به گزارش همشهری آنلاین، با وجودی که بیش از ۱۰ ماه تا انتخابات ریاست‌جمهوری در ترکیه زمان باقی است، احزاب و گروه‌های سیاسی به‌طور رسمی آرایش انتخاباتی به‌خود گرفته‌اند. تنها چند روز پس از گردهمایی احزاب اپوزیسیون ترکیه برای معرفی یک کاندیدای واحد در انتخابات، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری فعلی ترکیه و تنها کاندیدای حزب حاکم عدالت و توسعه نیز در اقدامی غافلگیرکننده به‌طور رسمی کارزار انتخاباتی خود را کلید زد. رجب طیب اردوغان در شرایطی وارد کارزار انتخاباتی زودهنگام شده است که برای مدتی طولانی از اظهارنظر درباره احتمال ورودش به رقابت‌ها طفره می‌رفت. او سرانجام حدود ۳ ماه پیش در دیدار با هوادارانش در شهر ازمیر از نامزدی برای انتخابات سخن گفت و از رقبای انتخاباتی‌اش خواست تا در اسرع وقت کاندیدای خود را معرفی کنند.
۶ در برابر یک
یکشنبه هفته گذشته بود که رهبران ۶ حزب اپوزیسیون ترکیه اعلام کردند که برای انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۳ میلادی یک کاندیدا را برای رقابت با اردوغان معرفی خواهند کرد. در بیانیه مشترک آنان آمده بود: «کاندیدای موردنظر ما سیزدهمین رئیس‌جمهوری ترکیه خواهد بود.» در فهرست رهبران احزاب سیاسی مخالف اردوغان نام‌هایی چون «احمد داووداوغلو» نخست‌وزیر سابق و «علی باباجان» دیده می‌شود که هر دو از متحدان بسیار نزدیک اردوغان در سال‌های نه‌چندان دور به‌شمار می‌رفتند.
رهبران احزاب که با تشکیل ائتلاف اپوزسیون «اتحاد ملت» که تعهد کرده‌اند به زمامداری اردوغان در ترکیه پایان دهند، با انتقاد از شرایط اقتصادی امروز ترکیه سیاست‌های ماجراجویانه دولت فعلی را عامل اصلی وضع موجود می‌دانند. «مرال آکشنر» رهبر حزب «خوب» که از او به‌عنوان یکی از محتمل‌ترین گزینه‌ها برای رقابت با اردوغان نام برده می‌شود اخیرا با اشاره به شرایط سخت اقتصادی مردم ترکیه گفته: «باور نمی‌کنید، در سفر استانی در یک داروخانه، دفتر بزرگی آوردند که نشان می‌داد مردم برای خرید دارو پول ندارند و دارو را به شکل نسیه خریده‌اند. مبلغ نسیه در حد ۳۵۰ هزار لیر بود. یک مادربزرگ، یک سکه ربع سال ۱۹۷۴ را که برای پول کفن کنار گذاشته بود، به جواهرفروشی آورده بود تا بفروشد و بتواند نان بخرد. در چالدران، در دوران کرونا، با کودکی صحبت کردم که به من گفت: آشنایان ما تبلت داشتند، ولی ما نتوانستیم بخریم. هم‌اکنون یک مدل آموزشی وجود دارد که ثروتمندان می‌توانند فرزندان خود را با پول آموزش دهند. جمهوری ترکیه، فرصت‌های برابر در آموزش را برای ما فراهم کرد. من شخصا، مقطع دبستان را در مدرسه روستا خواندم اما دولت اردوغان، فرصت‌های برابر را از فرزندان ما گرفت و حالا در بسیاری از رشته‌های دانشگاهی، علاوه‌بر قبولی در کنکور، قبولی در مصاحبه نیز شرط است و فرزندانی داریم که با نمره ۹۲ از ۱۰۰ در آزمون حضوری رد شده‌اند. چرا؟ چون حزب عدالت و توسعه می‌خواهد در تمام حوزه‌ها، فقط از هواداران خودش حمایت کند و همه امتیازات را در اختیار آنان بگذارد.»
