به گزارش همشهری آنلاین، حضور وزیر صنعت، معدن و تجارت در اجلاس کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی بین جمهوری اسلامی ایران و بلاروس علاوه بر دستاوردهای اقتصادی آن، ازنظر گسترش همکاری‌های سیاسی ۲ کشور نیز حائز اهمیت است، چرا که تهران و مینسک، با توجه به تحریم‌های آمریکا، در سال‌های اخیر گام‌های مؤثری برای توسعه مناسبات دوجانبه در حوزه‌های مختلف برداشته‌اند و شواهد موجود نشان می‌دهد طرفین از اراده لازم برای افزایش سطح همکاری‌ها برخوردارند.
ایران و بلاروس، با توجه به ظرفیت‌ها و قابلیت‌های دوجانبه، در سال‌های اخیر در سطوح مختلف سیاسی، دفاعی و اقتصادی همکاری‌های قابل‌توجهی با یکدیگر داشته‌اند. این درحالی است که در اولویت قرار گرفتن دیپلماسی منطقه‌ای باهدف بی‌اثرسازی تحریم‌ها فضای جدیدی را پیش روی مناسبات تهران - مینسک گشوده است.
حوزه‌های متکثر همکاری
سفر اخیر سیدرضا فاطمی‌امین به بلاروس و رایزنی‌های انجام شده در جریان این سفر نشان داد دوطرف از حوزه‌های همکاری متکثری برخوردارند و شرایط جدید به‌وجود آمده در سطح نظام بین‌الملل ایران و بلاروس را بیش از گذشته به‌سوی گسترش همکاری‌های راهبردی هدایت کرده‌است.
برهمین اساس هم بود که درجریان پانزدهمین اجلاس کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و بلاروس، دوطرف موضوع‌های اولویت‌دار برای توسعه همکاری‌های اقتصادی و بازرگانی را مشخص کردند. برگزاری منظم اجلاس کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی، افزایش حجم مبادلات دوجانبه مبنی بر اصول منفعت متقابل و توسعه اقتصادی همه‌جانبه و پایدار بین دوکشور، گسترش دامنه تجارت متقابل کالاها، افزایش سهم کالاهای با فناوری پیشرفته با ارزش‌افزوده بالا و همچنین فراهم کردن شرایط برابر و شفاف برای حضور سازمان‌های دوطرف در مناقصات بین‌المللی یکدیگر، ازجمله توافق‌هایی بود که درجریان این اجلاس به‌دست آمد.
از سوی دیگر دوطرف تفاهم کردند در زمینه همکاری تجاری و صنعتی، حوزه کشاورزی و پرورش ماهی، حوزه سرمایه‌گذاری، حوزه زمین‌شناسی و منابع آبی، حوزه حمل‌ونقل و همکاری‌های اتاق بازرگانی، همکاری‌های خود را گسترش دهند. تفاهم‌های به‌دست آمده در جریان سفر فاطمی‌امین به مینسک در شرایطی است که ضرورت ترسیم «نقشه راه مشترک» از مهم‌ترین موضوع‌هایی بود که دوطرف بر آن تأکید کردند.
فرصتی برای بی‌اثر کردن تحریم‌ها
اینها در شرایطی است که اتحادیه اقتصادی اوراسیا بستر مهم دیگری برای توسعه همکاری‌های همه‌جانبه ایران و بلاروس به‌حساب می‌آید. قرارداد اولیه تشکیل اتحادیه اقتصادی اوراسیا در سال۲۰۱۴ میان کشورهای روسیه، بلاروس و قزاقستان منعقد شد و در ادامه کشورهای ارمنستان و قرقیزستان نیز به عضویت آن درآمدند؛ اتحادیه‌ای که پیوستن به آن و همچنین افزایش مناسبات با کشورهای عضو، فرصتی بی‌بدیل برای ایران با هدف گذر از مانع تحریم‌ها به‌شمار می‌رود.
دولت سیزدهم در ماه‌های اخیر گام‌های مؤثری برای تقویت همگرایی منطقه‌ای برداشته و به‌نظر می‌رسد مسیر پیوستن ایران به اتحادیه اقتصادی اوراسیا بیش از هر زمان دیگری تسهیل شده است. اگرچه در سال‌های اخیر روابط اقتصادی ایران و کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا تا حدودی تحت‌تأثیر تحریم‌ها، نبود زنجیره کامل روابط اقتصادی، رقابت‌های ژئواکونومیکی و همچنین وابستگی به فروش مواد خام و انرژی قرار داشته، اما شرایط نوین ساختار نظام بین‌الملل از یک‌سو و در اولویت قرار گرفتن راهبرد بی‌اثرسازی تحریم‌ها ازسوی دیگر، زمینه‌ساز توسعه مناسبات دراین حوزه شده است.
