همشهری آنلاین- فهیمه پناه‌آذر: سال ۸۰ بود که «شب دهم» حسن فتحی روی آنتن رفت و به‌عنوان یک‌سریال با موضوع محرم توانست مخاطبان زیادی را پای تلویزیون بنشاند؛ سریالی که بارها از شبکه‌های مختلف بازپخش شد. بعد از «شب دهم»، «سفر سبز» محمدحسین لطیفی هم توانست پرمخاطب باشد. در کنار این سریال‌ها، مجموعه‌های مناسبتی دیگری هم ساخته شدند، اما آنقدر نتوانستند در جذب بیننده تلویزیون موفق باشند. «وارث»، «وفا» و «پریدخت» از دیگر سریال‌های ویژه محرم در دهه ۸۰ بودند. شاید بتوان گفت موفقیت تلویزیون در این دهه و در تولید سریال‌های مناسبتی (ماه محرم) بیشتر از دهه ۹۰ بود، دهه‌ای که با تولیدات جدید همراه بود، اما مخاطب زیادی نداشت.
بحران تماشاگر در تلویزیون
وضعیت بینندگان سریال‌های تلویزیونی چه مناسبتی و چه روتین به جایی رسیده که مخاطبان شبکه‌های تلویزیونی در هر دوره‌ای ممکن است کم شوند، اما هیچ وقت زیاد نمی‌شوند. آمار پربازدیدهای سریال تلویزیونی هم نمونه خوبی برای این موضوع است. بینندگان تلویزیون عموما ثابت هستند؛ افرادی که هم سریال‌های جدید را تماشا می‌کنند و هم از سریال‌های تکراری استقبال می‌کنند، اما آمار تعداد این مخاطبان با پخش یک سریال جدید بالا نرفته است.
امید تلویزیون به سریال‌های تکراری
محرم امسال تلویزیون دست پری در سریال‌سازی ندارد و بیشترین تأکیدش انگار در ساخت برنامه‌های محرم و برنامه‌های ترکیبی است؛ هر چند شبکه‌های یک تا ۵ هنوز سریالی را برای پخش اعلام نکردند، اما شبکه‌هایی چون آی‌فیلم، نسیم و تماشا و... بازپخش سریال‌های تکراری را شروع کرده‌اند. دهه اول محرم امسال تلویزیون به برنامه‌سازی و پخش هیئت‌ها، سخنرانی‌ها و مداحی‌های محرمی پرداخته است.
«مختارنامه» که در این سال‌ها بار تولیدات جدید را به دوش کشیده، بار دیگر پخش خود را در شبکه آی‌فیلم آغاز کرده است. «دیوار» سیروس مقدم هم به جدول پخش آی‌فیلم اضافه شده و «یه تیکه زمین» هم که ۱۱ سال پیش روی آنتن رفت، باز هم به نمایش درمی‌آید. از دیگر سریال‌هایی که تکرارش برای چندمین بار در تلویزیون به‌مناسبت محرم شروع شده، «پرده‌نشین» بهروز شعیبی و «یادآوری» حجت قاسم‌زاده‌اصل است. سریال محرمی «مرضیه» به کارگردانی فلورا سام که برای نخستین‌بار از شبکه ۲ سیما پخش شد، پخش خود را از شبکه تماشا آغاز کرد.
«برف بی‌صدا می‌بارد» روی آنتن
به نظر شبکه ۳ سیما قصد دارد، «برف بی‌صدا می‌بارد» را در روزهای محرم روی آنتن داشته باشد. این سریال ۱۰۰ قسمت دارد که بیش از ۶۰ قسمت آن زمستان سال گذشته پخش شد و هفته دوم تیرماه ادامه آن روی آنتن رفت.
«آتش سرد» شاید وقتی دیگر
تنها سریال جدیدی که زمزمه پخش آن از شبکه ۲ سیما به گوش می‌رسد، «آتش سرد» است. این سریال نام قبلی‌اش «شب بیدار» بود که آن را رضا ابوفاضلی کارگردانی کرده و شاید مهم‌ترین گزینه شبکه ۲ برای پخش است. مضمون اصلی سریال در رابطه با یتیم‌نوازی، توجه به ایتام و آموزه‌های دینی در این خصوص است. بازی ۲ شخصیت اصلی که در تقابل با یکدیگر هستند را پرویز فلاحی‌پور و عبدالرضا اکبری بر عهده دارند. اما با توجه به عدم‌اعلام شبکه، شاید این سریال نیمه دوم محرم پخش شود.
برنامه‌های مناسبتی و پرکردن جای خالی سریال‌ها
محرم امسال تلویزیون بیشتر توجهش را بر تولید برنامه‌های مناسبتی گذاشته؛ راحت‌ترین راه برای پر کردن آنتن که نه آنقدر زمان‌بر است و نه آنقدر هزینه دارد. شبکه یک سیما مستندی به نام «آیین‌های مردمی» دارد که عزاداری محرم در ۱۳ استان را به تصویر می‌کشد. مستند دیگری هم به نام «بامرام» از این شبکه روی آنتن می‌رود و همینطور برنامه سخنرانی «عبرت‌های عاشورا» که تلفیق سخنرانی مقام معظم رهبری و سیدحسن نصرالله درخصوص عاشوراست.
برنامه ترکیبی «آفتاب شرقی» از دیگر برنامه‌هایی است که از این شبکه پخش می‌شود. برنامه «کوی محبت» به‌صورت زنده از کربلای معلی و سخنرانی شیخ‌حسین انصاریان و همچنین برنامه «عطف» از برنامه‌های شبکه ۲ سیماست. این شبکه برنامه ترکیبی «خانه زاد» که به گفت‌وگو با خادمان و افرادی که با جلسات عزاداری ارتباط دارند، می‌پردازد را هم روی آنتن دارد.
مستند «تاج الشعرا» با روایتی از آداب و رسوم عزاداری مردم شهر اردبیل و برنامه زنده «شیرخوارگان حسینی» در نخستین جمعه ماه محرم به‌صورت زنده با حضور مادران و شیرخوارگان روی آنتن می‌رود. شبکه ۳ سیما هم برنامه زنده «در آستان خورشید» را از کربلا روی آنتن دارد.
«حسینیه معلی» با اجرای حامد سلطانی از دیگر برنامه‌های این شبکه است. پخش عزاداری هیئت‌های مختلف سراسر کشور در «موکب ثارالله» در جدول برنامه این شبکه دیده می‌شود. شبکه ۴ هم به فراخور موضوعیتی که در برنامه‌های خود دارد، برنامه «سوره» با محوریت کوفه‌شناسی؛ تاریخ و اهمیت آن از آغاز تا پایان دوران خلفا و مسئله دعوت از منظر کوفی و... را برای این ایام در نظر گرفته است. نمایش تعزیه‌خوانی محرم، «اهل سوگ» نمایش آداب و سنن عزاداری در شهرستان‌ها و دوبیتی‌خوانی عاشورا در «سرگذشت» از برنامه‌های این شبکه در ایام محرم است. شبکه ۵ هم برنامه «تکیه‌گاه» با معرفی حسینیه‌هایی با قدمت یکصدسال در استان تهران و برنامه زنده «عقیق» را روی آنتن دارد.