به گزارش همشهری آنلاین، رییس‌جمهوری اخیرا در دیدار با مدال‌آوران المپیادهای علمی کشوری و جهانی، از دستگاه‌های دارای مسؤولیت در حوزه نخبگان خواسته است تا ضمن افزایش تعاملات با یکدیگر، زمینه جذب، اشتغال، رشد و شکوفایی نخبگان را بیش از پیش فراهم کنند. بنیاد ملی نخبگان یکی از نهادهایی است که به منظور برنامه‌ریزی و سیاستگذاری برای شناسایی، هدایت، حمایت مادی و معنوی نخبگان، جذب، حفظ و به‌کارگیری و پشتیبانی از آنان ایجاد شده است.
در همین رابطه دکتر ناصر باقری‌مقدم، قائم مقام بنیاد ملی نخبگان به تشریح برخی اقدامات این نهاد برای حمایت از نخبگان در کشور پرداخته است.
دکتر ناصر باقری‌مقدم با بیان اینکه مهاجرت نخبگان وجود دارد، گفت: این امر قابل کتمان نیست و ما بررسی‌هایی انجام دادیم که ببینیم دلایل خروج نخبگان از کشور چیست و این بررسی‌ها نشان داد که عمده دلایل آن "تصور آینده" و "نبود شغل" مناسب و همچنین فراهم نبودن زیر ساخت‌های زندگی بوده است.
وی با بیان اینکه در درجات پایین‌تر دلایل دیگر را به دست آوردیم، اظهار کرد: ولی اگر به طور دقیق این دلایل را مورد بررسی قرار دهیم، اغلب نخبگان یا به دلیل عدم اشتغال مناسب و آینده کاری مشخص و یا به دلیل عدم توانایی برای معیشت آنها به ویژه در شهرهای بزرگ از کشور مهاجرت می‌کنند.
باقری مقدم با بیان اینکه در این زمینه چندین اقدام را در بنیاد ملی نخبگان اجرایی کردیم، یادآور شد: برخی از برنامه‌ها از سال‌های قبل اجرایی شده که یکی از آنها جذب نخبگان داخل کشور و یا نخبگانی که به کشور بازگشته‌اند در دانشگاه‌ها به عنوان عضو هیات علمی است. ولی از آنجایی که ظرفیت پذیرش این افراد به عنوان عضو هیات علمی، محدود است؛ از این رو ظرفیت محدودی به این افراد اختصاص داده شده است.
قائم مقام بنیاد ملی نخبگان، اضافه کرد: استراتژی دومی که معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در پیش گرفته، ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان است که در این راستا بیش از ۷ هزار شرکت در ۱۰ سال گذشته از سوی این معاونت در کشور تائید شده است.
وی با بیان اینکه شرکت‌های دانش‌بنیان محمل کار و جذب نخبگان در کشور محسوب می‌شوند، اظهار کرد: ولی این شرکت‌ها نیز ظرفیت کمی برای جذب نخبگان دارند؛ چرا که اینها شرکت‌های عمدتاً کوچک با ظرفیت جذب پایین هستند.
باقری با بیان اینکه بر این اساس ما دو اقدام را در دستور کار خود قرار دادیم، ادامه داد: ما مشاهده کردیم که اشتغال در کشور بنا بر دلایل مختلف در بخش شرکت‌های بزرگ دولتی و صنعتی و دستگاه‌های اجرایی متمرکز است؛ به گونه‌ای که ۸۵ تا ۹۰ درصد از اقتصاد کشور کماکان در اختیار دولت، دستگاه‌های دولتی و شرکت‌های دولتی و همچنین شرکت‌های عمومی دولتی است، ضمن آنکه بودجه اغلب صنایع کشور متصل به اعتبارات دولتی است؛ از این رو مصوبه‌ای را با عنوان "جذب و به کارگیری استعدادهای برتر و نخبگان در دستگاه‌های اجرایی کشور" در این زمینه داریم.
وی با بیان اینکه تصور ما بر این است که ظرفیت جذب همه نخبگان در دستگاه‌های دولتی وجود دارد، در این باره خاطر نشان کرد: بر اساس برآوردهای ما، حدود ۳۰۰ شرکت دولتی و حدود ۸ هزار مؤسسه و نهاد عمومی غیر دولتی و ۱۷ وزارتخانه در کشور وجود دارند که می‌توانند استعدادهای برتر و نخبگان را هم در حوزه مدیریت جذب کنند و هم در حوزه اشتغال.