خروج آمریکا از برجام و اعمال سیاست فشار حداکثری در مواجهه با جمهوری اسلامی و همچنین بدعهدی طرف‌های غربی در مذاکرات لغو تحریم‌ها، سبب شد برخلاف گذشته نگاه دولت سیزدهم بر توسعه همکاری‌های اقتصادی در حوزه همسایگی و منطقه‌ای متمرکز شود؛ راهبردی که با استقبال کشورهای منطقه نیز مواجه شده و ایران را به کانون رایزنی‌های منطقه‌ای تبدیل کرده است.
در چنین شرایطی اتحادیه اقتصادی اوراسیا که بلاروس از مهم‌ترین اعضای آن محسوب می‌شود، به‌دلیل حجم پایین روابط اقتصادی با آمریکا و تسلط نهادهای روسی بر این اتحادیه، از ظرفیت مناسبی برای گسترش روابط دوجانبه به‌ویژه در شرایط تحریم برخوردار است.
دراین میان تازه‌ترین آمارها نشان می‌دهد حجم تجارت میان جمهوری اسلامی و اتحادیه اقتصادی اوراسیا در سال ۲۰۲۱ به حدود ۵ میلیارد دلار رسیده و این اتحادیه رتبه سوم را در تعامل اقتصادی با ایران داشته است. با توجه به این موضوع، گسترش مناسبات با بلاروس، به‌ویژه در حوزه اقتصادی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
اهمیت توسعه مناسبات تهران - مینسک
اهمیت توسعه روابط با بلاروس که در سفر اخیر وزیر صمت به مینسک دستورکار اصلی را تشکیل می‌داد، زمانی دوچندان می‌شود که از دریچه گسترش همکاری‌ها با کشورهای اتحادیه اقتصادی به آن نگریسته شود. با توجه به تنوع «بازار» و «منابع» موجود در کشورهای عضو این اتحادیه، پیوستن به آن یک فرصت قابل‌توجه برای اقتصاد ایران محسوب می‌شود و به‌اعتقاد کارشناسان از این مسیر می‌توان بخشی از آثار تحریم‌های غرب را جبران کرد.
عضو گروه دوستی پارلمانی ایران و بلاروس درباره ضـــرورت گســــترش همکاری‌های دوجانبه که در جریان سفر اخیر وزیر صمت به مینسک مورد توجه قرار گرفت، به همشهری گفت: اعلام جزئیات توافق‌های صورت گرفته در این سفر باید از سوی مقام‌های مربوطه انجام شود تا بتوان تحلیل دقیق‌تری از نتایج رایزنی‌های انجام شده داشت، اما آنچه اهمیت ویژه‌ای دارد، توسعه مناسبات ایران و بلاروس است که مزایای فراوانی برای دوطرف به‌همراه خواهد داشت.
غلامحسین رضوانی افزود: ۲ کشور ایران و بلاروس از زمینه‌ها و حوزه‌های وسیعی برای گسترش همکاری‌های دوجانبه برخوردارند که توسعه روابط را گریزناپذیر کرده‌است. ۲ کشور در زمینه مبادلات تجاری و اقتصادی با فرصت‌های بسیاری مواجهند که بهره‌گیری از آنها، سود مناسبی را نصیب ایران و بلاروس خواهد کرد.
وی ادامه داد: علاوه بر ظرفیت‌های اقتصادی، تهران و مینسک از مشترکات قابل‌توجهی در حوزه سیاسی برخوردارند که زمینه‌ساز توسعه همکاری‌های دوجانبه شده‌است. همچنین این ۲ کشور در زمینه مقابله با یکجانبه‌گرایی آمریکا علائق مشترکی دارند که بستر مناسبی برای افزایش مناسبات به‌حساب می‌آید.
بهره‌گیری اقتصادی از اشتراکات سیاسی
نماینده تهران در مجلس با اشاره به سفر اخیر گروه دوستی پارلمانی ایران به بلاروس عنوان کرد: درجریان این سفر و طی رایزنی با مقام‌های این کشور شاهد بودیم که تهران و مینسک قرابت‌های سیاسی قابل‌توجهی دارند که باید از آنها استفاده کرد و از فرصت «اشتراکات سیاسی» برای «افزایش همکاری‌های اقتصادی و تجاری» بهره برد.
