به گزارش همشهری‌آنلاین، راه اول و آخر کاهش خسارت سیل از عملیات آبخیزداری می‌گذرد؛ این واقعیتی است که از سال ۹۹و پس از ده‌ها سال تأکید کارشناسان، سرانجام به چشم دیده شد که مسیرسازی‌ها برای رواناب‌ها توانست سیل جاری شده در استان‌های غربی را به وضوح کنترل کند. تجربه بعدی در بهار امسال رخ داد که سازه‌های آبخیزداری در استان‌های جنوبی علاوه بر کاهش چشمگیر خسارت سیل موجب کنترل آب در بالادست حوضه‌های آبریز شد و از خشکسالی‌های زودهنگام جلوگیری مؤثری داشت.
پرویز گرشاسبی، معاون آبخیزداری سازمان منابع طبیعی در این‌باره به همشهری می‌گوید: اگر عملیات آبخیزداری انجام شود تا ۷۰درصد خسارات سیل کاهش می‌یابد. برای نمونه در استهبان سامانه بارشی این منطقه را تحت پوشش گرفت و ۶۰هزار هکتار حوضه آبخیز منطقه را رگباری تحت تأثیر قرار داد و دچار دگرگونی کرد. یکی از مواردی که در این سیل و سیل‌های مشابه خسارت‌زا وجود دارد، عدم وجود سازه‌های آبخیزداری است. قطعا اگر این سازه‌ها بود، خسارت تا این حد بالا نبود.
نگاهی به پروژه‌های آبخیزداری کشور نشان می‌دهد ۵ استان با سازه‌های جدید مجهز شده‌اند تا درصورت بروز سیلاب، مشکلات آنها به نحو اثرگذاری کاهش یابد.
۱۸ طرح در استان مرکزی
بهره‌برداری از ۱۸طرح آبخیزداری در استان مرکزی آغاز شد. با بهره‌برداری از این طرح‌ها یک‌میلیون و ۲۰۰هزار مترمکعب به ظرفیت ذخیره‌سازی و کنترل رواناب‌ها در سطح اراضی آبخیز استان مرکزی افزوده شده است. برای اجرای این طرح‌ها ۳۲۰هزار میلیارد ریال منابع مالی هزینه شده و با اجرای این طرح‌ها ظرفیت ذخیره‌سازی و کنترل رواناب‌ها در اراضی ملی و طبیعی استان مرکزی به ۸۳ میلیون و ۵۰۰هزار مترمکعب افزایش یافته است. عملیات گابیونبندی، بند خاکی، مراقبت و نگهداری، مرمت عملیات خاکی، پخش سیلاب و نهالکاری ازجمله طرح‌های آبخیزداری در سطح این استان بوده است. از سویی برای سال‌جاری ۲۱۰میلیارد ریال منابع مالی اختصاص پیدا کرده و اجرای طرح‌های آبخیزداری ازجمله بند خاکی، گابیونبندی و مرمت بندهای خاکی در شهرستان‌های تفرش، شازند، اراک، دلیجان، خمین، محلات و ساوه در دستور کار قرار دارد. با این منابع مالی بخش بالایی از خسارات سیل‌های احتمالی کنترل می‌شود و آب جاری شده احتمالی به منابع زیرزمینی راه می‌یابد.
۱۱۰ پروژه در استان کرمان
از مجموع ۸۰۰هزار هکتار از عرصه‌های منابع طبیعی استان کرمان، در ۵۰۰هزار هکتار آن عملیات آبخیزداری انجام و در بیش از ۲۵۰هزار هکتار در حال اجرایی شدن است. امسال ۱۱۰پروژه آبخیزداری و آبخوانداری در ۳۵حوضه آبخیز جنوب کرمان از محل اعتبارات ملی و استانی اجرا می‌شود. بر این اساس امسال طرح‌های آبخیزداری در ۷شهرستان جنوبی شامل ۳۵حوضه آبخیز اجرایی می‌شود و پروژه‌های آبخیزداری در قالب عملیات‌های مکانیکی، بیولوژیکی و بیومکانیکی صورت می‌گیرد و تاکنون بیش از ۶۵درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. هم‌اکنون از مجموع ۸۰۰هزار هکتار از عرصه‌های شناسایی شده در سطح جنوب کرمان، در ۵۰۰هزار هکتار آن عملیات آبخیزداری انجام شد و تلاش برای اجرای سالانه در اراضی دیگر ادامه خواهد داشت.
