همشهری آنلاین - فرشاد شیرزادی: ۱۴چهره سیاسی را به بهانه پخش سریال «راز ناتمام» انتخاب کرده‌ایم که احتملاً بیشتر از دیگر شخصیت‌های سیاسی برایتان جذاب است. از رهبر انقلاب و آیت‌الله هاشمی گرفته تا دکتر محمد مصدق، آیت‌الله کاشانی، شهید مصطفی چمران و امام خمینی(ره). اغلب این شخصیت‌ها را در فیلم‌ها و سریال‌های تاریخی سیما دیده‌اید: امام خمینی(ره)- میرزا کوچک خان- شهید دکتر مصطفی چمران- مهندس مهدی بازرگان- آیت‌الله هاشمی رفسنجانی- شهید محمد جواد باهنر- شهید محمدعلی رجایی- رهبر معظم انقلاب- شهید مرتضی مطهری- شهید سید محمد بهشتی- سید احمد خمینی- شهید سید حسن مدرس- آیت‌الله سید ابوالقاسم کاشانی و دکتر محمد مصدق.
با هم مروری بر سریال‌های این شخصیت‌های سیاسی- تاریخی و خود آنها خواهیم داشت با این خبر که به زودی سریال آیت‌الله محمود طالقانی هم ساخته خواهد شد. کسی که گرچه علی دهکری در سریال «معمای شاه» نقش او را ایفا کرد، اما چون گریم این شخصیت سیاسی تاریخ صدر انقلاب، در همان زمان پخش، با واکنش فرزند ایشان همراه بود، از معرفی این گریم در سریال مذکور استثناً عبور می‌کنیم و دل به ساخت سریال جدید ایشان می‌بندیم. سریالی که فیلمنامه آن تهیه شده و حامد قربانی کارگردانی‌اش را برعهده دارد.
امام خمینی(ره) در فرزند صبح
عبدالرضا اکبری، بازیگر پیشکسوت سینما، تئاتر و تلویزیون که از قضا بازیگر توانایی است و انبوهی از افتخارات هنری را در کارنامه کاری خود دارد در فیلم سینمایی «فرزند صبح» نقش امام خمینی(ره) را ایفا کرده است. در این فیلم که کارگردانش بهروز افخمی است، بازیگرانی چون هدیه تهرانی، آتیلا پسیانی و محمدرضا شریفی‌نیا بازی می‌کنند. هدیه تهرانی در این فیلم نقش دایه امام خمینی(ره) را دارد. فیلم «فرزند صبح» به زندگی امام خمینی(ره) از دوران کودکی تا هفت‌سالگی می‌پردازد. بخشی که عبدالرضا اکبری در آن برای ایفای نقش امام(ره) بازی کرده، به دستگیری ایشان اشاره دارد. این فیلم در جشنواره فیلم فجر در سال ۱۳۸۹ به اجرا درآمد اما اکران عمومی نشد.
میرزا کوچک خان در «کوچک جنگلی»
سریال «کوچک جنگلی» را بچه‌های دهه ۶۰ خوب به خاطر دارند. سریالی که مانند سینمایی «فرزند صبح» به کارگردانی بهروز افخمی ساخته شد و فیلمی تاریخی- سیاسی و حماسی محسوب می‌شود. برخی چهره‌ها مانند ناصر تقوایی و علی حاتمی که طعم برخی محدودیت‌ها را در سینما و تلویزیون پیش از انقلاب چشیدند، در ساخت این سریال کارگردان را یاری کردند. میرزا یونس، معروف به میرزا کوچک خان، مبارزی چپگرا در دوران مشروطه بود. او از سرداران گیلک و اهالی رشت است. میرزای جنگلی رهبر جنبش جنگل بود که علیرضا مجلل در این سریال نقش وی را بازی کرد. جالب است بدانید که شادوران فتحعلی اویسی هم جزو چهره‌هایی است که در این سریال به ایفای نقش پرداخت و نقش مشهدی علی شاه را بازی می‌کرد. داود رشیدی و نعمت‌الله گرجی هم در این سریال دهه شصتی به ایفای نقش پرداختند.
