محمدجعفری: سال‌ها قبل خیلی‌ها باورشان نمی‌شد که روزی شمار زیادی از نیروهای پلیس، از زنان باشند. همین باور درباره آتش‌نشانی نیز وجود داشت؛ اما حالا ۱۶زن، به‌عنوان آتش‌نشان وارد آتش‌نشانی تهران شده‌اند و قرار است شمار آتش‌نشانان زن به‌تدریج بیشتر شود. قدرت‌الله محمدی، مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی تهران در گفت‌وگوی با همشهری تفصیلی با همشهری جزئیات بیشتری از فعالیت آتش‌نشانان زن را بازگو کرد و گفت ایستگاه‌های آتش‌نشانی که از این به بعد احداث می‌شود، به‌گونه‌ای خواهند بود که زنان آتش‌نشان نیز در آنها حضور خواهند داشت.
مهم‌ترین دستاورد شما در ماه‌هایی که فرماندهی آتش‌نشانی پایتخت را بر عهده دارید چه بوده است؟
من از خردادماه امسال کارم را در سازمان آتش‌نشانی تهران شروع کردم. در این ۳ماه کارهای مختلفی را پیگیری کردم. درباره معیشت کارکنان که یکی از بحث‌های مهم است تلاش‌های زیادی انجام دادیم که حقوق این افراد و موضوع مسکن آنها پیگیری شد و همچنان هم در حال رایزنی هستیم. موضوع دیگر به روزرسانی تجهیزات آتش‌نشانی است که نیاز است آتش‌نشانی هر ساله تجهیزاتش به روز شود و نباید از پیشرفت‌های روز دنیا عقب افتاد. در هفته‌های آینده ثمره این پیگیری‌ها را خواهیم دید و از برخی تجهیزات جدید رونمایی خواهد شد. موضوع مهم دیگر پنجمین نمایشگاه و همایش بین‌المللی سازمان آتش‌نشانی بود که استقبال خوب دانشگاهیان نکته مثبت آن بود. این همایش موجب برقرار شدن ارتباط دانشگاه و آتش‌نشانی می‌شود. در کنار آن نمایشگاهی برگزار شد که شرکت‌های دانش بنیان در آن حضور فعالی داشتند و تبادل اطلاعات و تجربیات انجام شد. علاوه بر این در این مدت ماموریت‌های مهمی را انجام دادیم. ازجمله حضور در محل حادثه متروپل آبادان. آتش‌نشانی تهران به‌عنوان فرمانده میدان به‌مدت ۱۲روز در این حادثه عمل کرد. ما تجهیزات زیادی برای این حادثه ارسال کردیم ونیروهای متخصص مان نیز به‌صورت ۳شیفت در محل حضور داشتند. حادثه دیگر سیل امامزاده داوود(ع) بود که نیروهای آتش‌نشانی تهران از ۴ایستگاه در نخستین ساعات وقوع حادثه در محل حاضر شدند. ۸روز همکارانم با تمام تجهیزات و امکانات در کنار دیگر نیروها حضور داشتند. حادثه دیگری که با عملکرد خوب همکاران آتش‌نشان به خیر گذشت آتش‌سوزی در یکی از بیمارستان‌ها بود. در این حادثه سرعت عمل و تخلیه بیماران باعث شد حتی هیچ مورد مصدومی هم نداشته باشیم. بعد از این هم در حال آماده شدن برای رویداد بزرگ اربعین حسینی هستیم که در ۶نقطه مرزی و ۳نقطه عراق مستقر خواهیم شد.
همانطور که بیان کردید یکی از مهم‌ترین حوادث در ماه‌های اخیر حادثه سیل در امامزاده داوود(ع) بود. درباره روند امدادرسانی در این حادثه بیشتر صحبت کنید.
در ساعت ۱:۰۲دقیقه بامداد با تماس یک شهروند با سامانه ۱۲۵حادثه اعلام شد. هرچند این منطقه در حوزه ماموریتی شهر تهران و آتش‌نشانی نیست اما در همان لحظه نیروهای ۴ایستگاه به محل اعزام شدند. این نیروها شامل ۱۵۰آتش‌نشان و ۴۵دستگاه خودروی سبک و سنگین بودند. شهردار تهران و وزیر کشور هم خودشان را به محل حادثه رساندند. کمک دسته‌جمعی سایر سازمان‌ها هم بود که باعث شد حادثه ظرف مدت چند روز جمع شود. این حادثه اما درس‌آموخته‌هایی داشت. من پیشنهاد دادم که مثل برخی از کشورهای دیگر ماند روسیه وزارت بلایا و حوادث باید در کشورمان ایجاد شده و وزارتی عملیاتی باشد. مثلا در حادثه زلزله بم نیروهای امدادی روسیه ظرف مدت دو ساعت به ایران رسیدند. چون آمادگی کار داشت و این وزارتخانه ماموریت خاص دارد. و علاوه بر حادثه، بعد از آن هم به ایفای نقش می‌پردازد.
