به گزارش همشهری آنلاین، فرشاد مهدی‌پور، معاون مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در برنامه «منحصر به فرد» رادیو جوان درباره وضعیت رسانه‌ها گفت: ما امروز با مجموعه‌ای از رسانه‌ها روبه‌رو هستیم که در آن چند اتفاقات مهم افتاده است. اولاً اینکه یک جریان اصلی مسلط در دنیا به‌وجود آمده است. اگر در ۲۰ سال پیش جریان اصلی در دست سه خبرگزاری بزرگ دنیا یعنی آسوشیتدپرس، خبرگزاری فرانسه و رویترز بود، امروز جریان اصلی رسانه را در توئیتر، اینستاگرام و فیس‌بوک می‌بینیم.
مصرف ماهواره روند کاهشی به خود گرفته است
به گفته مهدی‌پور، به دلیل گسترش شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی میزان دسترسی خارج به داخل افزایش پیدا کرده است. یعنی میزان مصرف ماهواره در ایران به صورت مستقیم روند کاهشی به خود گرفته است. ولی دیدن محتوای ماهواره در شبکه‌های اجتماعی افزایش یافته است. ازطرفی، دیدن محتوای بیرونی توسط ایرانی‌ها هم راحت‌تر شده است.
معاون مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره مرجعیت رسانه‌ای و تفاوت بین خبرگزاری با شبکه‌های اجتماعی گفت: واقعیت این است که هیچ‌کدام از شبکه‌های اجتماعی آنچه را که ادعا می‌کنند، عملیاتی نکردند. از جمله امکان برابری در تولید محتوا و امکان دسترسی برابر را فراهم نکردند. به عنوان مثال، این شبکه‌ها در ماجرای پایان ریاست‌جمهوری ترامپ با خشونت‌بارترین وضع ممکن با رئیس‌جمهور امریکا برخورد کردند. در بعد از ریاست‌جمهوری هم ترامپ را به کل حذف کردند.
مهدی‌پور با بیان اینکه پیام‌رسانی مثل تلگرام که ادعا می‌کرد خارج از این حوزه‌ها عمل می‌کند، با این روند حذفیات پیش رفت، ادامه داد: در ماجرای ترور حاج قاسم سلیمانی هم این موضوع دیده می‌شود. لحظه‌ای که امریکایی‌ها حاج قاسم را ترور کردند و ما تلاش کردیم که درباره این شخصیت صحبت کنیم، مسدود می‌شدیم. این مسدود شدن حدود سه سال است که تداوم دارد. یعنی ما با پوسته‌ای از دسترسی و برابری در تولید محتوا روبه رو هستیم. همه‌ی افراد تا جایی می‌توانند در شبکه‌های اجتماعی پیام بگذارند که پلتفرم به آن‌ها اجازه دهد.
انعکاس محتوای رسانه‌های رسمی در فضای مجازی
معاون مطبوعاتی وزارت ارشاد درباره اینکه آیا مرجعیت رسانه‌های داخلی تضعیف شده، افزود: ما در این زمینه پیمایشی انجام دادیم و از مردم سوال می‌کنیم که شما چی می‌بینید، چی می‌خوانید، چگونه به محتواهای مختلف دسترسی پیدا می‌کنید و از چه ابزارها و بستری استفاده می‌کنید. ممکن است در روزنامه‌ها با تضعیف فروش دکه‌ای روبه‌رو باشیم. اما وقتی به سراغ همه شبکه‌های اجتماعی برویم، محتوای همین رسانه‌ها بازنشر داده می‌شود. حدود ۱۵ درصد از مردم به صورت مستقیم این رسانه‌ها را ترغیب می‌کنند و بخش زیادی از محتوایی که مردم در شبکه‌های اجتماعی می‌بینند، محتوای رسانه‌های رسمی و داخلی است.
فرشاد مهدی‌پور گفت: معتقدم که حتماً مرجعیت رسانه‌های داخلی تضعیف شده ولی از بین نرفته است. این تلاش که اعتماد به‌نفس از رسانه‌ها گرفته شود، کاری خطرناک است. اتفاقاً بزرگترین و پرمخاطب‌ترین رسانه در کشور رادیو و تلویزیون است. بعد از رادیو و تلویزیون خبرگزاری‌ها و روزنامه‌های اصلی در محیط داخل و خارج تاثیرگذارند. همین امروز بعضی از روزنامه‌ها می‌توانند با سرمقاله‌شان در سیاست‌گذاری جمهوری اسلامی تغییراتی ایجاد کنند یا پیام‌های مختلفی به جهان صادر کنند.
