به گزارش همشهری آنلاین، انسان همواره برای زندگی به محیط زیست و تنوع زیستی موجود در آن وابسته بوده است، به عبارتی بشر برای رفع نیازهای خود از ابتدایی ترین تا بالاترین آن به منابع طبیعی متکی است، در سراسر دنیا هم میلیون ها نفر از طبیعت امرار معاش می‌کنند، قطعا این وابستگی به مرور مشکلاتی را برای گونه‌های زیستی از جمله گیاهان و جانوران ایجاد می کند به طوری که حیات بخش زیادی از آنها در معرض نابودی قرار می گیرد، چون گونه‌های جانوری برای ادامه حیات به محل امنی برای زندگی نیاز دارند که متاسفانه ما انسان‌ها برای نیازهای خود حتی به خانه و کاشانه آنها هم رحم نمی‌کنیم و با توسعه شهرها و روستاها حیوانات را خانه خراب می‌کنیم.
با ادامه این روند وقتی به آمارهای نهادهای بین‌المللی از وضعیت گونه‌های جانوری و حتی گیاهی نگاه می‌کنیم بسیار نگران کننده است، بر اساس داده‌های فهرست سرخ اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) بیش از ۱۰ هزار گونه از مهره‌داران در معرض تهدید انقراض هستند. آمارها نشان می‌دهد بیش از ۴۱ درصد از دوزیستان، ۲۶ درصد از پستانداران، ۲۱ درصد از خزندگان و ۱۳ درصد از پرندگان جهان در معرض تهدید انقراض قرار دارند، این وضعیت در کشور ما هم بهتر نیست به طوری که بنا به گفته معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست، بیش از ۱۰۰ گونه جانوری مهره‌دار در خطر انقراض، حدود ۱۶۰ گونه حفاظت شده و حمایت شده و بقیه گونه‌ها هم در شرایط عادی قرار دارند.
فهرست مهره‌داران کشور که تهیه شده می‌تواند ملاک برخوردهای قضایی با متخلفان، همچنین مبنای سیاست گذاری‌ها و تصمیم گیری‌ها در سازمان حفاظت محیط زیست باشد. حسن اکبری گفت: در قانون شکار و صید تکلیف شده که وضعیت حفاظتی مهره داران کشور را طبقه‌بندی کنیم، البته این کار در گذشته یعنی حدود ۲۰ سال پیش انجام شده بود اما آن زمان جمعیت حیات وحش، وضعیت زیستگاه‌ها و تهدیدات متفاوت بود و گونه‌ها به صورت کلی طبقه‌بندی شده بودند؛ با توجه به اینکه آن دوره اطلاعات سازمان محیط زیست نیز درباره گونه‌های مختلف جانوری محدودتر بود از این رو بیشتر گونه‌های برجسته و مهم را در این طبقه بندی‌های لحاظ کرده بودند.
وی افزود: با توجه به اهمیت موضوع حفاظت از گونه‌ها، وضعیت پراکنش گونه‌ها، تهدیدات، روند جمعیتی، تخریب زیستگاه‌ها و مخاطراتی که گونه‌های مختلف را تهدید می‌کند این فهرست باید به نسبت اطلاعات جدید سازمان محیط زیست به روز می‌شد، بر این اساس و با توجه به این اطلاعات مطالعه‌ای با کمک دانشگاه‌ها و مراجع علمی انجام شد همراه با یک سری اطلاعاتی که در کشور وجود دارد، جمع‌آوری و مورد نظر خواهی کارشناسان قرار گرفت و در نهایت طی یک سری جلسات متوالی در دفاتر تخصصی سازمان فهرست مهره داران کشور به روز شده است.
اکبری ادامه داد: در تهیه این فهرست مهره‌داران در سه طبقه در خطر انقراض، حمایت و حفاظت شده و عادی تقسیم شدند، این طبقه بندی هم ملاک برخوردهای قضایی است یعنی وقتی متخلفی دستگیر می‌شود با توجه به اینکه آن حیوانی که شکار شده در کدام طبقه قرار می‌گیرد، مجازات متفاوتی برایش در نظر گرفته می‌شود، یعنی یک کاربرد مهمی در برخورد با تخلفات قضایی دارد از طرف دیگر هم مبنای برخی سیاست گذاری‌ها و تصمیم گیری‌ها در سازمان حفاظت محیط زیست قرار می‌گیرد چون گونه‌هایی که در خطر انقراض قرار دارند از اولویت بالاتری برای هزینه‌کرد، برنامه‌ریزی و توجه حفاظتی برخوردار هستند.
