همشهری آنلاین - سحر جعفریان: احداث مراکز «گلماند»، «پسماند مارکت» و تولید کیسه‌های بازیافتی خرید از بنرهای مستعمل از مهمترین طرح‌های محیط زیستی منطقه ۹ بوده که در مدت زمان اجرای خود با استقبال گسترده‌ای از سوی شهروندان مواجه شده است. به همین بهانه سری به این منطقه زده‌ایم تا در گفت و گو با اهالی از ابعاد مختلف آن باخبر شویم.
خواندنی‌های بیشتر تهران را اینجا دنبال کنید
زباله بیارید و گل و گلدان ببرید
مرکز گلماند منطقه در خیابان سادات واقع شده است. یک مرکز جمع و جور که با قفسه‌ها و ویترین‌های دیواری پوشانده است. قفسه‌ها و ویترین‌هایی که گلدان‌های رنگارنگ در آنها جای گرفته‌اند و بذر و نهال هم در کنارشان دیده می‌شود. فضاهایی هم برای تعمیر گلدان‌های مورد علاقه و یا قدیمی شهروندان اختصاص دارد.
از ۸ صبح که مرکز فعالیت خود را آغاز می‌کند تا ساعت ۱۷، اهالی یک به یک، با کیسه‌هایی از پلاستیک، نان خشک، منسوجات، کاغذ و کارتن به آن مراجعه می‌کنند. پسماندهای تفکیک شده‌شان را تحویل می‌دهند و برابر قمیت پسماند که مسئول مرکز اعلام می‌کند، گلدان با گل، گلدان بدون گل، بذر، نهال و یا کود تحویل می‌گیرند.
شمعدانی، حُسن‌یوسف و کاکتوس‌های مینیاتوری بیشترین تقاضا و مشتری را میان شهروندان منطقه دارد. محله امازاده عبدالله (ع)، رتبه نخست تولید زباله در منطقه ۹ را داراست. «رضا بهرامی» از ساکنان این محله که می‌گوید: «از وقتی مرکز گلماند در محله ما افتتاح شده، ما هم کمی به محله‌مان امیدوار شده‌ایم. به هر حال محله امام‌زاده عبدالله (ع) را همه شهر با بافت فرسوده و کمبود امکانات شهری می‌شناسند که واقعا هم همین است. مرکزی مانند گلماند هم یک جور کلاس آموزشی برای‌مان محسوب می‌شود و هم حال و هوای محله با آن عوض می‌شود.»
«کریم پیروزی» از دیگر اهالی محله به کاهش تعداد زباله‌گردها با اجرای طرح‌های زیست محیطی اشاره می‌کند و می‌گوید: «خیلی وقت نیست که مرکز گلماند فعال شده ولی در همین مدت کم هم اهالی استقبال کرده‌اند و هم از تعداد زباله‌گردها کم شده است.»
مرکز پسماند مارکت در خیابان شهید بختیاری نیز از حدود سال ۱۴۰۰ فعالیت خود را آغاز کرده است. در این مرکز، اهالی در قبال تحویل پسماندهای تفکیک شده‌شان، مواد بهداشتی و شوینده‌های خانگی دریافت می‌کنند. البته برگزاری کارگاه‌های آموزشی، توزیع بروشورها و کیسه‌های بازیافتی برای خرید نیز از جمله خدمات دیگر این مرکز است.
«زینت جوشانی» که در همین مدت کوتاه، جزو شهروندان فعال از سوی پسماندمارکت معرفی شده است، می‌گوید: «اوایل برایم جالب بود که زباله تحویل می‌دهم و مواد شوینده می‌گیرم. اما کمی که گذشت با شرکت در کلاس و کارگاه‌هایشان خیلی مسایل محیط زیستی یاد گرفتم؛ مانند تاثیر مثبت و منفی زباله‌ها بر خانه و شهرمان، سودی که می‌توان با تفکیک زباله به دست آورد و حتی همین مواد شوینده که باید طوری تهیه و ساخته شوند که سلامتی ما و طبیعت را به خطر نیاندازد. این شد که در کارگاه‌های «بهترین‌ها از دور ریختنی‌ها» هم شرکت کردم و دست‌سازه‌های جالبی ساختم.» اغلب اهالی منطقه در ارتباط با کارکرد مراکزی با رویکرد محیط زیست، معتقد هستند اگر استمرار داشته باشند می‌توان به اثربخشی مثبت آن امیدوار بود.
