به گزارش همشهری‌آنلاین، اطلاعات مربوط به صدور پروانه‌های ساختمانی در مناطق شهری نشان می‌دهد رکورد بیشترین احداث واحدهای مسکونی به سال ۱۳۹۰اختصاص داشته که در شهر تهران بیش از ۲۳۳هزار واحد و در کل مناطق شهری ۷۶۵هزار واحد مسکونی تولید شده است. در مقابل رکورد کمترین میزان تولید مسکن تا اینجای کار به سال ۱۴۰۰اختصاص دارد که تعداد واحدهای مسکونی احداث شده در شهر تهران به کمتر از ۴۵هزار واحد و در کل مناطق شهری کشور به مرز ۳۹۵هزار واحد مسکونی رسیده است.
تسلسل تضعیف تولید و گرانی مسکن
بخشی از بحران شکل گرفته در صنعت ساختمان‌های مسکونی ناشی از گرانی زمین و نهاده‌های ساختمان مسکونی است که در دهه ۹۰دو شوک بزرگ تورمی را پشت سر گذاشته و فاصله بسیار معناداری با قدرت خرید متقاضیان مصرفی پیدا کرده است. در این شرایط، از یک‌سو گرانی زمین و نهاده‌های ساختمان به کاهش تولید مسکن دامن زده و از سوی دیگر کاهش تولید و عرضه مسکن به گرانی کالای نهایی منجر شده است. این اتفاق در بازاری که همواره براساس ارزش جایگزینی قیمت‌گذاری می‌شود، یک دور تسلسل مخرب ایجاد کرده که نتیجه آن وضعیت موجود است.
بخش دیگری از این بحران، ناشی از اهمال‌کاری و بی‌توجهی سیاستگذاران و متولیان حوزه مسکن در طول دهه ۹۰بوده که حتی برای حفظ موجودی این صنعت همپای سایر بخش‌های اقتصادی نیز همت نکرده‌اند و به‌خصوص در پایتخت، بیش از چهارپنجم توان تولید مسکن را کنار گذاشته‌اند.
نتایج طرح گردآوری اطلاعات پروانه‌های ساختمانی صادر شده توسط شهرداری‌های کشور در فصل زمستان سال ۱۴۰۰ که از سوی مرکز آمار ایران منتشر شده، به‌خوبی روند نزولی تولید مسکن در کشور را در طول دهه گذشته تأیید می‌کند؛ اما آنگونه که شهردار تهران و معاون معماری و شهرسازی شهرداری تهران می‌گویند، تمهیداتی برای تسهیل صدور پروانه ساختمانی اندیشیده شده است که براساس آن صدور پروانه ساختمانی تسهیل شده و به کمتر از ۲ ماه خواهد رسید؛ این در حالی است که پیش‌ازاین فرایند صدور پروانه تا ۲سال نیز به طول می‌انجامید. این اتفاق قادر است در کنار سایر مشوق‌هایی که دولت و شهرداری برای تولید مسکن درنظر گرفته‌اند، یک محرک قوی برای به راه انداختن دوباره بخش مسکن و رفع ناترازی آن باشد.
تولید مسکن تهران در خواب زمستانی
اطلاعات منتشر شده از مرکز آمار ایران نشان می‌دهد در زمستان سال گذشته، هزار و ۴۸۹پروانه احداث ساختمان در شهرداری تهران صادر شده که این تعداد نسبت به فصل پاییز ۲۴، ۳ درصد افزایش داشته و همچنان ۱۷.۶درصد کمتر از مدت مشابه با سال قبل بوده است. به‌عبارت‌دیگر، باوجوداینکه تولید مسکن در زمستان ۱۴۰۰بهبود پیدا کرده؛ اما همچنان نتوانسته به وضع زمستان ۱۳۹۹بازگردد. براساس این آمارها، میانگین تعداد واحد مسکونی برنامه‌ریزی شده در پروانه‌های صادر شده در تهران ۷.۸واحد بوده و درمجموع با پروانه‌های صادر شده در فصل زمستان، تولید ۱۱هزار و ۵۴۰واحد مسکونی در دستور کار قرار گرفته است. این تعداد در مقایسه با فصل پاییز ۲۲درصد افزایش داشته اما همچنان ۱۳.۵درصد کمتر از تعداد واحدهای تولید شده در زمستان ۱۳۹۹ است.
یکی از نکات مهم در پروانه‌های ساختمانی شهر تهران این است که باوجود کاهش ۱۳.۵درصدی تعداد واحدهای مسکونی برنامه‌ریزی شده نسبت به سال ۱۳۹۹، میانگین مساحت زیربنای این پروانه‌ها در این بازه زمانی فقط ۵درصد کاهش پیدا کرده است. این موضوع از یک‌سو نشانگر کوچ تولیدکنندگان به سمت واحدهای بزرگ‌تر و از سوی دیگر بی‌توجهی بازار به تقاضای مصرفی طبقه متوسط و احداث واحدهای مسکونی مطابق با الگوی مصرف است. به‌نظر می‌رسد دولت و شهرداری‌ها در حرکت جدید خود برای تحریک تولید مسکن، باید مشوق‌ها را به سمتی ببرند که احداث واحدهای مسکونی زیر ۱۰۰متر در دستور کار تولیدکنندگان قرار گیرد و در مقابل موانعی برای بهره‌مندی بناهای بزرگ متراژ و لاکچری از مشوق‌های مسکنی ایجاد کنند.
تولید مسکن شهری در آینه آمار
در زمستان سال گذشته، ۳۶هزار و ۹۹۳پروانه ساختمانی در کل مناطق شهری صادر شده که نسبت به فصل قبل ۴۰.۲درصد افزایش و نسبت به زمستان ۱۳۹۹حدود ۲۳.۴درصد کاهش نشان می‌دهد. این تعداد پروانه ساختمانی، مشتمل بر ۱۱۵هزار و ۴۵۰واحد مسکونی بوده که از منظر نیز تعداد واحدها نسبت به فصل قبل ۳۹.۶درصد رشد کرده اما نسبت به زمستان ۱۳۹۹بالغ‌بر ۱۵.۸درصد کمتر است.
این آمارها نیز به‌خوبی تحریک تولید مسکن در پایان سال گذشته را تأیید می‌کنند و با توجه به تلاش‌های دولت و شهرداری می‌توان انتظار داشت حداقل از تابستان امسال به بعد، روند نزولی تولید مسکن شهری معکوس شود. نکته جالب اینجاست که برخلاف اتفاقاتی که در مورد زیربنای واحدهای مسکونی جدید شهر تهران رخ داده، در کل مناطق شهری کشور میانگین زیربنای واحدها نسبت به زمستان ۱۳۹۹کمتر شده و سازندگان به سمت احداث واحدهای با زیربنای کمتر روی آورده‌اند.
با توجه به اینکه آمارها از کاهش شدید سهم تهران از تولید مسکن کشور حکایت دارند، به‌نظر می‌رسد انقباض در تولید مسکن پایتخت بیشتر گریبانگیر مسکن مصرفی و متناسب با الگوی مصرف بوده و توان تولیدی باقی‌مانده عمدتاً به سمت احداث واحدهای گران‌قیمت‌تر در مناطق بالادست شهر سوق پیدا کرده است.