برنامه عروسکی‌ای که بچه‌های دهه شصت را می‌ترساند | سوسن مقصودلو: برنامه‌های امروزی صرفاً یک هیجان کاذب را به بچه‌ها می‌دهند

به گزارش همشهری آنلاین،  سوسن مقصودلو با اشاره به این نکته که تصور مخاطب از یک مجموعه با تصور سازندگان لزوما در یک راستا قرار نمی گیرد، بیان کرد: اصلاً فکر نمی‌کردم هادی و هدی کار ترسناکی باشد، اما اخیراً یکی از دهه شصتی‌ها با من صحبت می‌کرد و به من گفت تصویر این عروسک‌ها در پس‌زمینه‌ای سیاه بسیار ترسناک بود؛ از شنیدن این حرف بسیار تعجب کردم اما بعد دیدم که درست است و این نمایش از دید یک بچه می‌تواند بسیار ترسناک باشد.

گوینده مجموعه عروسکی هادی و هدی ادامه داد: مجموعه هادی و هدی سال ۱۳۶۴ ساخته شد؛ (هادی و هدی مجموعه عروسکی است که در دهه ۶۰ از شبکه دو سیما در قالب برنامه کودک پخش شد).

بازیگر مجموعه گلاب بپاش (سعید نیک‌پور ۱۳۶۴) در پاسخ به این پرسش که آیا در تمام این سال‌ها واکنشی مطرح نشده است که نشان دهد کودکان دهه ۶۰ از برخی مجموعه‌های تلویزیونی می‌ترسیدند، گفت: احتمالاً چنین گلایه و شکایتی نبوده که این کارها انجام می‌شده است وگرنه اگر بد بود و بازخوردهای بدی داشت، پخش نمی‌شد.

او افزود: البته هادی و هدی آن زمان به نظرم کاری قابل دفاع و نویی بود و اردشیر کشاورزی (کارگردان اثر) و تیمی که جمع شده بودند دیگر تکرار نمی‌شوند، چرا که آدم‌های قدری در کار خود بودند منتها در هر کاری چاله‌هایی هست که باید بررسی و به‌درستی پر شوند و این‌گونه است که پیشرفت صورت می‌گیرد. هر کاری پس از آن باید آسیب‌شناسی و روی آن فکر شود که این کار را کردیم و موفق بود و نمره ۲۰ گرفت برای این که بهتر شود چه باید کرد؟

مانند بسیاری از هنرمندان در حال استراحت هستم

بازیگر سریال خانه ما (مسعود کرامتی ۱۳۷۹) در توضیح زندگی این روزهای خود گفت: این روزها مانند بسیاری از هنرمندان در حال استراحت هستم، بیشتر در رادیو مشغول کارم و قبل از عید کارهایی انجام می‌دادم که در فضای مجازی قابل انعکاس باشد. مجموعه داستانی داشتم به نام درام‌های تلفنی که آن را با کمک چیزی حدود ۴۰ هنرمند به شکل صوت درآوردم یعنی به این شکل که به دلیل کرونا آنها در خانه خودشان صدا را ضبط می‌کردند، چرا که کار تلفنی بود و شخصیت‌ها باهم صحبت می‌کردند و سپس تک‌تک برای من می‌فرستادند.

او افزود: سعی کردم از هنرمندان پیشکسوت که مردم از صدای آنها خاطره دارند، استفاده کنم و پس از آن مقداری پادکست از قصه‌های کهن ایرانی ضبط کردم که آنها هم در دنیای مجازی منتشر شد.

مقصودلو ادامه داد: مجموعه‌ای برای بچه‌ها به اسم خانه آب‌نباتی کار کردم که شبکه پویا آن را پخش می‌کرد و این روزها دوباره باز پخش می‌شود؛ خانه آب‌نباتی مجموعه‌ای مفید برای بچه‌ها بود که آنها دوست داشتند و امیدوارم این دست‌کارهایی که برای بچه‌ها انجام می‌شود، ادامه پیدا کند.

این هنرمند گفت: پس از آن چند فیلم کوتاه و سریالی به نام بی‌نشان را کار کردم که این روزها در حال پخش است.

