به گزارش همشهری آنلاین، نرخ رشد ماهانه نقدینگی که در فروردین امسال به منفی ۰.۲درصد رسیده بود در مجموع ۲ماه اردیبهشت و فروردین دوباره روند افزایشی را تجربه کرد؛ ضمن اینکه در خرداد امسال نسبت به اردیبهشت‌ماه ۳.۳درصد بر حجم نقدینگی افزوده شده است.
با این حال بانک مرکزی می‌گوید: حجم پایه پولی در پایان خردادماه نسبت به رقم پایان اردیبهشت (۲۸.۴هزارمیلیارد ریال) کاهش یافته و رشد ماهانه پایه پولی نیز در خردادماه سال‌جاری منفی (معادل ۰.۴- درصد) بوده و همچنین رشد نقدینگی در ۳ماهه اول امسال در مقایسه با مدت مشابه پارسال یک‌درصد کاهش یافته است.
سهم پول
طبق گزارش بانک مرکزی سهم پول از نقدینگی در اسفند سال گذشته ۲۰.۴درصد بوده که در پایان خرداد به ۲۲.۱درصد رسیده و در همین مدت سهم شبه‌پول از ۷۹.۶درصد در اسفند ۱۴۰۰به رقم ۷۷.۹درصد در پایان فصل بهار کاهش یافته است. تبدیل سپرده‌های سرمایه‌گذاری نزد بانک‌ها به سپرده‌های دیداری یا همان حساب‌های جاری ازجمله دلایل رشد پول در مانده نقدینگی بوده که نشان‌دهنده افزایش حجم پول‌های قابل تبدیل شدن به کالاهاست؛ اتفاقی که باعث خواهد شد نرخ تورم در بخش کالایی در ماه‌های آینده استمرار یابد؛ زیرا انگیزه مشتریان بانک‌ها به سپرده‌گذاری نزد بانک‌ها به سبب نرخ منفی سود سپرده‌ها نسبت به نرخ تورم در حال تضعیف است.
رفت و برگشت پایه پولی
بانک مرکزی اعلام کرد پایه پولی در خرداد امسال نسبت به خرداد سال گذشته ۳۷.۸درصد و نسبت به اسفند پارسال ۶درصد رشد کرده و البته نسبت به اردیبهشت ۰.۴درصد کاهش یافته و حجم پایه پولی در پایان فصل بهار امسال به ۶۴۰هزار میلیارد تومان رسیده است.
این گزارش نشان می‌دهد سهم خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی در خرداد امسال نسبت به خرداد پارسال از پایه پولی رشدی ۱۳.۲درصدی داشته و خالص سایر اقلام بانک مرکزی هم رشدی ۱۲.۷درصدی را تجربه کرده و مطالبات بانک مرکزی از بانک‌ها ۶.۳درصد بیشتر شده؛ درحالی‌که سهم خالص مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی از پایه پولی خرداد امسال منفی ۵.۴درصد بوده است.
در مقایسه با اسفندماه اما سهم خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی از پایه پولی منفی ۳.۸درصد بوده در حالی که خالص مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی در حجم پایه پولی خرداد امسال ۱۶.۷درصد برآورد شده است.
روایت رسمی از متغیرهای پولی
بانک مرکزی می‌گوید: رشد ۱۲ماهه نقدینگی در پایان خرداد امسال نسبت به رشد دوره مشابه سال قبل ۳۹.۴درصد بوده که معادل ۴.۱واحد درصد کاهش یافته است.
این گزارش می‌افزاید: پرداخت‌های دولت در ۳ماهه ابتدایی سال‌جاری، عمدتاً با اتکا به منابع سپرده‌ای خود بوده است. به‌گفته بانک مرکزی، رشد پایه پولی در پایان خرداد پارسال ۹.۲درصد بوده که در خرداد امسال به ۶درصد رسیده و شاخص چاپ پول در ۱۲ماه منتهی به خرداد امسال معادل ۲۷.۸درصد رشد داشته که نسبت به رشد ۳۰.۷درصدی مدت مشابه سال گذشته کاهشی ۲.۹واحد درصدی را نشان می‌دهد.
براساس این گزارش، روند رشد ۱۲ماهه پایه پولی با آغاز به‌کار دولت سیزدهم و متأثر از رویکرد انضباط‌گرایانه دولت و سیاست‌های پولی و نظارتی فعال بانک مرکزی به‌طور قابل ملاحظه‌ای کاهشی بوده و از ۴۲.۶درصد در پایان تیرماه ۱۴۰۰به ۲۷.۸درصد در پایان خردادماه سال ۱۴۰۱رسیده است.
بانک مرکزی می‌افزاید: عامل اصلی تغییرات پایه پولی در پایان خردادماه سال ۱۴۰۱نسبت به پایان سال قبل ناشی از خالص مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی با سهمی فزاینده معادل ۱۶.۷واحد درصد در رشد پایه پولی بوده است.
البته مهم‌ترین عامل افزایش سهم خالص مطالبات بانک مرکزی در رشد پایه پولی ناشی از کاهش سپرده‌های دولت نزد بانک مرکزی به واسطه اجرای طرح مردمی‌سازی توزیع عادلانه یارانه‌ها و واریز یارانه نقدی مربوط به ۲ماه اردیبهشت و خرداد به‌حساب افراد مشمول یارانه با هدف حمایت از خانوارها بوده است.
کاهش وابستگی دولت به پول داغ
عملکرد مالی دولت در بهار امسال به‌گفته بانک مرکزی نشان می‌دهد برخلاف دولت گذشته در بهار پارسال که کسری بودجه خود را با اتکای به منابع حساب تنخواه‌گردان خزانه و مبتنی بر ایجاد بدهی به بانک مرکزی انجام می‌داد، پرداخت‌های دولت سیزدهم در ۳ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۱عمدتاً با اتکای منابع سپرده‌ای خود بوده است.
این گزارش می‌افزاید: در بهار امسال بدهی دولت به بانک مرکزی به میزان ۱۸۲هزار میلیارد ریال افزایش یافته؛ درحالی‌که بدهی دولت در دوره مشابه سال ۱۴۰۰در حدود ۵۰۰هزار میلیارد ریال افزایش یافته بود.
کاهش سرعت گردش پول
روایت رسمی بانک مرکزی بیانگر این است که در پایان خردادماه سال ۱۴۰۱، ضریب فزاینده نقدینگی به رقم ۷.۹۷۲رسیده که نسبت به پایان سال ۱۴۰۰، معادل ۰.۴درصد کاهش یافته که در مقایسه با رشد ضریب فزاینده نقدینگی در دوره مشابه سال قبل معادل ۱.۹واحد درصد افزایش نشان می‌دهد.