رضوانی به زمینه‌های قرابت سیاسی ۲ کشور اشاره کرد و افزود: ایران و بلاروس هر دو از جمله کشورهایی به‌حساب می‌آیند که در مواجهه با سیره غربی‌ها، تمایل بسیاری برای همگرایی دارند. از سوی دیگر باید به این موضوع توجه داشت که هر دو کشور تحت تحریم‌های ظالمانه غرب قرار دارند که دوطرف را به گسترش همکاری‌ها متمایل کرده‌است. وی ادامه داد: معتقدم تحریم‌ها سبب شده ۲ کشور از آمادگی و اراده لازم برای گسترده‌تر کردن روابط تجاری و اقتصادی برخوردار باشند. در واقع می‌توان گفت تحریم‌ها انگیزه مضاعفی محسوب می‌شود که دوطرف را به‌سوی ارتقای سطح همکاری‌ها هدایت کرده است. رضوانی عنوان کرد: در شرایط کنونی معتقدم با توجه به اراده سیاسی دوطرف برای توسعه مناسبات، باید از این فرصت برای افزایش مبادلات تجاری و اقتصادی بهترین استفاده را داشته باشیم. باید به این نکته توجه داشت که هم ما می‌توانیم به آنها کمک کنیم و هم آنها از ظرفیت‌هایی برخوردارند که در مواردی مورد نیاز ماست. وی اضافه کرد: گسترش روابط بازرگانی و اقتصادی با بلاروس می‌تواند برای هر دو کشور مفید باشد و در واقع فرصتی برای دور زدن تحریم‌ها به‌شمار می‌رود.
همکاری تهران - مینسک برای مقابله با جهان تک‌قطبی
وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران و نخست‌وزیر بلاروس طی دیداری در مینسک، بر استفاده از ظرفیت‌های اقتصادی مکمل ۲ کشور و گشودن دروازه‌های اقتصادی به روی یکدیگر تأکید کردند. سیدرضا فاطمی‌امین در این دیدار با ابراز امیدواری نسبت به اینکه این سفر سرآغازی بر همکاری‌های مشترک ۲ کشور باشد، گفت: درحال‌حاضر حجم مبادلات خارجی ایران ۱۲۰هزار میلیارد دلار است و این میزان در دولت بلاروس ۸۰هزار میلیارد دلار است.
این درحالی است که سهم مبادلات ۲ کشور از این رقم تنها ۴۰میلیون دلار و بسیار کم است. نخست‌وزیر بلاروس نیز با بیان اینکه در جریان این سفر تصمیم‌های دوجانبه خوبی اتخاذ شده است، گفت: علت تأکید بر همکاری‌های اقتصادی مشترک میان ایران و بلاروس در این است که ۲ کشور همکاری‌های سیاسی خوبی در عرصه بین‌المللی داشته‌اند و یکدیگر را حمایت می‌کنند. رومن گولوچنکو به دیدارهای مکرر مقام‌های ۲ کشور در سال‌گذشته اشاره کرد و ادامه داد: با وجود فشارها به ایران و بلاروس، ۲ کشور به یکدیگر کمک می‌کنند. در همه عرصه‌های بین‌المللی، ازجمله سازمان‌های شانگهای و... همکاری‌های خوبی میان ایران و بلاروس شکل گرفته است و ۲ کشور بر مقابله با جهان تک‌قطبی و دخالت دیگران در امور داخلی کشورها تأکید دارند. وی همچنین با اشاره به تحریم‌های اعمال شده علیه بلاروس عنوان کرد: تجربه ایران برای مبارزه و مقابله با تحریم‌ها برای ما حائز اهمیت است.
درباره نقشه راه توسعه همکاری‌های مشترک ۲ کشور نیز پیشنهادهایی داده‌ایم و آماده دریافت نظر طرف ایرانی برای اجرای آن هستیم. گولوچنکو با بیان اینکه بلاروس با وجود ایران، دورنمای خوبی برای کریدور شمال - جنوب متصوراست، تأکید کرد: در مقابله با فشارهایی که به ایران، روسیه و بلاروس از ناحیه تحریم وارد شده، باید همکاری‌های باثباتی را ایجاد کنیم. در این میان لجستیک و مسیرهای تجاری ایران اهمیت ویژه‌ای دارد.