به گزارش همشهری آنلاین، قنات زارچ با قدمت ۲ تا سه هزار سال و ۹۰ کیلومتر یکی از طولانی‌ترین قنات‌های ایران شناخته می‌شود و با شماره ۱۴۸۳۰ تیر ماه ۱۳۸۴ در فهرست آثار ملی و تیرماه سال ۱۳۹۵ به ثبت جهانی رسید و مظهر آن در شهر زارچ قرار دارد و علت نامگذاری آن به عنوان قنات زارچ نیز به همین دلیل است و تعداد چاه‌های آن ۲ هزار و ۱۱۵ حلقه است.
قنات یادشده سه سرشاخه به نام‌های شور، شیرین و ابراهیم خویدکی دارد که در زمان حاضر فقط شاخه شور آن فعال است و ۲ شاخه دیگر به دلیل کاهش بارندگی و خشکسالی و افت سطح آب زیرزمینی منطقه کم آب و سپس خشک شد.
مبدأ قنات در حوالی روستای فهرج یزد قرار دارد که پس از عبور از روستاهای خویدک، دهنو و اکرمیه وارد شهر یزد و از محلات مختلف آن از جمله میدان امیرچقماق عبور می‌کند و پس از گذر از مسجد جامع، از شهر یزد خارج می‌شود و به سمت شهر زارچ جریان دارد.
ابراهیم کاظم نژند، مدیر پایگاه قنات جهانی شهر زارچ با بیان این‌که در مسیر این قنات در شهر یزد بیش از ۳۰ پایاب ساخته شده که عمده آنها عمومی و وقفی است و مورد استفاده مردم بود و تعدادی نیز در بناهای مذهبی ساخته شده است.
وی افزود: در فاز اول این پروژه که به عنوان مسیر گردشگری قنات زارچ در نظر گرفته شد؛ هشت پایاب، ۲ آب‌انبار و یک آسیاب را شامل می‌شود.
کاظم نژند گفت: یکی از ویژگی‌های قنات زارچ ۷۰ پله بودن آن است و این ویژگی به اضافه طولانی بودن و قدمت آن، این قنات را به یکی از قنات‌های ارزنده دنیا تبدیل کرده است.
مدیر پایگاه قنات جهانی زارچ با بیان این‌که مورخین قدمت این قنات را به پیش از اسلام و دوره ساسانی نسبت می‌دهند که در عمق ۲۳ متری زمین حفر است، تصریح کرد: این قنات از نظر طول در ردیف طولانی‌ترین قنات‌های استان یزد قرار دارد و از دو رشته اصلی شور و شیرین تشکیل که با هدف بهره‌برداری از آب‌های زیرزمینی برای مشروب کردن اراضی کشاورزی ساخته شد.
مدیر پایگاه قنات جهانی شهر زارچ گفت: به مناسبت سالروز ثبت جهانی شهر یزد، بازدید از این قنات تا ۱۹ تیرماه به صورت نیم بها است.
وی با بیان این‌که علاقه‌مندان می‌توانند از ساعت ۱۹ تا ۲۱ از قنات جهانی زارچ به صورت نیم‌بها بازدید کنند، تصریح کرد: قنات زارچ طولانی‌ترین قنات در دنیا و از جاذبه‌های بسیار پرطرفدار گردشگری یزد است.
کاظم نژند با تأکید بر این‌که قنات زارچ به عنوان سازه‌ای پایدار در دل بافت جهانی یزد قرار دارد، گفت: پایدار بودن یکی از ادله ثبت یزد در فهرست آثار جهانی یونسکو است و بازدید از این جاذبه بسیار ارزشمند در این فرصت می‌تواند در معرفی یزد و اهمیت ثبت جهانی نقش بسزایی داشته باشد.
کمیته میراث جهانی یونسکو ۱۸ تیر ۱۳۹۶ در چهل و یکمین نشست خود در کراکوف لهستان، با اجماع اعضا، بخشی از بافت تاریخی شهر یزد را در فهرست میراث جهانی ثبت کرد و با ثبت بافت تاریخی یزد، نخستین پرونده یک شهر تاریخی ایران در فهرست جهانی به ثبت رسید.