اوایل همین هفته وزارت بهداشت شاهد اعتراض رادیولوژیست‌ها و تحصن آنها در مقابل ساختمان این وزارتخانه بود؛اعتراضی که در نهایت معاون سلامت این وزارتخانه را بر آن داشت تا اعلام کند انجام سونوگرافی تشخیصی فقط و فقط در محدوده تخصص رادیولوژی است.
دکتر حسن امامی رضوی در این رابطه به ایرنا گفت: در نامه‌های جداگانه‌ای به معاونت‌های درمان دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور ابلاغ شده که انجام سونوگرافی فقط باید توسط رادیولوژیست‌ها صورت گیرد، در غیراین صورت با موارد خلاف برخورد قانونی صورت می‌گیرد.
قانونی که هیچ وقت اجرا نشد!
اما شنیدن این اخبار در حالی است که به گفته کارشناسان رشته رادیولوژی، این رشته با تمام رشته‌های پزشکی سر و کار دارد و با توجه به این قضیه جذابیتی در تمام دنیا در این رشته ایجاد شده است؛ به‌طوری که در حال حاضر کسانی که وارد این رشته می‌شوند نفرات اول آزمون دستیاری هستند.
دکتر عبدالرسول صداقت، رئیس انجمن رادیولوژی ایران در گفت‌وگو با همشهری با تایید این موضوع می‌گوید: از طرف دیگر گسترش علم به‌گونه‌ای است که رشته‌های مختلف پزشکی با دستگاه‌های مختلف رادیولوژی آشنا شده و مایلند از آن استفاده کنند.
به گفته وی، این موضوع در ایران از رشته زنان شروع شده و برخی متخصصان زنان از سال 1370 دوره‌های کوتاه‌مدت 2 ماهه آموزشی را در بخش‌های رادیولوژی گذرانده‌اند؛
به‌طوری که بعد از آزمون قبولی، وزارت بهداشت به این افراد مجوز داده که از سونوگرافی در مطبشان به‌عنوان یک وسیله تشخیصی استفاده کنند نه به‌عنوان یک وسیله درآمد‌‌زا. در ضمن بابت این کار نباید از بیمار هزینه جداگانه گرفته شود.
«این در حالی بود که در همان زمان هم معاونت درمان وزارتخانه بخشنامه‌ای را با 5 شرط اعمال کرد که با توجه به آنها متخصصان زنان و زایمان می‌توانستند در مطب خود از دستگاه سونوگرافی استفاده کنند.»
دکتر صداقت با بیان این عبارات می‌افزاید: شرط اول این بود که این متخصصان دوره آموزشی الزامی را گذرانده باشند و این دوره به تایید وزارت بهداشت رسیده باشد.
دوم اینکه متخصصان زنان اجازه نداشتند در سربرگ، مهر و تابلوی مطبشان کلمه سونوگرافی را ذکر کنند چون این کار به عنوان تبلیغ محسوب می‌شد. سوم اینکه سونوگرافی باید در حوزه تخصصی خودشان استفاده می‌شد یعنی اینکه اگر بیماری نیاز به سونوگرافی کلیه داشت، متخصص زنان حق انجام آن را نداشت.
وی ادامه می‌دهد: چهارمین شرط این بود که متخصصان زنان و زایمان فقط حق ویزیت بیماران خودشان را داشتند و ویزیت بیماران دیگر ممنوع بود و پنجم اینکه هیچ‌گونه ویزیت جداگانه‌ای از بیماران بابت سونوگرافی نباید گرفته می‌شد.
این بخشنامه به تمام کشور ابلاغ شد و معاونان دیگر وزارت بهداشت نیز در این چند سال آن را تایید و روی آن تاکید کردند، ولی به گفته رئیس انجمن رادیولوژی متأسفانه به‌دلیل اینکه بخشنامه مذکور در کشور ضمانت اجرایی درستی نداشت، هیچ وقت به آن عمل نشد؛
به طوری که وضعیت به جایی رسید که امروزه درصد بسیار بالایی از متخصصان زنان در مطبشان بدون اینکه دوره آموزشی گذرانده باشند، دستگاه سونوگرافی دارند و حتی در تابلو و سربرگشان کلمه سونوگرافی را قید می‌کنند.
دخالت در محدوده غیرتخصصی!
«در این میان، حتی متخصصانی هم هستند که غیر از سونوگرافی بیمار کار دیگری انجام نمی‌دهند و چندین برابر رادیولوژیست‌ها از بیمار ویزیت می‌گیرند.»
