به گزارش همشهری‌آنلاین، این امر که تمام سرنوشت تحصیلات آکادمیک یک دانش‌آموز بسته به یک روز خاص و یک آزمون باشد، یکی از مهم‌ترین نقدهایی بود که از سال‌ها پیش درباره کنکور به میان آمده و راهکارهای مختلفی برای برطرف کردن این معضل، طرح و اجرا شده است. در همین راستا، طبق اعلام سازمان سنجش، کنکور ۱۴۰۲ تفاوت‌های قابل توجهی با سال‌های قبل خواهد داشت و از مهم‌ترین این تفاوت‌ها، ۲مرحله‌ای شدن آزمون کنکور است. تأثیر معدل در ارزیابی رتبه کنکور و همچنین حذف دروس عمومی از آزمون کنکور، دیگر تغییراتی است که بزرگ‌ترین آزمون سراسری کشور در پیش‌رو دارد. کنکور از ۱۴۰۲، ۲مرحله‌ای می‌شود. رئیس سازمان سنجش با اعلام این خبر از برگزاری نخستین دوره کنکور در دی‌ماه امسال خبر داد.
عبدالرسول پورعباس در این‌باره گفت: «اولین مرحله کنکور سراسری سال آینده در دی امسال برگزار می‌شود و به معدل داوطلب مربوط نیست. آزمون سراسری برگزار می‌شود و نمره آن تا ۲سال ذخیره خواهد شد و معتبر است.»
دومین مرحله از این آزمون سراسری در تیرماه ۱۴۰۲برگزار می‌شود و نمره این آزمون هم به‌مدت ۲سال معتبر خواهد بود. رئیس سازمان سنجش اضافه کرد: «داوطلبی که امسال قصد پذیرش در دانشگاه را دارد، باید نمره سابقه تحصیلی او آماده باشد. پس از برگزاری کنکور ۱۴۰۲ در تیر، داوطلب انتخاب رشته می‌کند که سوابق تحصیلی ۴۰درصد و آزمون ۶۰درصد مؤثر هستند و نتایج شهریور اعلام می‌شوند.»
با اجرایی شدن این راهکار، یکی از مهم‌ترین نقدهایی که به کنکور سراسری وارد بود، تا حد زیادی برطرف می‌شود. دکتر احد نویدی، دانشیار پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش در این‌باره می‌گوید: «اینکه همه سرنوشت تحصیلی دانش‌آموزان در یک آزمون تعیین شود، از نظر تربیتی موضوعی پرمخاطره است و آسیب‌های زیادی به‌دنبال دارد، اما برگزاری آزمون کنکور در ۲مرحله، تصمیم مثبتی است که از سوی سازمان سنجش اعلام شده است. از اساس، در روانشناسی تربیتی، توصیه شده تا امتحانات به‌صورت چندباره برگزار شود و نه یک باره. یکی دیگر از اصول تربیتی که در دنیا نتیجه‌بخش بوده، آمادگی همیشگی آزمون‌گیرنده برای برگزاری چند باره آزمون است؛ چراکه اصل آموزش بر همین نهاده شده و اگر دانش‌آموزی بعد از اصلاح مشکلاتش به معلم اعلام کند که می‌خواهد دوباره مورد سنجش و آزمون قرار بگیرد، معلم باید آمادگی برگزاری این امتحان را داشته باشد.»
کاهش اضطراب دانش‌آموزان یکی دیگر از مزیت‌های برگزاری ۲مرحله‌ای آزمون کنکور است که نویدی به آن اشاره می‌کند: «کنکور به‌دلیل فرهنگی که بر جامعه حاکم شده، فشار مضاعفی را بر دوش خانواده‌ها و دانش‌آموزان می‌گذارد. اینکه دانش‌آموزی حس کند این تنها فرصت او نیست و می‌تواند دفعات بعدی هم در این آزمون شرکت کند، برای او نقطه آرامش ایجاد می‌کند؛ حتی اگر در هر دو آزمون نمره و نتیجه یکسانی به‌دست بیاورد؛ برای همین اتفاق ارزشمندی است.»