سیل امامزاده داوود(ع) نمونه یک بحران در تهران بود. به‌نظر شما چه خلاءها و بسترهایی در شهر تهران وجود دارد که چنین حوادثی در شهر اتفاق می‌افتد و برای پیشگیری چه اقدامات و راهکارهایی سراغ دارید؟
در این‌باره سازمان هواشناسی هشدار صادر کرد اما آیا این اقدام کفایت می‌کند؟ ضمانت اجرایی چنین هشدارهایی که صادر می‌شود چیست؟ در این حادثه اگر هشدار هواشناسی جدی گرفته می‌شد و مرکز یا ارگانی مسئول این بود که این هشدار را اجرا کند و امامزاده و اماکن مجاور تخلیه می‌شد دست‌کم به‌خاطر وقوع این حادثه تلفات جانی نداشتیم. اما متأسفانه این سازوکار وجود ندارد. از طرفی مردم هم باید این هشدارها را جدی بگیرند و در این‌باره فرهنگسازی شود.
به مسائل جاری و روز سازمان آتش‌نشانی بپردازیم. به‌طور روزانه چند تماس با مرکز ۱۲۵گرفته می‌شود و درباره مهم‌ترین عملیاتی که همکاران‌تان به آن اعزام می‌شود صحبت کنید.
آتش‌نشانی به شهروندان خدمات زیاد و متنوعی ارائه می‌کند. آمارش را اما به‌خاطر جنبه‌های محرمانگی خیلی دقیق نمی‌شود بازگو کرد. پراکندگی و تعدد خدماتی که ارائه می‌شود زیاد است. همه حوادث فقط حریق نیست و ما حوادث مختلفی را پوشش می‌دهیم. خدمات رسانی به‌طور شبانه‌روزی در حال انجام است.
تعداد نیروهای آتش‌نشانی تهران چند نفر است و آیا تعداد آتش‌نشانان با تعداد حوادثی که در این شهر اتفاق می‌افتد مطابقت و همخوانی دارد؟
با توجه به گسترش شهر تهران و ازدیاد جمعیت حوادث هم بیشتر می‌شود. نیروی انسانی که ما در اختیار داریم جوابگوی همه ماموریت‌ها نیست و همکارانم با توجه به تعداد حوادث دچار خستگی می‌شوند. یکی از برنامه‌های ما برای آینده جبران کسری نیرو و ساخت ایستگاه‌های جدید است. مثلا هفته آینده در قیطریه یک ایستگاه جدید راه‌اندازی خواهد شد که این ایستگاه دست‌کم به ۱۰۰نیرو نیاز دارد که در ۳شیفت کار کنند. سال ۱۴۱۰به‌عنوان یک محور قرار داده شده است که تا آن سال طبق برنامه مشخص شود که چه تعداد نیرو از سازمان خارج و چه تعداد نیرو اضافه خواهد شد.
در افق ۱۴۱۰ قرار است به چه جایگاهی دست پیدا کنیم؟
به همان تعدادی که نیرو خارج می‌شود باید نیرو جایگزین شود. نکته بعدی اینکه استانداردهایی درباره رسیدن به حادثه است که در جهان بین ۴تا ۶دقیقه است. و در تهران این عدد ۴دقیقه و ۱۳ثانیه است. ما باید این عدد را کاهش بدهیم. هنر ما این است که این عدد خوب را در این حد نگه داریم یا اینکه بهبود ببخشیم. این کار با توجه به اینکه شهر در حال گسترش است و ترافیک روزبه‌روز بیشتر می‌شود با ایجاد ایستگاه جدید تا حدودی ممکن است اما ایستگاه جدید نیرو می‌خواهد و باید طبق چشم‌انداز ۱۴۱۰به فرمولی برسیم که ورود و خروج نیرو با هم همخوانی پیدا کند.