ائتلاف «اتحاد ملت» گرچه از تصمیم خود برای معرفی یک کاندیدای واحد خبر داده اما به‌دلیل اختلافات داخلی تاکنون موفق به این کار نشده است؛ امری که از دید ناظران سیاسی نشانه ناتوانی آنان برای مقابله با حریف قدرتمندی است که مصمم به رقابت‌های انتخاباتی پا گذاشته است.
ضعف مخالفان، نقطه قوت اردوغان
نشریه نشنال‌اینترست با اشاره به تأثیر بحران اقتصادی بر انتخابات سال آینده ترکیه می‌نویسد رجب طیب اردوغان از سال ۲۰۰۳ میلادی رهبری ترکیه را برعهده دارد اما به‌نظر می‌رسد که سقوط آزاد اقتصاد ترکیه موقعیت او را بیش از پیش تضعیف کرده است. رای‌دهندگان ترکیه خشمگین و بسیاری از آنان خواهان تغییر هستند. درحالی‌که بیشتر توجه‌ها معطوف این مسئله است که اردوغان برای ماندن در قدرت چه خواهد کرد، احزاب مخالف هنوز نتوانسته‌اند نامزدی برای جایگزینی او و راهی برای خروج کشور از شرایط فعلی ارائه دهند؛ امری که می‌تواند به نقطه قوت اردوغان و سکوی پیروزی او در انتخابات بعدی تبدیل شود.
به‌عبارت دیگر، شاید بحران جدی اقتصادی و آمار بالای بیکاری در داخل و تشدید تنش‌ها با شرکای بین‌المللی و همسایگان در خارج برخی از ناظران را به این فکر انداخته باشد که این سطح از ناکارآمدی احتمالا رای‌دهندگان ترکیه را تشویق خواهد کرد که به مخالفان اردوغان رأی دهند، اما کلاف سیاست در ترکیه پیچیده‌تر از آن چیزی که در نگاه اول به‌نظر می‌رسد.
واقعیت این است ائتلافی که علیه اردوغان تشکیل شده هنوز نتوانسته گزینه نهایی خود را برای رقابت با رئیس‌جمهوری فعلی ترکیه معرفی کند. شنیده‌ها حاکی از این است که «کمال قلیچدار اوغلو» اصرار دارد که خود کاندیدای نهایی
احزاب مخالف و گزینه ریاست‌جمهوری بعدی ترکیه باشد. منتقدان بر این باورند که گرچه حزب جمهوریخواه خلق بزرگ‌ترین شریک ائتلاف «اتحاد ملت» است اما لزوما به این معنا نیست که رهبر این حزب باید نامزد ائتلاف باشد؛ به‌ویژه اینکه قلیچدار اوغلو سیاستمداری است که در میان افکار عمومی ترکیه محبوبیت چندانی ندارد. اغلب منتقدان بر این باورند که اگر ائتلاف می‌خواهد برای برکناری اردوغان شانس جدی داشته باشد باید بهترین کاندیدای ممکن را برای رقابت با او معرفی کند؛ کسی چون «اکرم امام‌اوغلو» شهردار استانبول و عضو حزب جمهوریخواه خلق.
نشنال‌اینترست می‌نویسد اکرم اوغلو در صورت انتخاب از سوی ائتلاف مخالفان می‌تواند به کابوس انتخاباتی اردوغان تبدیل شود. او در انتخابات محلی برای تعیین شهردار استانبول در سال ۲۰۱۹ میلادی هم توانست گزینه موردنظر اردوغان را شکست دهد. اکنون نیز نظرسنجی‌ها به‌طور مرتب نشان می‌دهد که امام اوغلو بیشترین شانس را برای شکست دادن اردوغان دارد. این در حالی است که نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد قلیچدار اوغلو تقریبا هیچ شانسی در این رقابت ندارد.
اما مشکل مخالفان اردوغان برای شکست دادن او در انتخابات فقط انتخاب کاندیدای مناسب نیست. چینش ائتلاف نیز تردیدهای جدی را نسبت به کارآمدی آن ایجاد کرده است. تاکنون اعضای حزب دمکراتیک خلق ترکیه(HDP) از عضویت در ائتلاف «اتحاد ملت» کنار گذاشته شده‌اند. این در حالی است که اگر کردهای ترکیه در انتخابات پیش‌رو کاندیدای مستقلی را معرفی می‌کند این می‌تواند به معنی شکسته شدن آرای مخالفان و تقویت موقعیت سیاسی اردوغان باشد.
