به گزارش همشهری آنلاین، مصطفی ده‌پهلوان رئیس مؤسسه باستان‌شناسی دانشگاه تهران در یک گفت‌وگوی رادیویی با تأکید بر ضرورت توجه و تکریم آثار فرهنگی تاریخی به جای مانده از گذشتگان و بهره‌برداری از تجربیات نهفته در آن، با انتقاد از نوع نگاه و رویکرد تفننی دولت و مجموعه حاکمیت به مقوله میراث فرهنگی انتقاد کرد و خواستار مقابله با مافیای خروج و حراج آثار فرهنگی ایران زمین در کشورهای منطقه و همسایه شد.
وی با بیان اینکه میراث برجای مانده از گذشتگان در حقیقت همان میراث زیستی و بشری است که قاعدتاً تجربه‌ای از زندگی مردمان کهن و قدیمی را به دست آیندگان می‌دهد، گفت: بر همین اساس امروز باید الزاماً به شکلی صحیح و درست از این میراث گرانقدر و با ارزش بهره‌برداری کنیم.
رئیس مؤسسه باستان‌شناسی دانشگاه تهران با تأکید بر اینکه تجربه عظیم تمدن ایران زمینه بسیار حائز اهمیت و واجد ارزش است، بیان کرد: با وجود این تجربه گران‌سنگ متأسفانه مردم امروزی نمی‌توانند به درستی از این تجربه بهره‌برداری کرده و استفاده کنند.
ده‌پهلوان ادامه داد: گواه مدعای عدم استفاده درست از تجربه زیستی نیاکان و گذشتگان بحران مشکل آفرین کمبود آب و منابع آبی علی‌رغم وجود فناوری‌های بومی و سازگار با اقلیم و جغرافیای کشور است.
وی با اشاره به اینکه حکومت‌های بزرگی همچون هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان و حتی صفویه، فرهنگ غنی ایران را به اقصی نقاط دنیا صادر کرده و گسیل دادند، تصریح کرد: این حکومت‌ها در واقع به مثابه ابر قدرت‌های اقتصادی زمان خود بودند، اما در عین عدم برخورداری از چاه نفت و یا امکان صادرات نفتی با اتکاء به مهارت‌ها، فناوری و دانش بومی خود اقتصاد کشور خود را به نیکی هرچه تمام‌تر مدیریت می‌کردند.
رئیس مؤسسه باستان‌شناسی دانشگاه تهران در ادامه توضیح داد: در مورد معماری بومی نیز همین وضعیت و حکم صادق است؛ چون با وجودی که نیاکان ما در کشوری گرم و خشک و بی‌بهره از منابع آبی، برق و انرژی فسیلی زندگی کردند، به خوبی و با اتکا به دانش بومی و اصیل معماری ایرانی از خود در برابر گرما و سرما حراست می‌کردند.
ده‌پهلوان با بیان اینکه قاعدتاً باید رمز این موفقیت و مدیریت صحیح را در استفاده کاملاً بهینه و درست از معماری بومی ایرانیان جست‌وجو کرد که کاملاً منطبق و سازگارا با ویژگی‌های جغرافیایی، محیطی و اقلیمی ایران بوده است، عنوان کرد: متأسفانه شاهد هستیم که امروز از ظرفیت‌های این معماری سازگار به خوبی بهره‌برداری و استفاده نکرده و آن را مطابق با تغییر نیازهای روزمره به‌روزرسانی نکردیم و تنها با قباس و گرته‌برداری محض از دانش غربی و بی‌توجهی صرف به تکنولوژی و فناوری ایرانی شاهد انجام اقداماتی نامناسب و تضاد با ویژگی‌های اقلیمی کشور هستیم.
وی با اشاره به "طرح هادی" که به عنوان ساماندهی و اصلاح بافت کالبدی موجود و همچنین میزان گسترش آتی و نحوه استفاده از زمین برای عملکردهای مختلف همچون مسکونی، تولیدی، تجاری، کشاورزی، تأسیسات و تجهیزات و نیازمندی های عمومی روستا ر تعیین می‌کرد، اذعان کرد: اجرای طرح‌های غیرکارشناسی نظیر "طرح هادی" باعث ایجاد ضربه به میراث فرهنگی و نابودی خانه‌های قدیمی روستایی و تجربه زیستی بشر شده ست.
رئیس مؤسسه باستان‌شناسی دانشگاه تهران، ایران را کانون تمدن چندین هزارساله بشر توصیف کرد که تجربه ناشی از ادوار تاریخی گذشته می‌تواند به شدت در حل مشکلات امروزی ما کمک کننده باشد.
ده‌پهلوان با اشاره به کاربردهای فراوان رشته باستان‌شناسی که به شدت در خارج از کشور به شدت مورد استقبال و بهره‌برداری قرار گرفته، از نوع رویکرد و نگاه عمدتاً تفننی مدیران و مسئولان اجرایی کشور به مقوله میراث فرهنگی و آثار باستانی انتقاد کرد و گفت: در این حوزه می‌بایست متولیان امر با تغییر نگاه و رویکرد اساسی نسبت به بهره‌مندی از میراث گران‌بهای فرهنگی کشور، آن را در صدر الویت‌های جامعه قرار داده که در این صورت خواهیم توانست به پشتوانه اتکا به کاربردهای آن در حوزه گردشگری نیز تحول ایجاد کرده و این صنعت را توسعه ببخشیم.
مطابق با صحبت‌های وی، این موضوع باعث تأسف و حسرت است که برخی از کشورها همچون ترکیه در عین عدم قابل مقایسه بودن با ایران از حیث بهره‌مندی از آثار تاریخی و جاذبه‌های طبیعی با احترام کامل به این آثار و در سایه برنامه‌ریزی درست به خوبی از داشته‌های محدود و اندک خود در این زمینه بهره برده‌اند.
رئیس مؤسسه باستان‌شناسی دانشگاه تهران در انتها خاطرنشان کرد: در سایه عدم توجه کافی به مقوله میراث فرهنگی شاهد هستیم که هزاران صفحه وجود دارد که همزمان در زمینه تخریب و نابودی میراث فرهنگی کشور فعالیت می‌کنند و ازسوی دیگر یک مافیای بزرگ در زمینه خروج آثار تاریخی و فرهنگی فعال است؛ به گونه‌ای که با یک جست‌وجوی ساده در اینترنت در خواهیم یافت که کشورهای حاشیه خلیج فارس از امارات، کویت و عربستان گرفته تا عراق و حتی ترکیه، به بازاری برای حراج و فروش آثار تاریخی و فرهنگی ایران زمین بدل شده‌اند.