نقطه مشترک این 3 برنامه در یک کشور خلاصه میشود؛ هر سه محصول کشور کره هستند. البته در این بین فراموش نکنید که هنوز یک سال نشده که پخش «تاجر پوسان»، «امپراتور دریا» و «جواهری در قصر» به پایان رسیده است. گویی که سریالهای کرهای برای ربودن آنتن رقابت بزرگی را راه انداختهاند که بهنظر میرسد در نهایت نتیجهای جز دلزدگی مخاطب از دیدن چهرههای یکسان و فضای یکسان به همراه نباشد، اما فعلا چه بخواهیم و چه نخواهیم تلویزیون در دستان کرهایهاست.
مهران مهام تهیهکننده «بزنگاه» تعدد پخش سریالهای کرهای را نزدیکی فرهنگ کرهای و فرهنگ ایرانی میداند:«داستان این سریالها به فرهنگ ما نزدیک است و مضمون خانوادگی آنها باعث شده که همه خانواده به سمت این سریالها جذب شوند.»
این تهیهکننده درباره سریالهای «افسانه جومونگ» و «امپراتور دریا» میگوید: «اینگونه داستانها برخلاف داستانهای مجموعه «جواهری در قصر» قدیمی شدهاند، به همین دلیل برای بینندهها دیگر جذابیت ندارند. تجربه نشان داده است که مردم ما به سریالها و داستانهایی علاقه دارند که خانوادگی و امروزی باشند.»
حسین مختاری که آخرین کارش سریال «شاهزاده سرزمین آلان» از شبکه 2 پخش شده معتقد است که به روزبودن قصهها، نشان دادن زندگی روزمره، حرکات اکشن و رزمی باعث جذب مخاطب شده است:« حرکات رزمی مورد علاقه جوانان و نوجوانان است به همین دلیل خانوادهها هم به سمت این سریالها کشیده میشوند، در این صورت سریالهای کرهای در رده سریالهای پرمخاطب قرار میگیرند.»
اگر از مخاطبان سریالهای کرهای باشید حتما صدای منوچهر والیزاده را روی چهرهها و شخصیتهای کرهای شنیدهاید، گویا بدون صدای منوچهر والی زاده، لذت دیدن سریالهای کرهای تکمیل نمیشود. او هم برای این استقبال از چنین سریالهایی دلایلی دارد:« داستان سریال و فیلمهای کرهای روی روابط و عواطف انسانی اثر میگذارند. همچنین فرهنگ و سنتی که در کارهایشان به چشم میخورد باعث میشود که علاقهمندان خاص خودش را جذب کند.»
مختاری که سابقهای طولانی در کارگردانی و تهیه کنندگی تلویزیون دارد، بهدلیل دیگری در جذب مخاطب اشاره میکند:« استقبال از سریالهای کرهای نشان میدهد که مردم چقدر به تاریخ علاقه دارند و چقدر نیاز دارند که از تاریخ اطلاع داشته باشند، اما زمانی که تلویزیون، مسئولان و برنامهسازان به ساخت سریال تاریخی که فرهنگ کشورمان را بیان میکند روی خوش نشان نمیدهند، مخاطب به سمت و سوی سریالهایی میرود که تاریخ یک کشور دیگر را نشان میدهد.»
اما نکته مهم تری که والیزاده به آن میپردازد شاید پاسخ روشنی به پخش این سریالها در تلویزیون باشد:« از نظر پوشش و روابط انسانی، سریالها ی کرهای کاملا با فرهنگ ما منطبق هستند.»
آنتن خالی و اقبال سریال
مهام که تهیه کنندگی سریال «ترانه مادری» را برعهده داشته هم با این موضوع موافق است، او نیاز و سلیقه مخاطبان را در اقبال برنامه مؤثر میداند: «البته سوای این مسائل، آنتن خوب یکی از دلایل موفقیت یک سریال است. زمانی که «جواهری در قصر» پخش شد رقیب خیلی جدیای در سریال نداشت. اما این سریال کرهای که امروز پخش میشود رقیبهای زیادی دارد، در این صورت قطعا مجالی برای عرض اندام نخواهند داشت.»
اما دلیل دیگری که از نظر والیزاده باعث جذب مخاطب میشود به دوبله کار برمیگردد: «بخش عمدهای از این جذابیت به دوبله و انتخاب صداها توسط مدیر دوبلاژ برمیگردد. چهرههای بازیگران کرهای بسیار شبیه هم است، که بتواند برای مخاطب این تکنیک را ایجاد کند اگر صدای گویندهای این قابلیت و جذابیت را نداشته باشد، بینندگان سریال را تا آخر دنبال نمیکنند.»
سریالهایی که ارزان ساخته میشوند
مهام ساختار سریالهای کرهای را نزدیک به تله تئاتر تلویزیون میداند:« سریالهای آسیای شرقی در پلاتو ساخته میشوند به همین دلیل هزینههای ساخت اینگونه سریالها پایین است، در حالیکه ساخت سریالهای تاریخی در کشور ما بالاست.»
به گفته مهام در کشوری مثل کره که تولید و تعدد ساخت سریال بالاست آنها بهدلیل امکانات فنی مناسبی که در اختیار دارند میتوانند روزی 6 یا 7 دقیقه تولید مفید داشته باشند، در حالیکه این رقم در ضبط تولید تاریخی در کشور ما بهدلیل امکانات فنی و همین طور بهدلیل وسواس کارگردان، نزدیک به یک یا 2 دقیقه است.
مختاری با اینکه معتقد است هزینه تولید سریال در تلویزیون بالاست، میگوید:«اگر ما میتوانیم سریال تاریخی «یوسف» را بسازیم و پخش کنیم، نشان دهنده این است که تلویزیون برای ساخت سریال تاریخی مشکل مالی ندارد، بلکه واحد طرح و برنامه سیما باید در دستور کارش، ساخت سریالهای تاریخی را قرار بدهد.»