شهید چمران در فیلم چ
فیلم «چ» ساخته ابراهیم حاتمی‌کیاست که در آن نقش شهید دکتر مصطفی چمران را فریبرز عرب‌نیا بازی می‌کند. دکتر مصطفی چمران از شخصیت‌های محبوب انقلاب است که استاد فیزیک پلاسما ایالات متحد امریکا بود اما زندگی در این کشور را ترک کرد و بخشی از عمر خود را در لبنان گذراند. او در دوران دفاع مقدس، در جبهه شهید شد، در حالی که سکان وزارت دفاع را بر عهده داشت. زندگی معنوی و زاهدانه شهید چمران در ایران برای بسیاری از ایرانیان غبطه برانگیز است. این فیلم که محصول ۱۳۹۲ است داستان دو روز از زندگی شهید چمران را در جنگ پاوه به تصویر می‌کشد. مریلا زارعی، بابک حمیدیان و سعید راد در این فیلم نقش‌آفرینی کرده‌اند. تدوین فیلم «چ» را مهدی حسینی‌وند، یکی از تدوین‌گران سرآمد سینما و تلویزیون انجام داده. تدوین‌گر برای این فیلم سیمرغ بلورین بهترین تدوین را از آن خود کرده است.
مهندس مهدی بازرگان در «روزگار قریب» و «راز ناتمام»
چهره مهندس مهدی بازرگان، نخست‌وزیر دولت موقت پس از پیروزی انقلاب را دو سریال، با نام‌های «روزگار قریب» و «راز ناتمام» می‌توان دنبال کرد. در زمان اکران این مجموعه کیانوش عیاری؛ کارگردانش از وساطت علی اکبر ولایتی، وزیر امور خارجه دوران سازندگی برای نمایش این سریال خبر داد. سریال «روزگار قریب» با هنرمندی بازیگرانی چون رضا کیانیان، مهدی هاشمی، مهران رجبی و امیرحسین صدیق اجرا شد. رضا بابک در این سریال نقش مهندس مهدی بازرگان را به عنوان دوست دکتر قریب، نخستین پزشک اطفال ایران ایفا می‌کند.
چهره مهندس مهدی بازرگان در سریال «راز ناتمام» با نقش‌آفرینی بهرام ابراهیمی کامل می‌شود.
آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در سریال «راز ناتمام»
رامین راستاد، بازیگر نقش «اکبر هاشمی رفسنجانی» در سریال «راز ناتمام» می‌گوید: «سعی کردم لهجه آقای هاشمی را خوب اجرا کنم. در واقع بیشتر تلاشم صرف تقلید صدای آیت‌الله هاشمی شد.»
این بازیگر همچنین اخیرا در مصاحبه ای گفته است: شرط من برای بازی این بود که شخصیتی را که به جای او بازی می‌کنم دوبله نشود و از صدای خودم استفاده شود.
این فیلم به تهیه کنندگی و کارگردانی امین امانی از ساعت ۲۲:۱۵ شامگاه ۲۲ مرداد ساعت از شبکه یک سیما روی آنتن رفت. کریم و چهره‌نگاری آیت‌الله هاشمی در این سریال، آن هم برای نخستین بار در برنامه‌های صدا و سیما، بخش انبوهی از مخاطبان ایرانی را به خود جذب کرد.
رهبر انقلاب در سریال «معمای شاه»
رهبر انقلاب یکی دیگر از چهره‌هایی است که در جریان‌های انقلاب اسلامی در سریال «معمای شاه» به تصویر کشیده شده است. بازیگر این نقش که این روزها در سریال «راز ناتمام» نقش آیت‌الله طباطبایی را بازی می‌کند، کسی نیست جز علیرضا مهران.
وی درباره ایفای نقش رهبر انقلاب در سریال معمای شاه می‌گوید: «ایفای این نقش برایم جذاب بود. خیلی دوست داشتم که روزی چنین نقشی بازی کنم. به ندرت برای یک بازیگر پیش می‌آید که چنین نقشی به او پیشنهاد کنند. پس از پذیرفتن این نقش به عنوان کسی که در کشوری زندگی می‌کند که رهبرش آیت‌الله خامنه‌ای است، ایشان را می‌شناختم اما برای پذیرفتن این نقش کتاب‌ها و مستندات ایشان را خواندم تا اطلاعاتم درباره ایشان تکمیل شد.»
