همشهری آنلاین - حمیدرضا بوجاریان: وزیر علوم، تحقیقات و فناوری ساعتی بعد از برگزاری پنجاه و دومین کنکور سراسری کشور با حضور در برنامه سعادت‌آباد رادیو تهران به سوالات کارشناسان این برنامه پاسخ داد. سوالاتی حول محور سیاست‌ها و برنامه‌های وزارت علوم در دولت سیزدهم و ماجرای کنکور پرحاشیه این روزها که در هر محفلی از آن خبری به گوش می‌رسد. او از اجرای مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره تاثیر قطعی شرط معدل در نتیجه کنکور، وضعیت دانشجویان شاغل به تحصیل در اوکراین و ادامه تحصیل آنان در داخل کشور، چگونگی حمایت از دارندگان مدال در المپیادهای علمی از جمله دیگر مواردی بود که در این برنامه به آن اشاره شد.
موفقیت دیپلماسی علمی کشور در سال گذشته
وزیر علوم با بیان اینکه در راستای توسعه دیپلماسی علمی گام‌های ارزشمندی درسال‌های اخیر برداشته شده است، از رشد انتشار مقالات علمی اساتید دانشگاهی و اعضای هیئت علمی درمجلات معتبر بین‌المللی خبر داد و گفت: در سال ۲۰۲۱ بیش از ۷۶ هزار سند علمی بین‌المللی ازسوی دانشمندان ما در مجلات علمی معتبر دنیا منتشر شده که از این تعداد ۳۵ درصد آن با مشارکت بین‌المللی بوده است.
زلفی‌گل خاطرنشان کرد: انتشار این تعداد مقالات علمی درمجلات معتبر دنیا نشان از پذیرش مرجعیت علمی اساتید و اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های کشور و مشارکت دانشمندان دیگر کشورها در تدوین چنین مقالاتی با دانشمندان ایرانی دارد. مسئله‌ای که موفقیت سیاست توسعه دیپلماسی علمی وزارت علوم را نشان می‌دهد.
وزیر علوم به سیاست‌های دیگر این وزارتخانه در دولت سیزدهم اشاره کرد و افزود: انجام پژوهش‌های هدفمند و آموزش آن، نوآوری فرهنگی و فرهنگ نوآوری، تولید ثروت و خدمت و سرمایه از دانش، ارتقای جایگاه دانشگاه‌های کشور به عنوان دانشگاه‌های مرجع و افزایش استناد به آنها در مجامع بین‌المللی و نیز توجه به شاگردپروری و فناورپرور نیز از موضوعات و اولویت‌های دیگری است که در این وزارتخانه در دولت سیزدهم پیگیری می‌شود.
وی در پاسخ به برنامه‌های وزارت علوم در حوزه فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان و پیوند دادن صنعت به دانشگاه نیز گفت: حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان از سوی صندوق نوآوری وشکوفایی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری پیگیری می‌شود و وزارت علوم نیز زایش و رویش شرکت‌های دانش‌پایه و دانش‌بنیان است. از این‌رو، در ۴۹ مرکز نوآوری و پارک‌های علم و فناوری و ۲۲۵ مرکز رشد و خانه‌های خلاق داریم.
وظیفه ما جذب افراد صاحب ایده و حمایت مالی از آن‌هاست تا بتوانند ایده‌های خود را به شکل آزمایشگاهی و نیمه صنعتی به تولید برسانند تا ایده به هسته فناور و هسته فناور به شرکت دانش‌پایه تبدیل شود. هم‌اکنون ۱۰ هزار هسته فناور که قبلیت تبدیل شدن به شرکت‌های دانش‌بنیان را دارند ایجاد شده است و امیدواریم بخشی از آنها بتوانند در آینده به شرکت‌های دانش‌بنیان تبدیل شوند.
زلفی‌گل به جلسه اخیر شورای علمی فناوری به ریاست رئیس جمهور و تصمیماتی که در حوزه فعالیت شرکت‌های دانش‌پایه گرفته شده است اشاره کرد و افزود: پارک‌های پیشرفته ما مجوز فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان نوع ۳ را با مجوزی که معاونت علمی ریاست جمهوری اعلام می‌کند فعالیت خواهند کرد. تا قبل ازتجاری شدن ایده‌ها وظیفه ماست و تبدیل به تجاری شدن نیز به عهده معاونت علمی ریاست جمهوری است.