آمارهای قابل تأمل دکتری و ارشد برای کسب شغل
باقری ادامه داد: از این رو، از ابتدای سال جاری شیوه‌نامه‌ای ذیل آیین‌نامه این قانون با همکاری سازمان امور استخدامی تدوین کردیم که به تصویب رسید و بر این اساس سامانه‌ای را بر روی سامانه اصلی بنیاد ملی نخبگان راه‌اندازی کردیم و از همه افرادی که دارای استعداد و یا توان نخبگی هستند، دعوت می‌کنیم تا فرم‌های مربوط را به این سامانه را تکمیل کنند.
قائم مقام بنیاد ملی نخبگان، با بیان اینکه این سامانه توانمندی‌های تحصیلی، مهارتی و فناوری، اجرایی، پژوهشی و غیره را مورد پرسش قرار می‌دهد، یادآور شد: در اولین گام حدود ۲۲۰۰ نفر در این سامانه ثبت نام کردند که نزدیک به ۱۴۰۰ نفر از آنها دارای مدرک دکتری و مابقی دارای مدرک کارشناسی ارشد هستند.
وی با بیان اینکه این افراد عمدتاً از دانشگاه‌های تهران، صنعتی شریف، صنعتی امیرکبیر، علم و صنعت، اصفهان و تبریز هستند، گفت: این عدد ۱۴۰۰ نفر نشان می‌دهد که سهم بالایی از دانش‌آموختگان کشور اشتغال مناسبی ندارند و ما در گام اول این برنامه تلاش کردیم که ۱۰ درصد از این افراد به صورت پایلوت انتخاب کنیم و این افراد وارد دوره توانمندسازی برای فراگیری اموری چون مدیریت و امور اداری می‌شوند و قرار است این افراد از طریق سازمان اداری و استخدامی به دستگاه‌های اجرایی برای جذب، معرفی شوند.
باقری در پاسخ به این نکته که این افراد منتخب نباید در آزمون استخدامی شرکت کنند، توضیح داد: بر اساس آیین‌نامه تدوین شده برای این افراد آزمون استخدامی جداگانه‌ای برگزار می‌شود. بر این اساس این افراد در سال اول به صورت قراردادی وارد دستگاه‌های دولتی می‌شوند و بعد از اینکه آزمون را پاس کردند و بر اساس عملکرد آنها در یک سال گذشته، قرار یک ساله آنها تبدیل به قراردادهای پیمانی و رسمی خواهد شد.
وی تاکید کرد: از این طریق بنیاد ملی نخبگان ظرفیت نخبگانی را به کشور معرفی کرده و این دستگاه‌های اجرایی هستند که باید درهای خود را به روی این افراد نخبه باز کنند. کل نخبگانی که قرار است در این فرایند به دستگاه اجرایی وارد شوند، چند هزار نفر بیشتر نیستند، ولی لازم است دستگاه‌های اجرایی جذب این افراد را طالب باشند و مقاومت نکنند.
باقری مقدم تاکید کرد: اگر دستگاه‌های اجرایی در این زمینه همکاری کنند، جلوی بخش عمده‌ای از مهاجرت نخبگان به دلیل عدم اشتغال گرفته می‌شود؛ چرا که اگر این افراد در کشور شغل داشته باشند، هرگز از کشور مهاجرت نخواهند کرد.
وی با اشاره به اقدامات بنیاد ملی نخبگان برای اجرایی شدن این آیین‌نامه، گفت: برای این منظور ما به طور مرتب نامه‌هایی را به دستگاه‌های اجرایی ارسال می‌کنیم تا گزارش‌هایی از جذب نخبگان به ما ارسال کنند و از سوی دیگر سامانه‌ای را راه‌اندازی کردیم تا تعداد نخبگانی را که در دستگاه‌های دولتی جذب شده‌اند، به مسؤولان و مردم گزارش دهیم.
باقری مقدم، با تاکید بر اینکه حل مشکلات نخبگانی کشور در گرو همکاری همه دستگاه‌ها است، یادآور شد: اقدام دیگر ما بحث تامین مسکن است، برای نخبگانی است که شغل و سطح تحصیلات بالا دارند و هیات علمی هستند و توانایی عملی بالایی دارند؛ برای این افراد در خارج از کشور، حقوق و مزایای قابل توجهی اعطا می‌شود.