جالب است بدانید که استخوان‌بندی و میمیک صورت، علیرضا مهران، بدون گریم هم چندان بی شباهت به رهبر انقلاب نیست. شاید به خاطر همین شباهت باشد که چند سال پیش، قسمت‌های آخر سریال «معمای شاه» برای مردم جذاب شد.
شهید مدرس در «مرغ حق» و مجموعه «مدرس»
سابقه طولانی در مبارزه با استبداد رضا شاهی، شهید مدرس را به یکی از نمادهای آزادگی در مجلس شورای ملی تبدیل کرد. اگر شمه‌ای از تاریخ دوران رضا شاه را خوانده باشید، روحانی ترکه‌ای‌ای را سراغ خواهید داشت که در کنار سید محمد تدین، مخالف سرسخت حکم ریاست‌جمهوری رضاخان بود. او کسی غیر از شهید حسن مدرس نیست. رضاخان میرپنج البته از مبارزه با او درس می‌گیرد و در دور دوم تصمیم‌گیری مجلس در این باره، پس از سیلی خوردن مدرس و نقش بر زمین شدنش در راهرو مجلس، رگ خواب او را به دست می‌آورد و خودش را، به عنوان شاه ایران معرفی می‌کند و با وجود مخالفان سرسختی چون دکتر فاطمی و دکتر مصدق، سلسله پهلوی را تأسیس می‌کند.
در این بین باید پیش از هر مجموعه تلویزیونی از مجموعه تلویزیونی «مدرس» یاد کرد که در سال ۶۵ برای نخستین بار از تلویزیون پخش شد و بازی درخشان مرحوم خسرو شکیبایی در آن مجموعه هنوز هم در یادها باقی است.
هوشنگ توکلی کارگردان مجموعه تلویزیونی «مدرس» در دهه ۶۰، درباره این سریال می‌گوید: «دهه ۶۰ از نظر کمبود امکانات دهه سختی برای تلویزیون بود. ما در آن دوره درگیر بازسازی سینماها بودیم. استودیوهای فیلمسازی عمدتاً تعطیل شده بود و نیاز به فعال‌سازی مجدد داشت. کارها خوابیده بود و نیروهای متخصص یا به حاشیه رانده شده بودند یا کلاً خانه‌نشین شده بودند. با این حال در همان سال‌ها چندین تله‌فیلم درتلویزیون کار کردیم.» توکلی که اولین مسئول سینمایی کشور پس از انقلاب شد، درباره پیشنهاد کار ساخت سریال مدرس توضیح می‌دهد: «آن دوره در تلویزیون مدیر کاردانی به نام فرید حاج کریمخان حضور داشت که از بچه‌های انقلابی و خوش‌فکر به شمار می‌رفت. از من دعوت کرد برای سالگرد شهید مدرس برنامه‌ای تهیه کنم. تقریباً پنج ماه از زمان طرح موضوع تا تمرین، آماده‌سازی و ضبط طول کشید. البته علاقه به تاریخ معاصر در بین هنرمندان آن روزها مسبوق به سابقه بود و خیلی‌ها دغدغه تولید کار تاریخی را داشتند.»
وی درباره بازی خسرو شکیبایی در نقش آیت‌الله مدرس می‌گوید: «من به خسرو گفتم به خطبه‌های نماز جمعه نگاه کند و نوارهای سخنرانی‌های آیت‌الله خامنه‌ای را گوش بدهد و از آن الگوبرداری کند. در آن دوره هنوز این طور نبود که در کار کارگردان دخالت کنند. دست‌کم برای من صادق بود که خودم بازیگران را انتخاب کنم. من از قبل خسرو را می‌شناختم و می‌دانستم که بازیگر خوبی است اما تا پیش از مدرس انتخاب‌های خوبی نداشت و راه درستی را در عرصه بازیگری فیلم و سریال طی نکرده بود. حضورش در مدرس باعث شد اصلاحاتی در بازیگری‌اش کند. از نوع نگاه و بیان گرفته تا سکوت و ریتم نفس. یکی از سکانس‌های درخشان مرحوم شکیبایی در سریال مدرس، مونولوگ (تک‌گویی) طولانی اوست.»
