همشهری‌آنلاین - فتانه احدی: مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز دوشنبه گفت که «خوشبینی وی برای احیای توافق هسته‌ای با ایران کمتر شده و مذاکرات هسته‌ای ایران در حال انحراف و نه همگرایی است. بورل گفته است که امروز من اطمینان کمتری در این باره دارم که توافق هسته‌ای ایران به سرانجام خواهد رسید.»
در واکنش به این اظهارات بورل، محمد مرندی مشاور تیم مذاکره کننده ایران در توییتی نوشت: بورل متحد ایالات متحده است و فراموش می کند که دلیل این مذاکرات نقض برجام توسط غرب و تحریم های فشار حداکثری است که شهروندان ایرانی را هدف قرار می دهد حتی در شرایطی که ایران به طور کامل به آن پایبند بوده است. ایران خلأها و ابهامات را نخواهد پذیرفت. ایالات متحده هزینه هایی را بر اتحادیه اروپا تحمیل می کند.»
مرندی، پیش تر هم در گفت‌وگوی اختصاصی با شبکه الجزیره تاکید کرده بود که مهم برای ایران این است که توافق احتمالی هیچ‌گونه نکته احتمالی، امور مبهم یا شکافی نداشته باشد که ایالات‌متحده بتواند در آینده برای لغو آن، از این شکاف‌ها بهره‌برداری کند. همان‌گونه که در توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ واشنگتن توانست در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما و دونالد ترامپ از شکاف‌ها و عبارت‌های مبهم در توافق بهره‌برداری کند.
وی تصریح کرد: تلاش می‌کنیم، آمریکا هرگز نتواند بدون پرداخت هزینه، توافق را لغو کند، به همین دلیل هیچ موضوع استثنایی در پاسخ ایران به پیشنهاد اتحادیه اروپا وجود ندارد.
مشاور تیم مذاکره کننده ایران همچنین در توییتی دیگر نوشت: «ایران صبور خواهد بود. ایالات متحده در زمان اوباما به طور سیستماتیک توافق را نقض کرد و در زمان ترامپ / بایدن حداکثر فشار را علیه شهروندان بی گناه اعمال کرد. از این رو، ایران ابهامات یا خلأهای متن را نمی پذیرد.»
این موارد و تاکید های مکرر مرندی به عنوان مشاور رسانه ای نزدیک به تیم مذاکره کننده نشان می دهد که یکی از مهمترین ملاحظات ایران شفاف بودن توافق و نداشتن گزراره های دوپهلو برای سوءاستفاده احتمالی طرف مقابل است.
از دیگر سو و با توجه اخبار اخیر در مورد مذاکرات و توافق می‌توان ردپای اسرائیل را در تغییر نظر احتمالی آمریکا پیدا کرد. چنانکه روزنامه وال‌استریت ژورنال در گزارشی درباره کارشکنی‌های رژیم صهیونیستی برای ناکام گذاشتن تلاش‌های دیپلماتیک ایران و قدرت‌های غربی برای احیای توافق هسته‌ای، نوشت: «مقامات اسراییلی دست و پا می‌زنند تا بر دولت بایدن درحالی که برای احیای توافق هسته‌ای تلاش می‌کند، اعمال نفوذ کرده و هم‌زمان با ورود مذاکرات وین به مرحله‌ای حساس، آمریکا را ترغیب کنند که مواضعش در قبال ایران را تشدید کند و هیچ‌گونه امتیازی به آن ندهد.»
در این باره و برای بررسی موضوع ابهام‌های متن پیش نویس توافق و فشار های رژیم صهیونیستی و تاثیر آنها بر موضع آمریکا با عضو رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس به گفت وگو نشستیم. عباس زاده مشکینی، تاکید می کند که آمریکا و اسرائیل یکی هستند؛ موضع اسرائیل، موضع آمریکاست. بقیه سخنان بازار گریم برای گران‌فروشی است. به عقیده این عضو رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، اسرائیل یک جنگ روانی طراحی کرده تا ایران را برای پذیرفتن توافقی که مد نظر غربی‌هاست حریص کند.