مصوبه کنکوری ۱۴۰۲ را اجرا می‌کنیم
وی در پاسخ به این سوال که آیا مصوبه اخیر در مورد اثر بالای نمرات دوره دبیرستان در کنکور سال آینده با تبیین این مصوبه که تاکنون نیز ابلاغ نشده است، افزود: دو مرجع رسمی برای کنکور قانون‌گذاری و سیاستگذاری کرده‌اند. یکی مجلس شورای اسلامی و اخیرا شورای عالی انقلاب فرهنگی است. شیوه‌ای که تاکنون اجرا می‌شد این بود که معدل تاثیر مثبتی در کارنامه کنکور داشته است. تاثیر مثبت این است که اگر کسی رتبه کنکور او کم باشد، اما معدلش بالا باشد این معدل رتبه کنکور را ارتقا می‌دهد. اگر کسی رتبه کنکور او خوب باشد، اما معدلش کم باشد این مسئله تاثیر منفی در کارنامه نهایی کنکور فرد نمی‌گذارد.
زلفی‌گل اضافه کرد: در مصوبه اخیر تاثیر قطعی لحاظ شده است به این معنا که اگر فردی نمره معدل او خوب نباشد، اما نمره کنکور او خوب باشد این رتبه کنکور را کاهش می‌دهد و امکان دارد این موضوع منجر به راه یافتن داوطلب به دانشگاه شود. منتقدین تاکید دارند که همه دبیرستان‌ها، مدارس، آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌ها امکانات یکسانی ندارند. از سوی دیگر، چون سوالات سراسری است و همه به یک سوال واحد پاسخ نمی‌دهند وممکن است سوالات متفاوت باشد این عادلانه نخواهد بود و دبیرستان‌هایی که امکانات بهتر و دبیران بهتر دارند نمرات امتحان پایانی آنها بالاتر و مدارس ضعیف‌تر و کم‌برخوردار چون شرایط رقابتی ندارند همیشه بازنده خواهند بود.
وزیرعلوم اضافه کرد: موافقان این طرح مدعی هستند افرادی رتبه‌های برتر را دارند که معدل‌های بالاتر دارند و می‌گویند با شیوه فعلی کنکور دانش‌آموزان دروس دبیرستانی را جدی نمی‌گیرند و دنبال تست‌زنی و آمادگی برای کنکور هستند و دورس دبیرستانی را عمیق مطالعه نمی‌کنند و موضوع تعلیم و تربیت و تسلط به مفاهیم علمی جدی اتفاق نمی‌افتد.
زلفی‌گل تاکید کرد: یکی از نویدهای جمهوری اسلامی حمایت از مستضعفین و اجرای عدالت است و درتلاشیم همه دانش‌آموزان با رعایت عدالت آموزشی و حمایت از اقشار کم‌برخوردارتر بتوانند در این رقابت علمی شرکت کنند.
هدایت تحمیلی جای هدایت تحصیلی را گرفته است
وزیرعلوم در پاسخ به این سوال که چرا تعادل شرکت کنندگان در برخی گروه‌های آزمایشی کنکور روند کاهشی به خود گرفته است، این موضوع را ناشی از تغییر اقلیم آموزشی در کشور دانست و خاطرنشان کرد: متناسب نبودن استعدادها در رشته‌های مختلف و توزیع نامنسب آن در کشور، هدایت تحمیلی رشته‌های آموزشی به جای هدایت تحصیلی دانش‌آموزان و بی‌توجهی به استعدادها برای انتخاب رشته‌های تحصیلی از چلش‌هایی است که اکنون با آن روبه‌رو هستیم.
وی توضیح داد: متاسفانه شرایطی در آینده شغلی کشور حاکم است که داوطلبان ما براساس اینکه چه رشته‌ای آینده شغلی بهتری دارد تلاش می کنند وارد ان رشته شده و تحصیلات خود را برمبنای چنین رشته‌های بگذرانند. در چنین شرایطی، استعداد و انگیزه فرد برای تحصیل در رشته‌های مورد علاقه فرد حداقلی شده است و به این دلیل شاهد کاهش اقبال به برخی رشته‌ها هستیم. موضوعی که استمرار آن می‌تواند به شخصیت علمی کشور در آینده صدمات جدی وارد کند.
زلفی‌گل، بیکاری میان فارغ‌التحصیلان برخی رشته‌ها و وجود بازار کار مناسب در برخی رشته‌های دیگر را عامل تغییر اقلیم آموزشی کشور ارزیابی کرد و افزود: اکنون حدود ۱۵ درصد از رشته‌های تحصیلی در دانشگاه‌ها پرطرفدارند و این رشته‌ها هستند که سبب افزایش تعداد متقاضیان شده‌اند چرا که بازار کار خوبی دارند و می‌توان از آن درآمدزایی بالایی داشت. از این رو، بسیاری تنها با توجه به این ویژگی دست به انتخاب این رشته‌ها می‌زنند که بدون شک می‌تواند منجر به افت تعداد متقاضی در سایر رشته‌ها شود.