وی اضافه کرد: ما به این نتیجه رسیدیم که مشکل اصلی این دسته از افراد شغل نیست، بلکه مشکل مسکن است. به ویژه در شهرهای بزرگ. استادیاری که در دانشگاه شریف استخدام می‌شود، بین ۱۳ تا ۱۵ میلیون تومان حقوق دریافت می‌کند.
فرمول خانه‌دار شدن نخبگان
قائم مقام بنیاد ملی نخبگان با بیان اینکه اهتمام دولت سیزدهم، خانه‌دار کردن مردم است، ادامه داد: بر این اساس ما طرح مسکن نخبگان را ارائه کردیم. ما مشاهده کردیم که بسیاری از دانشگاه‌ها دارای اراضی هستند و اگر زمین آنها را در اختیار بنیاد ملی نخبگان قرار دهند، ما با تامین اعتبارات ساخت، برای نخبگان اعضای هیات علمی و صاحبان شرکت‌های دانش‌بنیان که اشتغال مشکل اصلی آنها نیست، مسکن تامین می‌کنیم.
وی در خصوص ساز و کارهای اجرای طرح مسکن نخبگان، توضیح داد: در طرح کلی ما هنوز جزئیات مشخص نشده است، ولی حدود ۷۰ درصد قیمت ساختمان مسکن مربوط به زمین آن می‌شود، از این رو اگر دانشگاه‌ها اراضی خود را در اختیار این طرح قرار دهند، کمک بزرگی به نخبگان خواهد شد.
باقری مقدم افزود: بر اساس فرمول اولیه‌ای که برای این طرح در نظر گرفته شده است، حدود ۵ تا ۱۰ درصد از هزینه ساخت مسکن از سوی نخبگان تامین می‌شود و مابقی آن از سوی بنیاد ملی نخبگان از محل اعتبارات دولتی تامین خواهد شد و این مسکن را در قالب اجاره به شرط تملیک به مدت ۱۵ سال در اختیار نخبگان قرار می‌دهیم.
باقری‌مقدم، لازمه اختصاص اراضی دانشگاه‌ها به مسکن نخبگان را مصوبه هیات امنای دانشگاه‌ها دانست و گفت: در دانشگاه صنعتی شریف مصوبه هیات امنا در این زمینه اخذ شده و از سوی دیگر نیاز به تاییدیه هیات دولت است و از آنجایی که اصل این طرح از سوی رییس‌جمهوری مطرح شده است، امیدواریم رییس جمهوری در این زمینه کمک کنند.
وی تاکید کرد: علاوه بر اینها ۱۵ طرح دیگر برای جلوگیری از مهاجرت نخبگان داریم. از جمله آن همکاری استادیاران جوان در حل مساله کشور در قالب طرح شهید آشتیانی است. در این راستا ما نیازهای دستگاه‌ها را دریافت می‌کنیم و به عنوان طرح پژوهشی به اساتید ارائه می‌دهیم تا از این طریق احساس مشارکت در حل مشکلات کشور نیز در نخبگان تامین و تقویت شود.
باقری مقدم خاطر نشان کرد: همچنین کارگروه‌های نخبگانی را برای همه دستگاه‌های اجرایی و استانداری‌ها ایجاد می‌کنیم و این موضوع نیز دستور رییس‌جمهوری است که از سوی دبیر هیات دولت و رییس‌جمهوری ابلاغ شده است که همه مسئولان کشور باید تیم‌ها، کارگروه‌ها و یا اتاق‌های نخبگانی را داشته باشند.
قائم مقام بنیاد ملی نخبگان ادامه داد: همچنین بر اساس ابلاغ سازمان امور استخدامی، همه رؤسای دستگاه‌های دولتی می‌توانند تا ۵ نفر از نخبگان را به عنوان مشاور، انتخاب کنند و ما براساس این ابلاغیه در حال معرفی نخبگان و سرآمدان به دستگاه‌های مختلف هستیم تا به عنوان مشاوران در این دستگاه‌ها مشغول به کار شوند.
باقری مقدم با بیان اینکه از این طریق مدیران ارشد کشور می‌توانند تصمیمات با کیفیت‌تر و منسجم‌تر اتخاذ کنند، اظهار کرد: مساله اصلی در این زمینه این است که بخشی از نخبگان به دنبال اثرگذاری در کشور هستند. چراکه بسیاری از آنها از اینکه در جامعه به آنها توجه نمی‌کنند، احساس خوبی ندارند و این امر موجب می‌شود که ما این افراد را از دست بدهیم.