این است که من برای تک‌تک جملات و اظهارات اخیر آقای سهرابی به‌عنوان مدیرکل نظارت بر عرضه و نمایش سازمان سینمایی، پاسخ و استدلال دارم، اما ترجیح می‌دهم در فضای مجازی وارد این گفت‌وگو نشوم.»
مشکل شیشلیک چیست؟
مدیرکل نظارت بر عرضه و نمایش سازمان سینمایی از حل مشکلات فیلم «شیشلیک» خبر داد. روح‌الله سهرابی به مهر درباره آخرین وضعیت فیلم سینمایی «شیشلیک» به کارگردانی محمدحسین مهدویان که به‌رغم صدور پروانه نمایش هنوز موفق به اکران عمومی نشده است، توضیح داد: در تلاش هستیم تا با تعامل دوسویه مشکلات پیش‌آمده را مرتفع و موانع اکران عمومی این فیلم را برطرف کنیم اما به هر حال طبیعی است که هر فیلم بنا بر شرایط اجتماعی، سیاسی و فرهنگی که در هر مقطعی بر جامعه حاکم است، با ملاحظاتی هم مواجه باشد.
در این شرایط یک جمع هفت، هشت‌نفره از سوی ریاست سازمان معرفی می‌شوند تا درباره فیلمی که ذاتا حساسیت‌زا و مسئله‌دار است و لحن خاصی دارد با درنظرداشتن فضای روحی جامعه و ظرفیت اجتماعی، تصمیم‌گیری کنند تا ببینند آیا این فیلم مناسب اکران در یک مقطع خاص هست یا نه؟ وی ادامه داد: در آیین‌نامه نظارت بر نمایش فیلم، بندی وجود دارد که صراحتا می‌گوید «معاونت سینمایی می‌تواند بنا به ضرورت‌های سیاسی و فرهنگی از نمایش فیلمی که دارای پروانه نمایش است، جلوگیری و پس از رفع موانع (درصورت امکان) مجددا اجازه نمایش صادر کند.»
معنی این تبصره از قانونی که اتفاقا مصوب این دولت هم نیست و تصویب آن به اوایل دهه۸۰ برمی‌گردد، این است که مسئولان سازمان سینمایی این حق را در مواجهه با یک فیلم دارای پروانه نمایش دارند. حداقل ۲۰سال است که طبق همین مبنا در سینما رفتار شده و اگر قانونی مصوب می‌شود، باید به آن رجوع و از آن تبعیت شود. همین تبصره دست سازمان سینمایی را در مدیریت فضای سینمایی کشور باز گذاشته است.
سهرابی در پاسخ به اینکه مشخصا ملاحظات سازمان سینمایی درباره «شیشلیک» چیست؟ توضیح داد: غیر از مصادیق و نکاتی که پیش‌تر به عوامل فیلم اعلام شده است، تحلیل برخی دوستان این است که در کلیت اثر باید مراقبت‌هایی کرد تا منجر به جریحه‌دارشدن برخی احساسات نشود.
شاید این مسئله مربوط به جزئیات فیلم نباشد اما در یک نمای کلی تحلیل شورا این است که فیلم می‌تواند به آرامش و اعتماد مخاطب که امروزه با مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم‌های ظالمانه دست و پنجه نرم می‌کند، آسیب وارد کند.
سهرابی افزود: همه دوستانی که از وزارت ارشاد پروانه ساخت دریافت می‌کنند، حتما در جریان منهیات، توصیه‌ها و تأکیدات سازمان سینمایی قرار دارند. در مقطع صدور پروانه ساخت، همه این موارد به دوستان اعلام می‌شود. حدود ۲۰ بند مشخص درباره اصول کار وجود دارد که همه متقاضیان آن را می‌خوانند و نسبت به آن تعهد می‌دهند، اما متأسفانه در مرحله تولید به دلایلی اتفاقاتی می‌افتد که وقتی دوستان برای دریافت پروانه نمایش اقدام می‌کنند ما با اثر دیگری مواجه می‌شویم که با متن مصوب فاصله دارد. حتی در این موارد هم معمولا اینگونه بوده که با تعامل کارها پیش رفته است تا اثری در توقیف نماند و صاحبان آثار دچار خسارت نشوند.
او تأکید کرد: چیزی به‌عنوان «بسته‌شدن همیشگی پرونده یک فیلم» در سازمان سینمایی نداریم و همه موارد با تعامل قابل حل است، مگر آنکه یک فیلم به‌گونه‌ای باشد که واقعا بخواهد ریشه و اصل و اساس را تخریب کند و دیگر راه نجاتی برای خود باقی نگذاشته باشد.
برداشت منتقدان تلویزیونی از «شیشلیک»
«شیشلیک» تا امروز بخت روی پرده رفتن را پیدا نکرده و معلوم نیست سرانجام چه زمانی اکران شود. با این حال، در زمان نمایش این فیلم در جشنواره سی‌ونهم فجر ۳منتقد برنامه تلویزیونی «هفت» در برابرش موضع‌گیری کردند و این فیلم را به تحقیر فقرا و ستایش از دلالان و سوداگران متهم ساختند.