دکتر صداقت خاطرنشان می‌کند: این در حالی است که خود رادیولوژیست‌ها در حال حاضر تعرفه نظام پزشکی را رعایت می‌کنند.
مثلا برای سونوگرافی بارداری طبق قانون 8 هزار و 500 تومان از بیمار می‌گیرند که البته اگر با بیمه هم قرارداد داشته باشند، نصف این مبلغ از بیمار اخذ می‌شود. ولی متخصصان زنان و زایمان کمترین مبلغی که از بیمار می‌گیرند 30 هزار تومان است آن هم به‌صورت نقد و بدون بیمه.
رئیس انجمن رادیولوژی ایران با بیان اینکه این مسئله باعث شده به‌خصوص در شهرستان‌های کوچک شغل رادیولوژیست‌ها دچار مخاطره شود، تاکید می‌کند: با این حال ما بارها پیشنهاد داده‌ایم که برای دخالت نکردن غیررادیولوژیست‌ها در امر رادیولوژی آیین‌نامه‌ای از سوی وزارت بهداشت تدوین شود، ولی متأسفانه الان آیین‌نامه‌ای وجود ندارد که بتوان با افراد متخلف برخورد کرد.
اما مسئله‌ای که شاید تحمل این شرایط را برای رادیولوژیست‌ها دشوارتر کرده این است که هر 20 روز یک بار یک مامور برای بازدید از مطب رادیولوژیست‌ها و بررسی استانداردهایی چون رعایت متراژ، داشتن هواکش، داشتن در سربی یا رعایت تعرفه‌ها استانداردهای لازم را دارد یا نه مراجعه می‌کند.
ولی روی مطب متخصصان زایمان هیچ کنترلی حتی از نظر کیفیت دستگاه سونوگرافی صورت نمی‌گیرد.
« الان 2 مطب رادیولوژی باید حداقل 200 متر از‌هم فاصله داشته باشند ولی در خیلی از موارد در طبقه بالای یک مطب رادیولوژی، مطب متخصص زنان و زایمان است که بیماران را سونوگرافی هم می‌کند.»
دکتر صداقت با بیان این عبارات توضیح می‌دهد: علاوه بر این، یک مطب رادیولوژی باید حداقل 90 متر باشد در حالی‌که یک متخصص زنان و زایمان در یک اتاق از یک مجموعه به راحتی بیمار را سونوگرافی می‌کند.
فقط متخصصان زنان مقصر نیستند!
با این حال، دکتر ایرج هنربخش، استادیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و سرپرست بخش رادیولوژی بیمارستان پارس نیز در گفت‌وگو با همشهری معتقد است که نبود اجرای قانون فقط محدود به متخصصان زنان و زایمان نیست چون حتی خیلی از اوقات ماماها، جراحان و متخصصان داخلی هم با اینکه نمی‌دانند اصلا کاربرد سونوگرافی چیست، اقدام به انجام آن می‌کنند.
وی به نکته دیگری نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: در این میان حتی از دستگاه‌های سونوگرافی معمولی برای انجام سونوگرافی سینه هم توسط این متخصصان استفاده می‌شود که این کار بسیار خطرناک است چون این دستگاه‌ها وجود تومور در سینه را اصلا نشان نمی‌دهند.
اخلاق حرفه‌ای فراموش شده است
دکتر هنربخش در حالی به خطرناک بودن انجام سونوگرافی توسط غیرمتخصصان اشاره می‌کند که به گفته دکتر صداقت یک متخصص رادیولوژی در طول دوره 4 سال دوره تخصصی 6 تا 9 ماه فقط دوره فیزیک را می‌گذراند و این دوره شامل فیزیک اشعه، فیزیک ام‌آرآی و فیزیک سونوگرافی می‌شود.
پس طبیعتا چنین فردی با خطرات رادیولوژی خیلی بیشتر آشناست.
با وجود تمام این اعتراض‌ها دکتر صداقت خاطرنشان می‌کند: ما درباره اینکه متخصصان زنان با سونوگرافی آشنا هستند شک نداریم. سونوگرافی هم باید در مطب متخصصان زایمان صرفا یک وسیله کمک‌تشخیصی باشد.
چون به هر حال نمی‌توان این دستگاه را از مطب آنها جمع کرد. اما آیا آشنایی با یک علم به معنی دست‌اندازی به آن علم است ؟پاسخ دکتر صداقت به این سوال منفی است: مسلما اینگونه نیست، به علاوه با مشخص شدن مرزهای علمی، رعایت اخلاق حرفه‌ای بسیار ضروری است، هرچند تا به حال این امر کاملا مغفول مانده است.