۱۹۱۸پروژه در استان کرمان
در پی تغییرات اقلیمی سال‌های اخیر، گلستان در سال‌های ۸۰، ۸۱و ۸۴و در ادامه ۹۷و ۹۸شاهد سیلاب‌های مکرر به‌ویژه در فصل تابستان بود. در عین حال یکی از شاخصه‌های بارندگی تابستان در این استان شدت بالا و زمان کوتاه است که این نوع از بارندگی اغلب منجر به جریان یافتن سیلاب همراه با چوب، سنگ، خار و خاشاک و رسوبات می‌شود. برای این شرایط، پروژه‌های آبخیزداری در ۳۰۰هزار هکتار از عرصه‌های طبیعی استان گلستان تعریف شده است. پس از انجام کار مطالعاتی در یک‌میلیون و ۱۰۰هزار هکتار، پیمانکاران در سطح حدود ۳۰۰هزار هکتار مشغول کار هستند.
پیش از این نیز در ۶۵۰هزار هکتار از عرصه‌های طبیعی گلستان پروژه‌های آبخیزداری اجرا شده بود که با تکمیل ۳۰۰هکتار فعلی سطح مناطق درگیر عملیات آبخیزداری در استان به حدود یک‌میلیون هکتار خواهد رسید. تاکنون ۲۰۰مورد بند خاکی، ۱۳۰۰مورد پروژه‌های گابیونی، ۴۱۵پروژه‌های سنگ و ملات و سرشاخه گیر و ۳پروژه در قالب پخش سیلاب در حوضه آبخیزداری این استان اجرا شده و به ۱۹۱۸پروژه رسیده است.
اعتبار ۶۵۰میلیارد ریالی برای قزوین
۶۵۰میلیارد ریال در قالب اعتبارات محرومیت‌زدایی، تملک دارایی‌های سرمایه‌ای ملی و مصوبات سفر رئیس‌جمهور برای اجرای طرح‌های آبخیزداری استان قزوین هزینه می‌شود. ۳۰۰میلیارد ریال از این منابع مربوط به اعتبارات استانی از محل مصوبات سفر رئیس‌جمهور به قزوین است. با تخصیص و دریافت این اعتبارات، طرح‌های آبخیزداری تعریف شده در ۱۰حوضه آبریز اجرا می‌شود. اجرای بندهای ملاتی، سنگ توری(گاویونی) و خشکه‌چینی ازجمله فعالیت‌های عمرانی آبخیزداری در حوضه‌های آبریز این استان به شمار می‌رود. حفاظت از منابع آب و خاک ازجمله جلوگیری از فرسایش خاک، تقویت سفره‌های آب زیرزمینی و پوشش گیاهی و کنترل سیلاب‌ها ازجمله مزایای اصلی اجرای طرح‌های آبخیزداری در حوضه‌های آبریز محسوب می‌شود.
۵۰۵۰ هکتار عملیات در استان سمنان
امسال ۵۰۵۰هکتار عملیات آبخیزداری در استان سمنان اجرا شده است. اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوانداری در این منطقه نقش مهمی در افزایش پوشش گیاهی، جلوگیری از فرسایش خاک، کاهش خسارت سیلاب، کاهش فرونشست زمین و تقویت سفره آب‌های زیرزمینی دارد. همچنین کنترل و مهار سرعت ویرانگری سیلاب و تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی از دیگر مزایای اجرای عملیات آبخوانداری و آبخیزداری در حوضه آبخیز چنداب بخش ایوانکی است. برای این عملیات اعتبار ۱۶میلیارد ریالی از محل اعتبارات ملی هزینه شده است. همچنین اجرای طرح آبخیزداری در حوضه چنداب گرمسار براساس مطالعات حوضه در ۲بخش مرمت بند خاکی در سطح ۳۵۵۰مترمکعب و احداث بند سنگ و ملات با حجم ۱۵۰۰مترمکعب اجرا شده است.