کارگردان مجموعه مدرس درباره آن سکانس می‌افزاید: «یک بازیگر باید دست‌کم مونولوگی ۱۰ دقیقه‌ای را حفظ کند. وقتی بازیگر مونولوگ طولانی می‌گوید، کارگردان با چند دوربین از «مدیوم» گرفته تا «کلوزآپ» و «اورشولدر» فیلم می‌گیرد و کات می‌زند ولی ما در آن نمای خاص که خسرو شکیبایی ۲۵ دقیقه مونولوگ گفت، تصمیم گرفتیم با حرکتی خاص از «لانگ شات» تا «کلوز آپ» حرکت کنیم. این «زوم» کردن باعث شد کار خسرو بهتر دیده شود. طبعاً شکیبایی بازیگر فوق‌العاده با استعدادی بود ولی بعد از آن بود که در تراز بازیگران بزرگ دیده شد.»
اما بازیگر دیگری که نقش شهید مدرس را با گریمی متفاوت بازی کرده، مرحوم هادی اسلامی است. اسلامی در سریال «مرغ حق» به کارگردانی مسعود فروتن و حسین مختاری بازی کرده است. سریال مرغ حق نیز به زندگی و شهادت شهید مدرس می‌پردازد و دهه ۶۰ از شبکه یک پخش شد.
یادگار امام با بازی محمدرضا شریفی‌نیا
یکی از چهره‌های بازیگری مطرح و طنز سینما و تلویزیون محمدرضا شریفی‌نیا، بازیگر تثبیت شده‌ای است که چهره او مقابل گوهر خیراندیش و هدیه تهرانی در نقش «آقای حاجی» در فیلم «دنیا» تا سریال «خاتون» در نقش مدیر گاراژ از دهه ۷۰ تا به امروز را در می‌نوردد.
جالب اینجاست که بدانید محمدرضا شریفی‌نیا در فیلم سینمایی «فرزند صبح» نیز نقش یادگار حضرت امام(ره)، (حاج احمد خمینی) را بازی کرده است. اگر نگاهی به عکس‌های او بیندازید، درخواهید یافت که به تشخیص بهروز افخمی، بهترین چهره و گریم برای این کار هنری و تاریخ، کسی غیر از محمدرضا شریفی‌نیا نیست.
شهید رجایی در «راز ناتمام»
شهید محمدعلی رجایی در سریال «راز ناتمام» به شکلی درخشان تصویر شده است؛ هم از حیث انتخاب بازیگر و هم به لحاظ گریم. بازیگر این شخصیت کسی نیست جز «سید جواد هاشمی» که در سریال «زخم کاری» هم نقش کوتاهی برای او در نظر گرفته شد و این ایفای نقش با حاشیه‌هایی از سوی مخاطبان همراه بود.
شهید محمدعلی رجایی، اولین نخست وزیر و دومین رئیس جمهور ایران بود. او در سال ۱۳۶۰، یک ماه پس از تنفیذ حکم ریاست جمهوری‌اش در دفتر نخست‌وزیری، در هشتم شهریور ماه به همراه شهید محمد جواد باهنر در حمله تروریستی منافقین به شهادت رسید.
شهید بهشتی با بازی مسعود رحیم‌پور
مسعود رحیم‌پور بازیگر مطرح تئاتر است که سابقه بازی مقابل دوربین را نیز در کارنامه خود دارد. او در سریال راز ناتمام در نقش شهید بهشتی ظاهر شده است. مسعود رحیم‌پور متولد سال ۱۳۵۶ است و در رشته بازیگری از دانشگاه هنرهای زیبا فارغ التحصیل شده است. او بازیگری را از دهه ۷۰ با تئاتر شروع کرد و در همه این سال‌ها روی صحنه نمایش حضور موفقی داشت و توانست جوایز متعددی به دست آورد. رحیم‌پور سابقه کارگردانی در تئاتر را هم دارد.