یکی از مشکلات سازمان‌های امدادی از قدیم، مسئله مزاحمت‌های تلفنی بود. این مشکل بهبود پیدا کرده یا اینکه بدتر از گذشته شده است؟
طبق بررسی‌ها آمار مزاحمت‌های تلفنی کاهش پیدا کرده است. مزاحمت‌های تلفنی اغلب از روی کنجکاوی و یا برای سرگرم شدن است اما درمورد آتش‌نشانی خیلی کمتر است. چرا که جنس کار ما طوری است که با جان افراد سروکار دارد. مثلا در یکی از این موارد همکارانم فرد مزاحمی را شناسایی کردند و با دسته گل و شیرینی سراغش رفتند و از او خواهش کردند که دیگر مزاحم نشود. این رفتار خیلی تاثیرگذار بود و او دیگر مزاحم نشد. این معضل در سایر سازمان‌های امدادی وجود دارد. در این حوزه با همکاری سازمان مدیریت بحران کشور در حال راه‌اندازی سامانه واحد امداد و نجات هستیم که اگر عملیاتی شود بیش از نیمی از مزاحمت‌های تلفنی هم از بین می‌رود. این البته یکی از مزایای سامانه‌های یکپارچه امدادی است؛ علاوه بر آن سرعت در رسیدن به حوادث نیز افزایش پیدا می‌کند. مثلا برخی از مزاحمت‌ها به این شکل است که فرد با اورژانس کار دارد اما با آتش‌نشانی تماس گرفته و ناخواسته مزاحمت ایجاد می‌کند. اما اگر سامانه یکپارچه راه‌اندازی شود هر حادثه‌ای اتفاق بیفتد شهروندان با آن شماره تماس می‌گیرند.
سامانه یکپارچه امدادی از چه زمانی راه‌اندازی خواهد شد؟
جلسات کارشناسی در این‌باره تمام‌شده و ضعف‌های آن شناسایی شده است و شاید در مدت یکسال آینده شاهد راه‌اندازی این سامانه باشیم. با این سامانه سرعت رسیدن به صحنه حوادث زیادی می‌شود. خدمات هم مطلوب‌تر می‌شود. اگر همه گروه‌های امدادی که باید به محل حادثه برسند به موقع برسند تلفات و خسارت کمتر می‌شود. حوادث کاهش پیدا می‌کند و کیفیت خدمات و رضایت شهروندی هم بالاتر خواهد رفت. این کار در کشورهای دیگر هم انجام شده است.
متولی این سامانه قرار است کدام ارگان باشد؟
احتمالا مدیریت بحران هر استان. البته ما قرار است این سامانه را به‌صورت نمونه برای تهران راه‌اندازی کنیم.
اما می‌رسیم به آتش‌نشانان زن. شاهد این هستیم که نخستین گروه از آتش‌نشانان زن در آتش‌نشانی تهران جذب شدند و قرار است به سایر آتش‌نشانان بپیوندند. لطفا بیشتر درباره ماموریت‌های خانم‌های آتش‌نشان توضیح دهید.
در دهه ۶۰ما پلیس خانم نداشتیم و شاید کسی هم فکر نمی‌کرد که نیاز باشد اما به مرور زمان احساس نیاز شد. یا در هلال احمر شاید امدادگر خانم نداشتیم اما به مرور جذب شد. در آتش‌نشانی هم باید این اتفاق سال‌ها قبل می‌افتاد اما حالا این احساس نیاز شدیدتر شده است. در برخی از ماموریت‌ها با موقعیت‌هایی مواجه می‌شویم که مخاطب ما خانم‌ها هستند. این یکی از پارامترهایی است که باید به سمت آن برویم که اگر مثلا در یک استخر بانوان یک حادثه رخ داد امدادگرانی که به آنجا اعزام می‌شوند اولویت اول این است که باید از جنس خودشان باشد و خانم‌ها بروند و کمک کنند. یا اگر خدای نکرده جسد خانمی قرار بود منتقل شود، آتش‌نشان خانم این کار را انجام دهد. به همین دلیل طبق برنامه‌ریزی انجام شده ۱۶نفر از خانم‌ها گزینش شدند و هم‌اکنون مراحل پزشکی را طی می‌کنند و پس از طی دوره‌های آموزشی به ساختار آتش‌نشانی ملحق خواهند شد و در یک ایستگاه در کنار ایستگاه آقایان مستقر خواهند شد و فرمانده خانم خواهند داشت اما می‌توانند با آقایان در یک ماموریت حضور داشته باشند. در بعضی موارد که ماموریت تخصصی است می‌توانند در حوزه خودشان عمل کنند. یعنی برای امداد و نجات خانم‌ها به ماموریت بروند. البته این موضوع به ۱۶نفر بسنده نیست و از این به بعد وقتی قرار است ایستگاه جدیدی را کلنگ بزنیم آن را دو منظوره می‌بینیم. یعنی ساختار ایستگاه در خودش خانم‌ها را خواهد داشت که ترکیبی باشد و از این به بعد جذب خانم‌ها را در دستور کار خواهیم داشت و بخشی از نیروی انسانی ما را باید خانم‌ها تشکیل دهند و جزئی از برنامه سازمان ما باشند.