همبازی بچه‌های با صفا شده‌ام

محبوب‌ترین شخصیت‌های عروسکی سینما و تلویزیون چه سرنوشتی پیدا کردند؟ | چرا زی زی گولو عروسکی ویژه بود؟‌ | نخستین عروسک‌هایی که پا به سینما گذاشتند

ببینید | دیدار نوستالژیک حمید جبلی و ایرج طهماسب

کار کودک پتانسیل فانتزی‌های بسیاری دارد

بازیگر مجموعه تلویزیونی قصه‌های تابه‌تا (مرضیه برومند ۱۳۷۳-۷۴) در پاسخ به این پرسش که چرا به کار در حوزه کودک علاقه داشته است، گفت: بخشی از کار در حوزه کودک اتفاق است و بخشی هم به کاراکتر و صدا و فیزیک یک بازیگر ربط پیدا می‌کند؛ ضمن این که من هم مانند بسیاری از آدم‌ها بچه‌ها را دوست دارم و احساس می‌کنم که می‌شود خلاقیت زیادی در این عرصه به خرج داد. کار کودک فانتزی‌های زیادی دارد و این بخشی است که کار در این حوزه را برای من دوست‌داشتنی کرده است.

او افزود: کارهای طنز و کودک برای من بسیار دلچسب هستند به همین دلیل اولین کارهایی که از سال  ۱۳۵۵ و ۱۳۵۶ انجام دادم کار کودکان بود و پس از آن هرازگاهی کار کودک انجام داده و در کنارش کار بزرگسال و تئاتر و سینمای و تلویزیون و رادیو.

مقصودلو گفت: خلاقیت جزئی از ذات هنر است و دست هنرمند برای کار هنری شاید بیش از دیگران باز باشد.

بازیگر مجموعه تلویزیونی پیامک از دیار باقی (سیروس مقدم ۱۳۸۶) اظهار داشت: تفاوت کار کودک با بزرگسال این است که فانتزی دارد و کارهای بسیاری را می‌توان در آن انجام داد. عروسک امکانات بی‌نظیری دارد و کارهایی را می‌کند که انسان با محدودیت‌های فیزیکی‌اش امکان انجام آن را ندارد. به همین دلیل دست آدم برای این که رفتارهای متنوع‌تری را انجام دهد، باز است.

کار کودک تخصص بالایی می‌طلبد

هنرپیشه تئاتر خانه برنارد آلبا (۱۳۵۹) در توضیح شرایط امروز تولید برنامه و محتوا برای کودکان گفت: صادقانه کارهای کودکان را امروز (به‌رغم زحمات بسیاری که کشیده می‌شود) دوست ندارم و به نظرم می‌آید که این کارها از طریق داد و فریاد و سوت و ... صرفاً یک هیجان کاذب را به بچه‌ها می‌دهند. این‌ها موضوعاتی است که دست‌کم برای نسل ما که به شکل دیگری زندگی می‌کردیم، اصلاً خوشایند نیست. به‌اضافه این که اکثر کارها پلاتو_مجری است و این هم خوشایند نیست.

وی ادامه داد: زمان ما وقتی می‌خواستیم برای کودکان کار کنیم دست‌کم ۳ ماه تمرین می‌کردیم، مثلاً برای هادی و هدی مدت‌ها طول کشید که متن نوشته شد و پس از آن زمانی طولانی تمرین کردیم و بعد از تمرین صداها را ضبط می‌کردیم و پس از آن تمرین با عروسک‌ها انجام می‌شد و همه اینها در کنار هم قرار می‌گرفت. گروه‌ها و آدم‌ها یکدست بودند و کسانی که واقعاً تخصص کار کودک داشتند، کار می‌کردند. مشکل کارهای امروز این است که اینها دیگر به آن صورت نیست یا اگر هم هست کم‌رنگ است.

مقصودلو تاکید کرد: شاید ترجیح می‌دهند کارهای ارزان بسازند. این که برای کاری مدت طولانی تمرین و هماهنگی شود زمان و انرژی بسیاری را می‌گیرد تا کاری که صرفاً یک مجری است و یک پلاتو و نیم ساعت یا یک ساعت کاری را ضبط می‌کنند و تمام می‌شود.

او افزود: پیش‌تر آدم‌ها در کاری که انجام می‌دادند متخصص بودند و هر چیزی سرجای خودش بود. آدم ها تمرین می‌کردند و تجربه داشتند. تمرین موضوع مهمی است و یکدست بودن گروه بسیار مهم‌تر است تا آدم هایی کنار هم قرار بگیرند که ربطی به هم دیگر ندارند. احساس    می‌کنم ضعف اصلی در کارهای امروز ما این موارد است.

