به گزارش همشهری آنلاین به نقل از لایوساینس بر اساس یافته‌های منتشرشده بررسی جدیدی که در ۲۴ ژوئن در ژورنال Nature Medicine منتشر شده است، این ویروس که از ماه مه تا به حال بیش از ۳۵۰۰ نفر را در ۴۸ کشور خارج از منطقه معمول شیوعش در آفریقا آلوده کرده است.، ممکن است به خاطر چندین جهش جدید بسیار واگیرتر شده باشد.
در مجموع ویروس فعلی آبله میمونی دارای بیش از ۵۰ جهش جدید است که در سویه‌های قبلی این ویروس از سال ۲۰۱۸ تا ۲۰۱۹ دیده نشده است. نویسندگان این مقاله جدید می‌گویند دانشمندان معمولا انتظار ندارند که آبله میمونی بیش از یک یا دو جهش پیدا کند.
آبله میمونی یک بیماری نادر است که به نظر ویروس‌شناسان در میمون‌ها و جوندگان گردش می‌کند. ویروس آبله میمونی جزء ارتوپاکس‌ویروس‌ها و از همان خانواد و جنس ویروس واریولا عامل بیماری آبله است و به طور معمولا فراتر از منطقه شیوع بوم‌گیر یا آندمیک آن در آفریقای مرکزی و غربی شیوع پیدا نمی‌کند.
اما امسال برای نخستین این بیماری با شیوع گسترده در خارج از آفریقا دانشمندان را شگفت‌زده کرده و سازمان جهانی بهداشت را واداشته است که موضوع طبقه‌بندی این شیوع به عنوان یک وضعیت اضطراری بهداشت عمومی را در نظر بگیرند.
دو دسته ویروس آبله میمونی
ویروس آبله میمونی در دو دسته یا تبار طبقه‌بندی می‌شود که شامل دسته «آفریقای غربی» و دسته «حوضه کنگو» می‌شوند. ویروس‌های این دو دسته از لحاظ میزان کشندگی متفاوت هستند: ویروس‌های دسته آفریقای غربی میزان کشندگی حدود یک درصد دارند و تخمین زده می‌شود که ویروس‌های دسته «حوضه کنگو» تقریبا ۱۰ درصد مرگ‌ومیر ایجاد می‌کنند. به نظر می‌رسد که شیوع فعلی ناشی از دسته «آفریقای غربی» ویروس آبله میمونی باشد.
ویروس آبله میمونی که یک ویروس دارای DNA دراز دوزنجیره‌ای است توانایی بسیار بیشتر در تصحیح خطاهای نسخه‌برداری ژنتیکی‌اش نسبت به ویروس‌های با ژنوم از نوع RNA مانند ویروس ایدز یا اچ‌آی‌وی دارد، در نتیجه سویه فعلی ویروس آبله میمونی از هنگام شروع چرخشش در سال ۲۰۱۸ فقط معدودی جهش پیدا کرده است. این پژوهشگران در گردآوری DNA از ۱۵ نمونه ویروس آبله میمونی و بازسازی اطلاعات ژنتیکی دریافتند کحه سرعت واقعی جهش یافتن در ویروس فعلی شش تا ۱۲ برابر بالاتر از حد عادی است.
این پژوهشگران در مقاله‌شان نوشتند که این افزایش شدید در میزان جهش‌ها در ویروس آبله میمونی «بسیار بیشتر از میزانی است که بر اساس تخمین‌های قبلی میزان جایگزینی در خانواده ارتوپاکس‌ویروس انتظار می‌رود. داده‌های ما شواهدی بیشتر از تحول مداوم ویروسی و سازگاری بالقوه آن با انسان‌ها را نشان می‌دهند.»
تغییر در شیوه سرایت ویروس
آبله میمونی به طور معمول با تماس نزدیک پوستی با ضایعات پوستی باز، مایعات بدنی، مواد آلوده یا قطرک‌های تنفسی پرتاب‌شده به درون هوا در هنگام سرفه کردن منتقل می‌شده است. اما سرعت بی‌سابقه انتشار عفونت‌ها در شیوع اخیر این احتمال را مطرح می‌کند که شیوه عفونت میزبان‌ها بوسیله ویروس تغییر کرده باشد و این جهش‌های جدید ممکن است علت احتمالی آن باشند.
بسیاری از جهش‌های شناسایی‌شده بوسیله پژوهشگران همچنین شواهدی به دست می‌دهند که این جهش‌ها ممکن است در نتیجه مواجهه ویروس با دستگاه ایمنی انسان به خصوص خانواده‌ای از آنزیم‌های ضد ویروسی به نام APOBEC3 ظهور کرده باشند. این آنزیم‌ها به این ترتیب با ویروس‌ها مقابله می‌کنند که باعث می‌شوند که ویروس‌ها که هنگام نسخه‌برداری از رمز ژنتیکی‌شان دچار خطا شوند و در نتیجه از هم بپاشند. اما گاهی ویروس از این مواجهه جان سالم به در می‌برد و صرفا چند جهش در کد ژنتیکی آن رخ می‌دهد. نظریه این پژوهشگران این است که ممکن است چنین مقابله‌هایی بارها رخ داده و باعث شده باشند که ویروس در مدت کوتاهی از زمان شمار بسیاری از این جهش‌ها را پیدا کرده باشد.
میزان جهش‌ها در این ویروس آبله میمونی در سال ۲۰۱۸ به شدت افزایش یافته است و معدودی از توضیحات درباره علت این رخداد وجود دارد. ممکن است ویروس از آن هنگام در میزان‌های کمی در اروپا در حال چرخش بوه‌اند و مجموعه‌ای از جهش‌های جدید را در نبردها با این آنزیم‌های انسانی کسب کرده‌اند. همچنین ممکن است پس از شیوع قبلی سال ۲۰۱۷ که از نیجریه شروع شد و عمدتا در آفریقا ادامه یافت و تنها مواردی معدود از آن در اروپا مشاهده شد، ویروس به سرعت در حرکت میان جوامع کوچکتر تکامل پیدا کرده باشد تا در نهایت در سال جاری در کشورهای غیر آندمیک (بدون شیوع معمول بیماری) ظهور کرده است.
یک توضیح دیگر می‌تواند این باشد که ویروس در میان حیوانات در کشورهای غیر آندمیک بدون جلب توجه برای مدتی در حال انتشار بوده و بعد نهایتا به ناگهان امسال به انسان‌ها بازگشته است.
آبله میمونی بر خلاف نامش عموما از جوندگان به انسان‌ها منتقل می‌شود و تصور می‌رود سنجاب طنابی آفریقایی، موش‌های راه‌راه، موش‌های کیسه‌دار بزرگ، خارپشت‌های دم‌جارویی گونه‌هایی باشند که مخزن اصلی ویروس بیماری باشند.