آتش‌نشانان در ماموریت های‌شان در حال دست و پنجه نرم کردن با خطر هستند. برای حمایت از آنها در حوزه سلامت و بیمه چه اقداماتی انجام شده است؟ آتش‌نشانان تحت پوشش چه نوع بیمه‌ای هستند و اگر در ماموریت دچار مشکلی شوند چطور جبران می‌شود؟
همکارانم در معرض آسیب‌های جسمی و روحی متعددی قرار دارند. بخشی از آتش‌نشانان مثلا بعد از گذشت ۱۰سال از یک حادثه دچار عوارض می‌شوند. عده‌ای بعد از بازنشستگی دچار عوارض می‌شوند. بخشی از این عزیزان به وضعیت‌شان در شرکت شهر سالم رسیدگی می‌شود و درصدی ازکارافتادگی به آنها تعلق می‌گیرد. اما سطح آن طوری نیست که رضایتمندی ایجاد کند. همکارانم انتظار دارند که تحت پوشش خاصی قرار بگیرند که اگر خدای نکرده مورد فوتی اتفاق افتاد پذیرش ایثارگری اتفاق بیفتد. در حال پیگیری این برنامه‌ها هستیم. چون آتش‌نشانان تهران کارمند رسمی دولت هستند گستردگی که جامعه کارگری از سیستم درمان متنوع دارند برای این عزیزان کمتر است که در حال برنامه‌ریزی برای برطرف کردن آن هستیم.
آتش‌نشانانی که در حوادث جان خود را از دست می‌دهند یا دچار نقص عضو می‌شوند شهید یا جانباز محسوب می‌شوند یا خیر؟
به‌صورت رسمی و کشوری نه و ما به‌دنبال این هستیم که اتفاقات خوبی در این رابطه بیفتد اما ما به‌طور داخلی در آتش‌نشانی کمک‌هایی به‌عنوان شهید به خانواده این عزیزان می‌کنیم.
در ابتدای صحبت‌هایتان درباره دستاوردهای مدیریت‌تان در چند ماه اخیر صحبت کردید. حالا می‌پرسم بعد از پایان دوره مدیریت‌تان در آتش‌نشانی و زمانی که می‌خواهید این مدیریت را واگذار کنید مهم‌ترین دستاورد و میراث شما برای این سازمان چه خواهد بود؟
جنس آتش‌نشانان، جنس ایثارگری است و افرادی هستند که شاید کمتر پیدا شود کسی که مثل این افراد به‌رغم اینکه مشکلات معیشتی دارند در ماموریت‌شان کوتاهی نمی‌کنند و از سرعت و کیفیت ماموریت‌شان کم نمی‌شود و نخواهد شد. جا دارد برای این جنس از افراد تلاش مضاعف شود. برنامه من این است که در این مدتی که در آتش‌نشانی خواهم بود به‌طور ساختاری عمل کنم که ماندگار باشد. در حوزه‌های نیروی انسانی، مسکن آتش‌نشانان و تامین تجهیزات قدم‌های بلندی برداریم. مثلا در حوزه تامین درآمد پایدار باید به نقطه مطلوبی برسیم تا اگر در بودجه دچار مشکلی شدیم در خدمات دهی مشکلی پیش نیاید. چون ما نمی‌توانیم ایمنی و امنیت شهر را به پول و بودجه گره بزنیم. چرا که جبران ناپذیر است. اگر بتوانیم کارهای ساختاری را انجام دهیم کار بزرگی انجام شده است. در حوزه پیشگیری هم کارهای خوبی در حال انجام است که یک نمونه آن رونمایی از سامانه هوشمند اعلام حریق بود که هفته‌های قبل انجام شد. این کار باعث می‌شود در تهران مالکان به این سامانه متصل باشند و نخستین جایی که بعد از وقوع حادثه باخبر می‌شود سامانه ۱۲۵است. حسن این سامانه این است که ما سریع‌تر به محل وقوع حادثه خواهیم رسید. از سوی دیگر ساختمان‌ها شناسنامه‌دار خواهند شد و طی آن می‌دانیم که کدام ساختمان ایمن و کدام ناایمن است.