سید محمد بهشتی، بالاترین مقام قضایی پس از پیروزی انقلاب اسلامی است. اگر حتی یکبار سر و کارتان به قوه قضاییه یا حتی شورای حل اختلاف افتاده باشد، سخن او را درباره رابطه قدرت و خدمت روی در و دیوارهای این قوه خوانده‌اید: «ما شیفتگان خدمتیم، نه تشنگان قدرت.» شهید بهشتی که یکی از شخصیت‌های محبوب تاریخ انقلاب است، عصر هفتم تیر در دفتر حزب جمهوری اسلامی هنگام سخنرانی مورد ترور سازمان مجاهدین قرار گرفت.
محمدجواد باهنر در «راز ناتمام»
نقش محمدجواد باهنر را در سریال «راز ناتمام»، فرهاد جم بر عهده دارد. مجموعه «راز ناتمام» زندگی پر فراز و نشیب شهید محمدجواد باهنر (دومین نخست وزیر ایران)، از تولد تا شهادت وی توسط سازمان مجاهدین خلق، مسئولیت‌های او در مجلس شورای اسلامی، اتفاقات سال‌های پس از جنگ و نفوذ دشمن در ارکان دولت را روایت می‌کند.
این سریال با حضور بازیگران مطرح در نقش‌های تاریخ معاصر، شخصیت بزرگان انقلاب اسلامی از جمله آیت‌الله سیدمحمد بهشتی، آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی و شهید محمدعلی رجایی را بازسازی کرده و بخش هایی از مبارزات این افراد، وقایع دهه۶۰ و فتنه‌انگیزی و جنایات منافقین را به تصویر کشیده است.
آیت الله مطهری با بازی توکلی
رسول توکلی بازیگر نقش شهید مطهری است. شهید مرتضی مطهری یکی از استوانه های تئوری پرداز انقلاب بود که ابتدای انقلاب توسط گروه فرقان ترور شد.
توکلی بازیگر این نقش در سریال «معمای شاه» می گوید: «برای آشنایی با نقش آیت الله مطهری، به موزه ایشان سر زدم و با افرادی که با او ارتباط نزدیک داشتند آشنا شدم. به علاوه تلاش کردم با دیدگاه و نظرات شهید مطهری بیش از پیش آشنا شدم.»
آیت‌الله کاشانی با تصویر رنگی
بعید است تا به حال آیت‌الله کاشانی را در قاب رنگی دیده باشید. اما این نقش را هم حمید منوچهری در سریال «معمای شاه» بازی کرده است. حمید منوچهری پیشکسوت دوبلوری، گویندگی و بازیگری است که البته صدایش هم در معمای شاه دوبله شد.
نام آیت‌الله ابوالقاسم کاشانی در دهه ۲۰ تاریخ معاصر ایران، به عنوان فعال شیعه و مجتهد مبارزی مطرح است که در ترور حاج‌علی رزم‌آرا، نخست‌وزیر دوران محمدرضا شاه نقش داشت. او پس از نخست‌وزیری دکتر محمد مصدق، وی را برادر دانای خود خطاب می‌کند.
دکتر محمد مصدق
نام ملی شدن صنعت ایران و روز ۲۹ اسفند با تاریخ دوران پهلوی گره خورده است. مخالفی که در ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ علیه او کودتا شد. کسی که نفت ایران را ملی کرد. محمد مصدق از طرفداران انقلاب مشروطه و مخالف پادشاهی رضاشاه بود و سلطنت را برای ایران نمادین می‌خواست و می‌دانست.
مرحوم اصغر معینی، بازیگری است که در سریال «معمای شاه» نقش دکتر محمد مصدق را ایفا کرد. اصغر معینی صالح، متولد ۱۳۳۵ تهران بود. او البته پیش‌تر دو بار دیگر، در سریال‌های «سقوط» و «پدرخوانده»(۱۳۸۴) نقش مصدق را ایفا کرد. وی در شهریور ۱۳۹۷، پس از یک دوره طولانی بیماری دار فانی را وداع گفت.