البته مسلم است که برداشت‌های مختلفی از یک فیلم می‌توان داشت و آنچه این ۳منتقد گفتند، حرف آخر درباره شیشلیک نیست. باید فیلم اکران شود و قضاوت را بر عهده مردم و سینماروها گذاشت و دید آیا همه با برداشت‌های این ۳منتقد سیما موافق هستند؟ فیلم‌هایی بوده‌اند که برداشت مسئولان و منتقدان از آنها با مردم بسیار متفاوت بوده و شاید درباره شیشلیک هم همین اتفاق بیفتد.
اما این ۳منتقد تلویزیون درباره شیشلیک چه گفته بودند؟ در زمان نمایش «شیشلیک» در سی‌ونهمین جشنواره فیلم فجر مسعود فراستی در برنامه «هفت» شبکه سوم سیما درباره آن گفت: «این فیلم به حدی توهین‌آمیز است که فقط ضدکارگر و کار نیست، بلکه ضدانسان است و برخلاف ظاهر انتقادی فیلم، طرفدار وضع موجود و لمپن بورژواها و دلالان است.
من با اجازه دوستان می‌خواهم بگویم کسانی که به این فیلم می‌خندند باید فکری برای خودشان کنند چون وضع‌شان خیلی خراب است! فقط شکم‌سیران می‌توانند به این فیلم بخندند؛ شکم‌سیرانی که با پول دلالی و کثیف می‌توانند سرپا باشند. فرم در این فیلم جایی ندارد.»
او در بخشی دیگر از صحبت‌هایش درباره «شیشلیک» چنین اظهارنظر کرد: «من از همان فیلم اول مهدویان گفتم این جوان سینما را بلد نیست و ادا درمی‌آورد؛ مطلقا نه دنیایی دارد و نه تعهدی به سوژه‌هایی که انتخاب می‌کند. تعهد یعنی اینکه کارگردان با سوژه مدنظر در فیلم، مسئله داشته باشد.»
محمدتقی فهیم، دیگر منتقد برنامه «هفت» در قسمتی از صحبت‌های تندش درباره این فیلم گفت: «پله سقوط آقای مهدویان در «لاتاری» است، اما من امشب برایش گریه کردم؛ برای فیلمسازی که کارش تمام‌شده است و از این به بعد فقط زندگی می‌کند. فیلم خواهد ساخت تا زندگی کند؛ مگر اینکه اتفاق دیگری برایش بیفتد. اما چه فیلمی می‌سازد!؟ اگر سرمایه‌داری جهان پای برخی فیلم‌ها می‌ایستد، برای نجات خودش است؛ بنابراین از جایی برای مهدویان گریه‌ام می‌گیرد که در دامی افتاده که به نفع جریانی کار می‌کند که قرار است از این طریق پول به جیب بزنند و آن وقت، فیلم گرسنگی برای ما می‌سازد!
درحالی‌که در «واکسی» مسئله‌اش گرسنگی است. آقای ژوله، کنار کسی افتادی که از فضای مجازی و جوک‌های مبتذل و اینستاگرامی، منبعی برای گرسنگی درست می‌کنی!؟ فیلم برای گرسنگی را کسی می‌تواند بسازد که یا گرسنگی کشیده باشد یا به لحاظ تفکر، اهل مطالعه بوده و از طبقه خودش بریده باشد و به نفع اجتماعش همدل شود؛ بنابراین ما نمی‌توانیم در مورد فرمش صحبت کنیم؛ چون فرمی ندارد.
درواقع فرم این فیلم به نفع خالی کردن جیب مردم است. وقتی فیلمساز گرسنگی را نمی‌شناسد، کاراکتر اصلی فیلم شعار می‌دهد «من شیشلیک نخورده‌ام!» و بعد سینی پر از خرما را جلوی عکس پدرش می‌گذارد که قیمتش ۳برابر یک سیخ شیشلیک است.»
شاهین شجری‌کهن، منتقد سینما، درباره این فیلم در همین برنامه «هفت» گفته بود: «جریانی که با برند و قرعه‌کشی زندگی می‌گذراند و هر حرفی می‌زند در پسش نشان تجاری وجود دارد و در خیلی چیزها و کارها شریک است، روایت دلسوزانه‌اش از فقر و گرسنگی کارساز نیست و این فیلم نماینده واقعیت‌های جامعه نیست و نسبتی با این واقعیت‌ها ندارد و اصلا درکش نکرده که بخواهد بلدش باشد.
سطحی بودن این فیلم مدنظر من است، مگر می‌شود به همین راحتی نسخه یک کشور را پیچید!؟ این نگاه همانندساز و زرنگ‌بازی، اصلا سینما نیست و قرار نبود سینماگری که در شروع کارش حرف‌های جدی را مطرح می‌کرد، به اینجا برسد و نقطه ضعف اصلی فیلم همان سطحی بودنش است.»