وی اظهار کرد: بر اساس این فهرست بیش از ۱۰۰ گونه جانوری مهره‌دار در خطر انقراض، حدود ۱۶۰ گونه حفاظت شده و حمایت شده و بقیه گونه‌ها هم عادی طبقه‌بندی شدند، البته عادی بودن به این معنا نیست که ارزش حفاظتی ندارند؛ ما معتقدیم که تنوع زیستی و همه اشکال حیات ارزشمندند، حق حیات دارند و جزو اکوسیستم محسوب می‌شوند اما ما برای اینکه بتوانیم هزینه‌های خود را مدیریت کنیم و برخورد با تخلفات قضایی متناسب با شرایط آن گونه اتفاق بیفتد این طبقه‌بندی انجام شده است.
اکبری گفت: با توجه به این فهرست در میان پستانداران گونه‌هایی مانند یوزپلنگ، خرس سیاه، گورخر ایرانی، گوزن زرد ایرانی، پلنگ، شوکا، روباه ترکمنی، گربه پالاس، گربه شنی، فک خزری، گاو دریایی، انواع دلفین ها و انواع نهنگ ها گونه های در خطر انقراض قرار دارند.
وی افزود: همچنین خرس قهوه‌ای، مرال، سیاهگوش، کاراکال، کل و بز، انواع آهو، جبیر، شاه روباه، کفتار، سنجاب ایرانی، شنگ ارواسیایی، شنگ میانرودان، خفاش نعل اسبی، خفاش انگشت دراز، گربه جنگلی، گربه وحشی، رودک عسلخوار، روباه شنی، سمور جنگلی، سمور سنگی، رودک (گورکن)، سنجاب زمینی، آسیای صغیر، خفاش گوش پهن اروپایی، خفاش نعل اسبی مدیترانه‌ای، خفاش جنگلی بزرگ و موش صحرای هیرکانی جزو گونه های حمایت و حفاظت شده هستند.
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: در میان پرندگان نیز گونه هایی مانند کشیم گوش دار، پلیکان خاکستری، باکلان گلو سیاه، باکلان کوچک، غاز پیشانی سفید کوچک، عروس غاز، اردک مرمری، اردک سرحنایی، اردک بلوطی، اردک دم دراز، اردک سرسفید، عقاب ماهیگیر، هما، کرکس سیاه، کرکس پشت سفید، کرکس مصری، عقاب دریایی دم سفید، عقاب دریای پالاس، عقاب طلایی، عقاب شاهی، عقاغب خال دار بزرگ، عقاب صحرایی، عقاب دشتی، قرقی، طرلان، شاهین بلوچی، لاچین، بالابان، بحری، شاهین، دلیجه کوچک، سیاه خروس، بلدرچین، درنای سیبری، میش مرغ، هوبره آسیایی، خروس کولی اجتماعی، گیلانشاه شرقی، گیلانشاه خالدار، کاکایی پاسیاه، آب شکاف، قمری معمولی، فاخته خاوری و جغد برفی در خطر انقراض قرار دارند.
وی ادامه داد: در میان خزندگان گونه هایی از جمله گوگوی خال پلنگی، سوسمار خاردم مصری، بزمچه، افعی لطیفی، افعی خالدار، افعی کوهرنگی، افعی شاخدار دم عنکبوتی، افعی شاخدار ایرانی، افعی البرزی، کفچه مار (مار کبری) کبرای سیاه، انواع لاک پشت های دریایی، لاک پشت فراتی، انواع مارهای دریایی، تمساح پوزه کوتاه ایرانی (گاندو) و در میان دوزیستان گونه های سمندر لرستانی، سمندر خال زرد (کردستانی) سمند آذربایجانی و وزغ تالشی در خطر انقراض قرار دارند.
وی درباره اینکه در مجموع چند گونه مهره‌دار در کشور وجود دارد توضیح داد: آمارها نشان می دهد چیزی حدود ۱۳۰۰ گونه مهره دار در کشور وجود دارد البته نظرات متفاوت است، مثلا در پرندگان عده‌ای پرندگان عبوری را جزو گونه‌های کشور فرض می‌کنند و عده‌ای این را قبول ندارند از این رو از لحاظ آمار در برخی گونه ها یک سری اختلافات وجود دارد.