همشهری‌آنلاین - امیرمحمد حسینی: ترور سرکرده سازمان تروریستی القاعده در افغانستان به دست نیروهای آمریکایی را باید حادثه‌ای مهم در تاریخ تحولات این گروه و رابطه با طالبان و پاکستان دانست. این را نوذر شفیعی نماینده اسبق مجلس و استاد دانشگاه در گفت‌وگو با همشهری‌آنلاین می‌گوید. به گفته این کارشناس مسائل منطقه با توجه به شواهد و قرائن افغانستان و پاکستان در این ترور نقش داشتند و در آینده نزدیک القاعده دست به اقدامات تروریستی علیه مقامات این دو کشور در خاک آن‌ها خواهد زد. در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید.
- ترور الظواهری در بالکن با ۲ موشک | تصویر خانه‌ای که رهبر القاعده در آن کشته شد
- پزشکی که تروریست شد | تصاویر ایمن الظواهری در گذر زمان
کشته‌شدن سرکرده القاعده از چه منظری مهم است؟ آیا این اتفاق تاثیری بر معادلات منطقه خواهد گذاشت؟
این ترور یک حادثه مهم در تاریخ تحولات القاعده و رابطه القاعده و طالبان است. به این معنی که ایمن الظواهری دومین رهبر القاعده است که ترور می‌شود و مانند بن لادن به دست آمریکایی‌ها ترور شد. در ترور بن لادن پاکستان نقش اصلی را داشت و اطلاعاتی که پاکستان به آمریکایی‌ها داد منجر به ترور موفقیت‌آمیز بن لادن شد. به طور کلی وجه غالب همکاری‌های آمریکا و پاکستان اطلاعاتی است و از این منظر بعید نیست که پاکستان نقش مهمی در دادن اطلاعات به آمریکایی‌ها در ترور ایمن الظواهری هم داشته باشد. علت آن هم پاداشی است که پاکستان برای این کار دریافت می‌کند. این پاداش شامل دریافت کمک‌های مالی از آمریکا و توجیه نفوذ پاکستان در افغانستان است. به این ترتیب آمریکایی‌ها به پاکستان اجازه می‌دهند در امور افغانستان نفوذ بیشتری داشته باشد.
فکر می‌کنید چه تغییری در رابطه طالبان و القاعده ایجاد می‌شود؟
طالبان و القاعده رابطه بسیار عمیق و خوبی دارند. این رابطه به دوره جهاد افغانستان علیه روس‌ها و سپس شکل‌گیری طالبان و همکاری با القاعده در افغانستان برمی گردد. این همکاری آنقدر عمیق بود که بعد از حادثه ۱۱ سپتامبر آمریکایی‌ها حاضر شدند با طالبان در حوزه‌های موضوعی مختلف کنار بیایند ولی طالبان اسامه بن لادن را تحویل دهد یا مانع فعالیت‌های القاعده در افغانستان شود. طالبان اما این کار را انجام نداد و توجیهات شرعی و سیاسی خود را داشت.
اما اجلاس دوحه که به توافق بین آمریکا و طالبان منجر شد نقطه عطفی در تاریخ روابط آمریکا و طالبان محسوب می‌شود. این توافق‌نامه طالبان را برای آمریکا از دشمن به دوست تبدیل کرد و ماموریت‌های مختلفی بر دوش طالبان گذاشته شد. در مقابل نیز طالبان در افغانستان قدرت را در دست گرفت. یکی از تعهدات طالبان در مقابل این قدرت‌گیری این بود که ارتباط خود را با گروه‌های تروریستی قطع کنند که یکی از آن‌ها القاعده بود. طالبان نیز این موضوع را پذیرفت که به هیچ گروه تروریستی مدنظر آمریکا اجازه نمی‌دهد که در خاک افغانستان فعالیت کند. با ارجاع به آن توافق‌نامه می‌توان حدس زد که طالبان نیز در این ترور نقش داشته است. بنابراین با توجه به آنچه در گذشته اتفاق افتاده و شواهد موجود به این نتیجه می‌رسیم که پاکستان در ترور ایمن الظواهری همکاری اطلاعاتی داشته و طالبان نیز در این زمینه سهیم بوده است.
پیامدهای مشخص کشته شدن الظواهری چیست؟ آیا القاعده دست به اقدامات تروریستی گسترده خواهد زد؟
احتمالا القاعده به سمت سه هدف جهت‌گیری‌های نظامی خود را صورت می‌دهد. نخست دولت فعلی پاکستان و دوم نیروهای آمریکایی و دیگری طالبان است. ممکن است دستور کار این گروه اولویت‌بندی شود و درون طالبان نیز جناح خاصی را هدف قرار دهد. چرا که می‌دانند دوستان و دشمنان القاعده درون طالبان کدام جناح و افراد هستند. به این ترتیب پس از یک دوره سکوت ناشی از مرگ الظواهری باید شاهد وقوع اقدامات تروریستی در دو کشور همسایه ایران بعنی افغانستان و پاکستان و نیز علیه بعضی از مقامات این دو کشور و علیه نیروهای آمریکایی باشیم. البته ممکن است دامنه حملات فراتر از خاک این کشورها باشد چرا که القاعده در نقاط مختلف دنیا نیرو دارد و تلافی ترور الظواهری ممکن است در نقاط دیگری علیه آمریکایی‌ها انجام شود.
جانشین الظواهری چه کسی خواهد بود؟ القاعده در این زمینه به مشکلی نمی‌خورد؟
القاعده یک شبکه واحد است. بنابراین هیچ مشکلی برای انتخاب رییس بعدی ندارند. به لحاظ دامنه عضویت القاعده یک سازمان بین‌المللی است و از پیش جانشین الظواهری مشخص شده است. معمولا نیز نفر دومی که تا امروز با او کار می‌کرده است ریاست این سازمان تروریستی را به عهده می‌گیرد.