روزنامه رسانه راهبردی در کشور است
معاون مطبوعاتی وزارت ارشاد در پاسخ به این سوال که ممکن است موضوعاتی که در شبکه‌های اجتماعی مطرح می‌شود، به تیتر اول روزنامه‌ها تبدیل شود، گفت: بله این موضوع هم زیاد اتفاق می‌افتد. اینکه فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی افکار عمومی را به دست گرفتند، مناقشه‌ای ندارم. اما با این حال، روزنامه از نظر ما رسانه راهبردی در کشور است. بعضی از محققین هم به این نتیجه رسیده بودند که ممکن است دوران کرونا باعث بازگشت به رسانه‌های مکتوب شود. چراکه نوعی بی‌تابی و بهم‌ریختگی را در آن دوران شاهد بودیم.
منابع انسانی گران‌قیمت‌ترین بخش هر رسانه
مهدی‌پور درباره برطرف کردن مشکلات رسانه‌ها گفت: از آنجایی که منابع انسانی جزو گران‌قیمت‌ترین بخش هر رسانه محسوب می‌شود، یکی از چالشی‌ترین موضوعات این حوزه کاهش تعداد خبرنگاران حرفه‌ای باقی مانده در رسانه است. یعنی خبرنگارانی که یک دوره خبرنگاری را به صورت کارگاهی می‌گذرانند، خیلی زود از حوزه خبری خارج می‌شوند و می‌خواهند سردبیر یا روابط عمومی یک سازمان شوند.
وی گفت: تعداد خبرنگارانی که به مدت طولانی در این حرفه هستند، خیلی کم است. در جلسه کنفرانس خبری رئیس‌جمهور حضور داشتم و تعداد خبرنگارانی که بیش از ۱۰ سال کار مداوم خبر انجام دادند، به چند نفر بیشتر نمی‌رسید. البته بعضی‌هایشان در جایگاه خبرنگار حضور نداشتند. این موضوع آسیب بزرگی است. ما به مدیران رسانه‌ها این تکلیف قانونی را یادآور شدیم که باید اعضای رسانه خود را بیمه کنند. بنابراین بیمه شدن خبرنگاران در رسانه‌ها را الزام‌آور کردیم و شرط تمامی حمایت‌هایمان قرار دادیم.
معاون مطبوعاتی وزارت ارشاد با بیان اینکه چالش اصلی این است که منزلت خبرنگاری کاهش پیدا کرده است، افزود: از طرفی باید در قانون به لحاظ ساختاری تغییراتی صورت بگیرد که شغل خبرنگاری مراتب داشته باشد. خبرنگار نمی‌تواند به مرتبه خبرنگار خبره، خبرنگار باسابقه و ... تبدیل شود و مراتب حرفه‌اش را در خود سازمان طی کند. اینجاست که همیشه خبرنگار باقی می‌ماند.
تلاش برای تبدیل رسانه‌ها به موسسات مطبوعاتی
فرشاد مهدی‌پور با اشاره به اینکه در حال تلاش هستیم تا رسانه را به سمت حرکت‌های بنگاهی و موسساتی ببریم و ترویج کنیم، افزود: در تلاش هستیم که رسانه‌ها را به سمت حرکت‌های بنگاه‌داری و موسساتی تشویق کنیم. البته با موانع حقوقی روبه رو هستیم. یعنی به دنبال آن هستیم که امتیازات بیشتری به موسسات مطبوعاتی بدهیم. یعنی شبه هلدینگ به وجود بیاید و حوزه بنگاه‌داری رسانه را تقویت شود.
وی درباره شکایت‌های قضایی که برای رسانه‌ها به‌وجود می‌آید، افزود: من فکر می‌کنم در دهه گذشته روند شکایت‌ها روند نزولی بود. یعنی از سبک اداره دستگاه قضایی ۱۲ سال پیش به این سمت این موضوع نهادینه شده که روند تعامل با اصحاب فرهنگ، هنر و رسانه تغییر کرده است. به همین دلیل، به‌جای دادسرای مطبوعات، شورای حل اختلاف مطبوعات ایجاد شده است.