نکته دیگر اینکه از نظر بسیاری از کارشناسان و رای‌دهندگان و ناظران ائتلاف اتحاد ملت در رساندن منظور و نیت خود مشکل دارد. برنامه این ائتلاف پس از شکست اردوغان در انتخابات چه خواهد بود؟ پاسخ این پرسش تقریبا نامشخص است. ترکیه با مشکلاتی اساسی و بنیادین دست به گریبان است؛ درحالی‌که مخالفان اردوغان برای حل این مشکلات هیچ برنامه مشخص و کاربردی‌ای ارائه نکرده‌اند.
حزب حاکم عدالت و توسعه پیش از روی کار آمدن فهرستی از اولویت‌های خود برای مدیریت کشور از اقدامات اقتصادی گرفته تا سیاست خارجی و تلاش برای ایجاد رفاه عمومی را منتشر کرده بود. به‌عبارت دیگر حزب عدالت و توسعه دلایلی قابل قبول را در اختیار رای‌دهندگان گذاشت و با اتکا بر این دلایل توانست رأی رای‌دهندگان را برای خود جمع کند. اما قلیچدار اوغلو و متحدانش در ائتلاف «اتحاد ملت» صرفا روی خشم رای‌دهندگان از اردوغان حساب باز کرده‌اند و امیدوارند که این نارضایتی بتواند زمینه‌ساز ایجاد تغییر و تحول در ترکیه شود.
علاوه‌بر این، احزاب مخالف هیچ پلتفرم رسمی‌ای برای صحبت کردن یا برقراری ارتباط با رای‌دهندگان ندارند و در عوض آنچه از سوی این ائتلاف شنیده می‌شود وعده مبهمی چون بازسازی ترکیه از طریق بازگشت به دمکراسی پارلمانی است. هیچ برنامه‌ای ارائه نشده که ائتلاف چطور قرار است مشکلات اقتصادی، سیاست خارجی یا چالش‌های دیگر امروز ترکیه را حل کند. ناگفته پیداست که شعارهای مبهم بدون برنامه مشخص نمی‌تواند باعث جلب اعتماد رای‌دهندگان شود. به‌عبارت دیگر، درست است که اردوغان به‌لحاظ سیاسی ضعیف شده است اما علاوه‌بر استفاده از مزایای رئیس‌جمهور بودن، نقطه قوت او در انتخابات پیش‌رو یک اپوزیسیون از هم گسیخته و سازماندهی نشده است.
ائتلافی از همه مخالفان اردوغان
انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه قرار است ۱۸ ژوئن ۲۰۲۳ میلادی برابر با ۲۸ خرداد ۱۴۰۲ برگزار شود.
تقریبا در ماه‌های ابتدایی سال‌جاری میلادی بود که رهبران ۶ حزب اپوزیسیون ترکیه سندی ۴۸ صفحه‌ای شامل ۲۳ ماده را برای انتخابات بعدی ریاست‌جمهوری در ترکیه امضا کرده و اعلام کردند که با هدف کنار گذاشتن اردوغان از فضای سیاسی ترکیه ائتلاف «اتحاد ملت» را تشکیل می‌دهند. «کمال قلیچدار اوغلو» رهبر حزب جمهوریخواه خلق، حزب اصلی اپوزیسیون، «علی باباجان» رهبر حزب دمکراسی و پیشرفت، «گلتکین اویسال» از حزب دمکرات، «احمد داوود اوغلو» رهبر حزب آینده، «مرال آکشنر» از حزب خوب و «تمل کرم اوغلو»، رهبر حزب سعادت این سند را امضا کردند. ائتلاف «اتحاد ملت» با ائتلاف حاکم «ائتلاف جمهور» مخالف است که شامل حزب عدالت و توسعه و حزب محافظه‌کار «حرکت ملی» است.