تغییر سیاست‌های مؤسسات آموزشی
رئیس سازمان سنجش از احتمال برگزاری کنکور در سال‌های آینده به‌صورت ۳مرحله‌ای هم سخن گفته است؛ موضوعی که به اعتقاد کارشناسان نیاز به بررسی بیشتر دارد تا خود آسیب‌های تازه‌ای را وارد این حوزه نکند. احد نویدی در این‌باره می‌گوید: «برگزاری هر دوره آزمون کنکور هزینه‌های بسیار گزافی برای آموزش و پرورش دارد. از طرفی وقتی قرار باشد این آزمون بیش از ۲بار در کشور برگزار شود، باید درباره کیفیت برگزاری آزمون هم اطمینان‌خاطر به‌دست آورد. جلوگیری از تقلب در آزمون، ثبت‌نام و برگزاری آن، ارزیابی و ارائه نتایج و... پروسه ساده‌ای نیست. این کار سازماندهی ساده‌ای ندارد؛ بنابراین بهترین حالت برای برگزاری کنکور هم‌اکنون، همین ۲بار در سال است. ادعای برگزاری دفعات بیشتر آزمون در شرایط فعلی و با کیفیت قابل‌قبول، تا حدی دور از امکان است.»
طبق قانونی که برای کنکور ۱۴۰۲ تعیین شده، افرادی که در کنکور دی‌ماه شرکت کرده‌اند، اما به‌دلیل تمام نکردن کتاب‌های درسی تا زمان کنکور یا هر دلیل دیگری می‌خواهند در کنکور تیرماه هم شرکت کنند، این امکان را دارند؛ درحالی‌که کنکور دی‌ماه به‌عنوان کنکور آزمایشی برای آنها درنظر گرفته شده است.
حذف دروس عمومی از کنکور ۱۴۰۲ از دیگر تغییراتی است که این آزمون با آن روبه‌رو شده؛ در عوض تأثیر دروس عمومی در ارزیابی دانش‌آموزان را می‌توان در کارنامه تحصیلی و ارزش معدل در نمره آزمون پیدا کرد. دانشیار پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش با اشاره به این موضوع، از ابهامات درباره چند و چون برگزاری کلاس‌های کنکور و کتاب‌های کمک‌آموزشی این دروس گره‌گشایی می‌کند.
نویدی می‌گوید: «بنگاه‌های اقتصادی‌ای که در حوزه کنکور فعالیت می‌کنند همواره نشان داده‌اند که در اعمال این تغییرات سرعت عمل خوبی دارند. با حذف دروس عمومی از کنکور گرچه کتاب‌های کمک‌آموزشی این دروس کارکرد خود را برای کنکور از دست می‌دهند، اما پیش‌بینی من این است که مراکز آموزشی کنکور، به سمت تأکید بر دروس عمومی در طول دوره دبیرستان حرکت کنند؛ چون به هر حال این دروس در معدل دانش‌آموزان تأثیرگذار هستند و می‌توانند نمره نهایی کنکور را بالا ببرند؛ بنابراین تأکید بر تقویت دروس عمومی ازجمله زبان عربی و ادبیات در سال‌های پیش از کنکور پررنگ‌تر می‌شود و قطعا کلاس‌های مؤسسات آموزشی در این بخش سرمایه‌گذاری می‌کنند تا فرصت درآمدزایی از آن را از دست ندهند.»
به‌گفته نویدی، پیش‌بینی می‌شود اجرای درست طرح ۲مرحله‌ای شدن کنکور، بار زیادی از اضطراب دانش‌آموزان برای قبولی در دانشگاه را کم کند؛ به‌خصوص در میان پسران به‌دلیل فشار سربازی، شاهد این هستیم که در رشته‌هایی غیر از رشته‌های موردعلاقه خود به ادامه تحصیل می‌پردازند که ۲مرحله‌ای شدن آزمون تا حدی این آسیب را کم می‌کند.