دارندگان مدال‌های المپیادهای علمی بورسیه و استخدام می‌شوند
وزیر علوم در پاسخ به این سوال که چه برنامه‌ای برای حمایت از نخبگان و برطرف کردن دغدغه‌های شغلی آنان دارید، از امضای تفاهم‌نامه با معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری برای حمایت جدی از مدال‌آوران المپیادهای علمی کشور خبر داد و اظهار داشت: اگر دانش‌آموزان ما در رقابت‌های جهانی مدال‌های طلا، نقره و برنز کسب کنند به شرط اینکه در همان رشته‌ای که مدال کسب کرده‌اند به تحصیل خود ادامه دهند ازسوی بنیاد ملی نخبگان بورسیه تحصیلی دریافت می‌کنند.
وی اضافه کرد: این دسته از دانشجویان بعد از فارغ‌التحصیلی و کسب مدرک دکترا در رشته خود نیز به عنوان اعضای هیئت علمی جذب می‌شوند. بنابراین افرادی که در المپیادهای جهانی مدال برای کشور کسب می‌کنند نباید دغدغه شغلی یا تحصیلی داشته باشند.
حذف برخی رشته‌های دانشگاهی شدنی یا نشدنی؟
زلفی‌گل در پاسخ به این سوال که آیا وقت آن نرسیده است که در برخی رشته‌های دانشگاهی که متقاضی ندارند بازنگری انجام و رشته‌هایی متناسب با نیازهای کشور ایجاد شود نیز گفت: باید تلاش کنیم تغییر اقلیم را خودمان مطابق با نیازهای کشورمان رقم بزنیم. دو دیدگاه وجود دارد که یکی آن است که آموزش عالی را به دو بخش دولتی و غیردولتی تقسیم می‌کند. در بخش دولتی باید بر اساس نیازهای جامعه آموزش ارایه کند که این اتفاق در حال حاضر رخ نمی‌دهد و ما در دانشگاه‌های دولتی خودمان به دلیل استفاده از بودجه دولتی براساس نیازهای جامعه به افراد آموزش نمی‌دهیم.
وی اضافه کرد: براساس اصل ۳۰ قانون اساسی باید آموزش عالی تا سرحد خودکفایی باشد، اما این سرحد خودکفایی تعریف نشده است که این تعریف باسد انجام شود.
وزیر علوم با بیان اینکه در نگاه دوم، موضوع ارایه آموزش عالی غیردولتی مورد توجه قرار دارد افزود: در این نگاه افراد با پرداخت شهریه علاقه دارند نیازهای آموزشی خود را تامین کنند و این کار را در مراکز غیر دولتی و براساس استانداردها و اصل عرضه و تقاضا انجام می‌دهند.
زلفی‌گل اضافه کرد: این دو دیدگاه درست است و ما در وزارت علوم در تلاش هستیم تا آموزش عالی را طوری مدیریت کنیم که آموزش بر اساس نیازها باشد. گرچه دیدگاهی نیز وجود دارد که با افزایش آگاهی مردم، سطح سواد افزایش پیدا خواهد کرد و این برای کشور حسن است.
تعیین تکلیف دانشجویان مشغول تحصیل در اوکراین
وی در پاسخ به سوال دیگری درباره آخرین وضعیت دانشجویان ایرانی شاغل به تحصیل در اوکراین که به دلیل جنگ در این کشور مجبور به بازگشت به کشور شده‌اند، گفت: دانشجویانی که در اوکراین تحصیل می‌کردند شامل دو گروه پزشکی وغیر پزشکی بودند. درگروه غیر پزشکی که مربوط به آموزش عالی بود بخشنامه صادر و افراد علاقه‌مند در داخل می‌توانند ادامه تحصیل دهند، اما در مورد رشته‌های پزشکی به دلیل اینکه این موضوع درحیطه اختیارات وزیر بهداشت است باید از سوی وزارت بهداشت پیگیری شود.
واکنش وزیر در مورد حواشی جریانات کنکور ۱۴۰۱
وزیر علوم، تحقیقات و فنائری که ساعتی پس از پایان پنجاه و دومین کنکور سراسری کشور با رادیو تهران گفت‌وگو می‌کرد در پاسخ به سوالی در مورد حاشیه‌های ایجاد شده در فضای مجازی درباره کنکور ۱۴۰۱ خصوصا در برخی رشته‌های پرمتقاضی و طرح شبهاتی در این زمینه گفت: در کنکور یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر داوطلب داریم که اگر هر داوطلب در خانواده‌ای ۴ نفره زندگی کند این عدد به ۶ میلیون نفر و اگر هر یک از این افراد پدر بزرگ و مادر بزرگ داشته باشند در مجموع جمعیتی که از کنکور متاثر می‌شود به ۱۲ میلیون نفر می‌رسد. بنابراین کنکور بحثی ملی است و باید در آن عدالت آموزشی رعایت شود.