هنرپیشه مجموعه زیر گنبد کبود (بهرام شاه‌محمدلو ۱۳۶۶) تصریح کرد: چون بچه کوچک است احساس می‌کنند که همه چیز آن باید کوچک باشد و اگر بخواهند سریالی برای بزرگسال بسازند تلاش می‌شود همه چیز سطح بالا گرفته شود، اما وقتی مربوط به کودک می‌شود همه چیز پایین می‌آید. درصورتی‌که حساسیت‌های کار کودک بیشتر است و باید برای تولید و تهیه آن کار کارشناسی صورت گیرد و چند متخصص کنار هم قرار گیرند.

این هنرمند اضافه کرد: همه چیز به کارشناسی اثر بازمی‌گردد. وقتی یک کار کودک می‌خواهد ساخته شود، تیمی که از روان‌شناس، جامعه‌شناس، مربی کودک و تمام آدم‌هایی که تخصص در کار کودک دارند باید دور هم جمع شوند.

زبان زمانه عوض شده است

بازیگر فیلم سینمایی بی‌پولی (حمید نعمت‌الله ۱۳۸۶) یادآور شد: امروز نمونه‌هایی داریم که در نمایش خانگی پخش می‌شوند؛ کار خانم برومند و آقای طهماسب. اینها آدم‌هایی هستند که بسیار در کارشان قدرند. حتی این کارها را هم یک تیم باید بررسی کند که آیا کار درستی در حال وقوع است؟ یعنی هر کاری که انجام می‌شود چه برای کودک و چه برای بزرگسال باید روی آن کار صورت گیرد و تحقق شود و بسیاری از آدم‌هایی که در رشته‌های هنر یا علوم‌انسانی تحصیل می‌کنند  می‌توانند در تز پایان‌نامه علت موفقیت یا عدم موفقیت یک اثر را بررسی کنند.

او افزود: همه اینها مال زمانی است که سیستم درستی وجود داشته باشد که آدم‌ها دور هم جمع شوند و بخواهند کار درست را انجام دهند. امروز وضعیت به صورتی هست که جمع‌کردن چهار نیرو در کنار همدیگر کار بسیار سختی است.

او در پاسخ به این پرسش که چرا چند دهه گذشته بیشتر روی موضوعات کار می‌شد، گفت: آن زمان هم مشکلات خودش را داشت. اکنون ما به نسبت مشکلات را بررسی می‌کنیم. می‌توان گفت آن زمان برخی از مسائل کمتر بود؛ مثلاً مسائل مالی. آدم‌ها نیز کمتر مشکل داشتند و می‌شد مسائل را ساده‌تر برگزار کرد؛ هرچند که آن زمان هم مشکلات خودش را داشت ولی دغدغه‌ها فرق می‌کرد. مسائل راحت‌تر بود و آدم‌ها مشکلات کمتری داشتند و مادیات تا به این اندازه حاکم نبود و می‌شد زندگی را ساده‌تر برگزار کرد.

مقصودلو در انتها در پاسخ به این سوال که چرا موضوع اخلاق در کارهای ایرانی و خارجی که در گذشته برای کودک تولید می‌شد، برجسته بود، گفت: من این حس را ندارم. شاید بتوان گفت که زبان زمانه عوض شده است یعنی با ادبیات دیگری این کار را می‌کنند اما من این حس را ندارم؛ البته می‌توان گفت که ما نسل آرمان‌گرایی بودیم و جوانان امروز دل‌مشغولی‌های دیگری دارند.

سوسن مقصودلو (زاده ۱۳۳۶ رشت) مدرس، گوینده و بازیگر پرسابقه تئاتر، سینما و تلویزیون ایران است. او کار بازیگری را از سال ۱۳۵۵ با بازی در نمایشِ «داستانی نه تازه» با کارگردانی داریوش فرهنگ آغاز نمود. مقصودلو دانش‌آموخته «کارشناسی نمایش» از دانشکده هنرهای زیباست و علاوه بر بازیگری در عرصه گویندگی نیز فعال و موفق بوده‌است که از میان آثار مشهورش می‌توان به گویندگی در نوار قصه‌های شاپرک‌خانوم، ترب، ماه و پلنگ و شازده کوچولو اشاره کرد.