بنرهایی که کیسه خرید می‌شوند
طرح استفاده دوباره از بنرهای مستعمل از روز «بدون پلاستیک» سال ۱۳۹۹، به صورت دوره ای در منطقه ۹ اجرا می‌شود. در این طرح محیط زیستی، همه بنرهای (بدون استفاده) تبلیغاتی و اطلاع رسانی محیطی که توسط اداره زیباسازی منطقه به سفارش نهادها و سازمان‌های مختلف در معابر و محله ها، نصب شده بود، جمع آوری می‌شوند تا با تغییر در ماهیت کارکردی آنها یعنی تبدیل به کیسه‌های مستحکم ویژه خریدهای روزانه، به چرخه بازیافت باز گردند.
«علی باقرکاشی» یکی از آموزشگران این طرح می‌گوید: «شهروندان از این کیسه‌های خرید خیلی استقبال کرده‌اند. به ویژه زمانی که برایشان توضیح می‌دهیم این کیسه‌ها را می‌توانند با حداقل هزینه، خودشان در منزل درست کنند. برخی از آنها مشتاقانه به دنبال تهیه الگوی بُرش و نحوه دوخت کیسه‌های بازیافتی از ما هستند. برخی دیگر هم پیشنهادهای جالبی برای رونق بیشتر طرح می‌دهند که پیشنهادات را به مراتب بالا دست منتقل می‌کنیم.» او می‌افزاید: «میدان میوه و تره‌بار محله استادمعین جزو نقاطی از منطقه است که چون جمعیت زیادی در آن رفت و آمد دارند، روند توزیع کیسه‌های بازیافتی با شتاب فراوان صورت می‌گیرد. البته برای توزیع به سراهای محله، مراکز فرهنگی و اماکن پر تردد مانند نانوایی‌ها و فروشگاه‌های بزرگ هم می‌رویم.» ویژگی دیگر طرح استفاده دوباره از بنرهای مستعمل این است که از ظرفیت بهبودیافتگان از اعتیاد و یا بانوان سرپرست خانواده برای دوخت کیسه‌های بازیافتی، بهره گرفته می‌شود.
«صادق محمدی»، رئیس اداره آسیب های اجتماعی شهرداری منطقه در این ارتباط می گوید: «بنرهای بدون استفاده و جمع‌آوری‌شده، به کارگاه‌های کارآفرینی و نساجی منطقه انتقال داده می‌شوند تا افراد بهبودیافته از اعتیاد و آموزش دیده، آنها را به کیسه‌های مناسب برای خرید تبدیل کنند و یا در اختیار بانوان سرپرست خانواده در کارگاه‌های تولیدی و خیاطی قرار می‌گیرد.»
«امیر تاجری»، معاون خدمات شهری و محیط زیست شهردار منطقه؛
جذب بیشترین میزان مشارکت‌پذیری شهروندان در تفکیک پسماند
مراکز گلماند و پسماندمارکت با هدف تقویت کارکرد طرح «کاپ» (کاهش تولید پسماند) افتتاح شده است. این را «امیر تاجری»، معاون خدمات شهری و محیط زیست شهردار منطقه می‌گوید و ادامه می‌دهد: «با فراهم آوردن زیرساخت‌های فرهنگی می توان به رفع معضل همیشگی و پر هزینه تفکیک پسماند از مبدا در محله‌ها و کلان شهر تهران امیدوار بود.»
تاجری می‌افزاید: «در حال حاضر روزانه بیش از ۴۲۰ کیلوگرم پسماند از سوی اهالی به این مراکز تحویل داده می‌شود و از سویی در دوره نخست طرح استفاده دوباره از بنرهای مستعمل ، بیش از هزار کیسه بازیافتی از بیش از هزار و 300 متر بنر مستعمل، تهیه شده که این نشان از استقبال خوب اهالی است. این ساک‌ها بیشتر برای خرید از بازار میوه و تره‌بار استفاده می‌شود. این میان سعی داریم با اجرای طرح‌ها و برنامه‌های متنوع و آموزش محور در ارتباط با فرهنگ تفکیک زباله و پسماند، بیشترین میزان از مشارکت شهروندان را جذب کنیم.»