به گزارش همشهری آنلاین، میدان حسن آباد تهران یادآور خاطرات تلخ و شیرین زیادی است. اگر کمی از این میدان به سمت غرب بروید، به سازمانی می رسید که شما و هر ایرانی دیگری در آن نام و نشانی دارد. سازمان ثبت احوال کشور بیش از ۱۰۰ سال پیش در این محل تاسیس شد که با گذشت یک قرن هنوز هم هویت مفاخر و همه ایرانی‌ها را درون خود ثبت می کند.
این عمارت تاریخی که به مساحت ۷۸۰ مترمربع در دو طبقه، اواخر دوره قاجار و اوایل حکومت پهلوی در قلب تهران بنا شده، انتقالی از صمت الملوک خانم و قمر خانم مبشر و عزت خانم مبشر و احمد میرزا دولتشاهی و محمد علی میرزا دولتشاهی قیم عباس میرزا صغیر بوده که در سال ۱۳۱۳ هجری شمسی به نام اداره احصاییه و سجل احوال ثبت شده است.
معماری عمارت موزه ثبت احوال
این ساختمان زیبا دارای دو ایوان سراسری است که در دو ضلع شرقی و غربی ساختمان امتداد یافته و ستون‌های آن یادآور معماری قبل از اسلام و تلفیق آن با طرح‌های معماری نوین است. آنچه در این بنا بیش از همه چشم نوازی می‌کند نوع پوشش فوقانی بام ساختمان، شیروانی و سقف زیرزمین است که از جنس آجر بوده و در شکل‌ها و فرم‌های مختلف جنبه تزیینی به بنا بخشیده است. گچ‌بری‌های بکار رفته در بخش‌های داخلی و خارجی، کاشی کاری طبقه زیرین و سنگ‌های حکاکی به‌کار رفته در قسمت بیرونی ساختمان، از دیگر جنبه‌های هنری و تزئینی موزه ثبت احوال به شمار می‌آید.
نمایش سجل بزرگان و مفاخر ایران
نخستین سند سجلی متعلق به خانم فاطمه ایرانی که در سال ۱۲۹۷ در محله سنگلج تهران به دنیا آمده است نیز در این موزه نگهداری می‌شود. در تالار دوم شناسنامه ها و اسناد هویتی شخصیت‌های بزرگ علمی، فرهنگی، هنری و ورزشی کشور نگهداری می‌شود. شناسنامه و اسناد هویتی شخصیت‌هایی چون امام خمینی (ره)، مقام معظم رهبری، آیت‌الله بروجردی، آیت‌الله مرعشی نجفی، آیت‌الله محمدرضا گلپایگانی، پروفسورحسابی، غلامرضا تختی، دکتر علی شریعتی، دکتر سیدجعفر شهیدی، سهراب سپهری، پروین اعتصامی و سایر چهره های فرهنگی، هنری، علمی و سیاسی کشور نیز در این موزه است.
علاوه بر این شناسنامه‌ها، در تالار اول دست نوشته‌ها و احکام استخدامی کارکنان ثبت احوال مربوط به سال‌های ۱۳۰۷ تا ۱۳۲۰ را می‌توان مشاهده کرد. در این تالار قرآن‌هایی نفیس و خطی هم وجود دارند که والدین، نام و تاریخ تولد فرزندانشان را در آن حاشیه آن نوشته‌اند. نوشتن نام و تاریخ تولد افراد در حاشیه قرآن، یکی از راه‌های ثبت احوال در گذشته، مخصوصا قبل از سال های ۱۲۹۷ شمسی بوده است.
در گوشه دیگری از این تالار، شناسنامه مفاخری همچون دکتر مصدق، دکتر شریعتی و جلال آل احمد به همراه برخی اسناد خاندان پهلوی مانند شناسنامه رضا شاه، سند ازدواج محمدرضا پهلوی با ثریا اسفندیاری و اسناد هویتی تاج الملوک مادر محمدرضا پهلوی نگه داری می‌شوند. در این مکان اولین شناسنامه‌های صادر شده در داخل و خارج از کشور نیز در معرض دید عموم مردم قرار دارد.
نخستین سجل ایرانی
تاسیس ثبت احوال در ایران، به پیشنهاد نصرت الدوله، وزیر دادگستری در دستور کار هیات وزیران قرار گرفت و در تاریخ سوم دی ماه سال ۱۲۹۷ خورشیدی اولین شناسنامه سندی به یک فرد ایرانی به نام «فاطمه ایرانی» سند خورد. سنت شناسنامه‌دار شدن یا به قول معروف سجل دار شدن در ایران از آن زمان آغاز شد و در واقع مردم دارای هویت شدند. بنای مورخ ثبت احوال تهران را یک معمار ایرانی به سبک اروپایی ساخته است. این ساختمان دارای دو ایوان سراسری بوده که در دو ضلع شرقی و غربی ساختمان امتداد یافته و ستون‌های آن یادآور معماری پیش از اسلام و تلفیق آن با طرح‌های معماری نوین است.
مسیرهای دسترسی به موزه ثبت احوال
برای بازدید از این موزه ارزشمند، با اتوبوس یا مترو خودتان را به میدان حسن آباد تهران برسانید. ایستگاه میدان حسن آباد در خط دو مترو (خط آبی رنگ) قرار گرفته است. اگر از این ایستگاه کمی به سمت غرب بروید، به سازمان ثبت احوال کشور خواهید رسید. پس از ورود به ساختمان ثبت احوال، خط قرمز رنگی را که بر روی زمین کشیده شده است دنبال کنید تا به ساختمان شماره ۳ یا همان موزه ثبت احوال کشور برسید.
علاقه‌مندان برای بازدید از گنجینه ثبت احوال کشور و ساختمان زیبای آن، می‌توانند از ساعت ۹ صبح تا ۴ بعد از ظهر روزهای شنبه تا چهارشنبه به محل این موزه واقع در غرب میدان حسن آباد مراجعه کنند و علاوه بر دیدن از اسناد سجلی و هویتی قدیمی به گشت و گذار در آن بپردازند.