وی افزود: در فرایند اجرا و برگزاری کنکور نیز ۱۲۴ هزار نفر دخالت دارند و این نشان‌دهنده سطح بالای کار است. افراد طرح کننده سوال در طول ۶ ماه از سال کاملا در قرنطینه هستند و در زیر زمین قرار دارند و حتی آفتاب را نمی‌بینند.
زلفی‌گل با اشاره به اینکه مسئله سوالات کنکور و امنیت آن در جلسات شورای عالی امنیت ملی مطرح می‌شود، افزود: باحجم بالای کار تلاش کرده‌ایم عیبی در کار نباشد، اما بعضا کشور بدخواهانی دارد که دوست دارند جریان علمی بزرگ کشور را نقطه سیاهی در آن ایجاد کنند و تلاش می‌کنند نقطه ضعف‌هایی برای آن ایجاد کنند.
وزیر علوم ادامه داد: بعضا اتفاقاتی رخ می‌دهد که تلاش کرده‌ایم اگر سوالات درز کرد راهی برای انتقال پاسخ به داخل جلسات وجود نداشته باشد و حقوق داوطلبان حفظ شود. از سوی دیگر با ورود جدی شورای امنیت کشور و قوه قضائیه تعداد قابل توجهی از افردی که قصد داشتند به کنکور آسیب بزنند و امنیت و جایگاه علمی آن را مخدوش کنند، دستگیر شده‌اند و حتما برخورد متناسب با آنها انجام می‌شود.
وی خطاب به داوطلبان کنکور گفت: تمام تلاشمان را کرده‌ایم حقوق داوطلبان حفظ شود و کسی نتواند حقشان را ضایع کند و نهایت تلاش خود را می‌کنیم که اگر اتفاقاتی رخ داده باشد آن را بررسی و نمی‌گذاریم کسی به روند برگزاری کنکور خدشه‌ای وارد کند.
زلفی‌گل خاطرنشان کرد: در کنکور امسال اقدامی که انجام شد این بود که دفترچه کنکور سال گذشته که سه ساعت در اختیار داوطلبان بود امسال به ۳ قطعه تقسیم کردیم تا زمان کاهش پیدا کند و کسی نتواند مفاد کامل دفترچه را برای مدت طولانی در اختیار داشته باشد.
گشت ارشاد در دانشگاه‌ها نداریم
وزیر علوم، در ادامه در پاسخ به سوالی درباره ضوابط و الگوهای پوشش اسلامی در دانشگاه‌ها و برخی انتقادها نسبت به بی‌توجهی به این موضوعات گفت: جامعه فرهیخته دانشگاهی شرایط دانشگاه را درک کرده و سعی می‌کنند ضوابط آن را رعایت کنند. علاوه بر این، رعایت قانون نیز بخشی از فرایند آموزشی در دانشگاه است و ویژگی‌های پوششی را نیز در برمی‌گیرد. بر این اساس، در بدو ورود دانشجویان به محیط‌های آموزشی هم آیین نامه‌ها و قوانین به دانشجویان یادآوری می‌شود و هم ضوابط در معرض دید افراد قرار می‌گیرد. در هنگام ثبت نام نیز شرایط پوششی را به هر دانشجو ابلاغ کرده‌ایم.
وی با اشاره به اینکه برخی مدعی شده‌اند گشت ارشاد در دانشگاه‌ها راه‌اندازی شده است، افزود: جامعه نخبگان دانشگاهی ما می‌دانند در محیط داشگاه باید چه اصولی رعایت شود. اما اگر بعضا کم‌توجهی می‌شود به مرور که تجربه دانشجو بالا می‌رود این مشکلات نیز کمتر می‌شود و قوانین دانشگاه رعایت می‌شود.
کرونا خوابگاه‌های بخش خصوصی را تعطیل کرد
زلفی‌گل در پاسخ به این سوال که دانشجویان به دلیل افزایش اجاره‌بها با مشکل جدی خوابگاه رو به‌رو هستند، وزارت علوم چه برنامه‌ای برای کاهش دغدغه این دسته از دانشجویان دارد، گفت: یکی از اقدامات جدی که در دستور کار قرار دارد احداث خوابگاه‌های متاهلی و مجردی است. اگر دانشگاهی خوابگاه نداشته باشد آن را به شکل اجاره‌ای تامین و در اختیار افراد می‌گذاریم.
وزیر علوم اضافه کرد: به دلیل شیوع کرونا، بسیاری از خوابگاه‌های خصوصی تغییر کاربری داده‌اند و این موضوع به افزایش مشکلات دانشجویان برای تامین خوابگاه دامن زده است. از خیران و افرادی که می‌توانند در این زمینه به وزارت علم کمک کنند نیز می‌خواهیم در این برهه از دانشجویان و وزارت علوم پشتیبانی کنند.