بهنظر او باید نیاز سنجی مخاطب در دستور کار این واحد صداوسیما باشد و براساس این نیاز، فراخوانی داده شود و از فیلمنامه نویسان و کارگردانها دعوت شود تا طرحهای خود را به تلویزیون ارائه دهند و از بین طرحهای رسیده بهترین، انتخاب شود:«باید کار به دست آدم بلد سپرده شود.»
به گفته مختاری بودجه تلویزیون از ابتدا تا به امروز چندین برابر شده است:«تلویزیون بابت بازگشت سرمایه نگرانی ندارد. اساس کار تلویزیون فرهنگسازی است، خصوصا که تلویزیون ایران دولتی است به همین دلیل باید کار را به دست آدم بلد بسپارد، تا نگران محصول نهایی نباشد.»
مختاری تهیهکننده و کارگردان سریال «نیستان» با اینکه به تنوع آنتن معتقد است اما از طرف دیگر نگران بیگانگی مخاطب با فرهنگ ایرانی هم هست:« پخش زیاد سریالهای کرهای ما را با فرهنگ خودمان بیگانه میکند و این بزرگترین آسیبی است که بدنه و فرهنگ ما میخورد و انگار که مسئولان توجهی به این قضیه ندارند.»
او در ادامه میگوید:«دعوت از سینماگران برای ساخت سریال یا تله فیلم کار شاقی نیست، بهتر است از کارگردان تلویزیونی دعوت شود که هم مخاطب تلویزیون را میشناسند و هم تفاوت رسانه تلویزیون و سینما را میداند.»
امکاناتی که ما داریم
مهام به سریال «مثل آباد» اشاره میکند که سالها قبل در پلاتو ساخته شد و در زمان پخش خود پربیننده بوده است، هر چند او امروز معتقد است این سریال دیگر برای مخاطب جذاب نیست:«توقع مخاطب از تولیدکنندگان و تلویزیون بالا رفته و مخاطب تغییر کرده است.»
همچنین او از نگاه تیز مخاطب و رسانهها به سریالهای ایرانی یاد میکند و اضافه میکند که برای سریالهای ایرانی بعد از پخش، جلسات نقد و بررسی برگزار میشود:« نکتهای که این وسط از یاد میرود این است که ما با چه امکاناتی سریال میسازیم. برای ساخت سریالهایی که پخش هر شب داشته باشد یا در تعداد بالا تولید بشود ما کارگردانان کمی داریم که این توانایی را داشته باشند تا بتوانند با کیفیت کار را پیش ببرند.»
به گفته او اگر 80 درصد یک سریال ایرانی خوب باشد، نوک انتقاد و بزرگنمایی به سمت 20درصد باقی مانده گرفته خواهد شد. او به سریال محبوب «جواهری در قصر» و مشکلات ساختاری آن اشاره میکند: «اگر این سریال را یک ایرانی میساخت به آن انتقادهای زیادی میشد. انتظاری که مردم و منتقدان از دیدن یک کار ایرانی دارند با انتظاری که از دیدن یک کار خارجی دارند زمین تا آسمان متفاوت است.»
نیازها برای ساخت یک سریال
مهام میگوید که در ساختار برنامهسازی به نیازهای جامعه به نیازهای فرهنگی کشور و مردم توجه میشود، از طرفی آشنایی ما با فرهنگ کرهایها با دیدن سریالهای این کشور شکل گرفته است، به همین دلیل نمیتوانیم این سریالها را قضاوت کنیم. به عبارت دیگر نمیدانیم که این سریالها از ابتدا به قصد نمایش در کشور خودشان ساخته شده است یا به قصد صادرات به کشورهای دیگر.
مهام ساخت سریالهای تاریخی را نکته مهمی در ارائه و شناخت فرهنگ هر کشوری میداند. این تهیهکننده پرکار معتقد است که سریالهای خانوادگی کرهای در جذب مخاطب ایرانی موفق بوده است:
« سریالهای کرهای که تاریخی هستند کمتر در جذب مخاطب اقبال داشتهاند. خصوصا اینکه در زمان پخش سریالهای کرهای و تاریخی بهعلت داشتن آنتن خوب و نداشتن رقیب توانستند جای خودشان را میان مردم باز کنند، اما به دلیل اینکه این روزها سریالهای خوب ایرانی از تلویزیون پخش میشوند بهنظرم سریالهای کرهای دیگر آن جایگاه را ندارند.» او برای این حرف خود سریال «اوشین» را مثال میزند و معتقد است که در آن سالها بهدلیل کمبود سریالهای خارجی و خالی بودن آنتن ما این کار یکه تاز میدان تلویزیون بود و اگر امروز دوباره پخش شود قطعا این محبوبیت تکرار نخواهد شد.
چرا سریال کرهای
با تمام این حرفها مهام معتقد است که پخش سریالهای خارجی نیاز آنتن است:«با توجه به تنوع مخاطب و تامین آنتن و تعدد شبکهها، خرید سریالهای خارجی نیاز است، اما در این میان باید سلیقه مخاطب را نیز در نظر گرفت، همان طوری که ما هنگام ساخت سریالهای ایرانی به نیاز مخاطب، فرهنگ و مسائل جامعه ایرانی توجه میکنیم.»
والیزاده با اینکه به دوبله بهعنوان یک شغل نگاه میکند،اما معتقد است که پخش بیرویه و متعدد سریالهای کرهای باعث دلزدگی مخاطب میشود، هرچند که او معتقد است خرید سریال و فیلم خارجی برای تنوع آنتن و پاسخگویی به سلیقه مخاطب، نیاز تلویزیون است.