در ادامه گفت‌وگوی همشهری آنلاین با محمود عباس زاده مشکینی عضو رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس را می‌خوانید.
جوزپ بورل در یک کنفرانس خبری در بروکسل بدون اشاره به کارشکنی آمریکا گفته است که «مذاکرات هسته‌ای ایران در حال انحراف و نه همگرایی است».آیا نشان از موفقیت لابی های صهیونیستی در تغییر نظر دولت بایدن دارد یا خیر؟
تحت تاثیر قرار گرفتن لابی صهیونیستی امری طبیعی است. خیلی غریب و بعید و دور از انتظار نیست. آمریکا و اسرائیل در رفت و آمد با یکدیگرند. با هم هماهنگ هستند و خیلی عجیب نیست.
موضع اسرائیل روی موضع غربی‌هاست. آنها بخشی از این ماموریت را به اسرائیل داده‌اند. به نظر من ماموریت اسرائیل در مذاکرات تلاش برای حریص کردن، ایران و ایجاد رقابت و انگیزه برای ایران است که به سوی توافق پیش رود.
ما باید بدانیم که اسرائیل بازیگر خوبی در یک جنگ روانی است. یک جنگ روانی طراحی کرده و با آن می‌خواهد از یک سوی ما را تحت تاثیر قرار دهد و از سوی دیگر آمریکا را تحت تاثیر قرار دهد.
ما باید کار خود را انجام دهیم. ایران بر اساس ظرفیتهای موجود داخلی و درون‌زا، مذاکره با محاسبه دقیق و نقشه راه و ایمان و اعتماد به آرمان‌های جمهوری اسلامی ایران، پشتوانه، مشارکت و حضور مردم به توسعه بیاندیشد. ما برای یک مذاکره خوب نیاز به یک انسجام داخلی گسترده در همه جناح‌ها و گروه‌ها داریم.
توافق باید با محاسبه پیش رود، غرور باید کنار گذاشته شود. مذاکره هم سهل و هم سخت است و با استفاده از ظرفیتهایی که در کشور وجود دارد بهتر می‌توانیم این راه را طی کنیم.
با توجه به گفته یائیر لاپید نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی که با تمام توانمان، علیه توافق خواهیم جنگید، آیا آمریکا می تواند بدون درنظر گرفتن خواست اسرائیل تصمیم درستی برای توافق‌نامه بگیرد؟
نمی‌دانم دوستانی که رژیم صهیونیستی را دروغگو می دانند، چرا گاهی سخنانشان را می‌پذیرند. اگر آنها می‌گویند که در مقابل توافق می‌جنگند، پس ما هم به این نتیجه برسیم که توافق خوب است؟ چطور شده است که رژیم صهیونیستی که همواره متهم به دروغگویی است اکنون راست می‌گوید؟
به نظرم باید این فاکتور را حذف کرد که اسرائیل چه می‌گوید. اسرائیل یکی از ایالتهای آمریکاست و خارج از هژمونی و هارمونی آمریکا و غربی‌ها موضع نمی‌گیرد.
یعنی هر موضعی می‌گیرد با هماهنگی آمریکاست، بدون هماهنگی کاری نمی کند. خیلی‌ها تلاش کردند بین آمریکا و اسرائیل دوئیت ایجاد کنند و بگویند که اینها دو کشور جدا از هم هستند، اما اینها یکی هستند. برژینسکی، از طراحان سیاست جهان در چند دهه گذشته گفته که اسرائیل ناو جنگی ما در خاورمیانه است.
اسرائیل ایالتی از ایالتهای آمریکاست و هزینه‌ای که آمریکا برای این ایالت می‌کند، اتفاقا بیشتر از ایالتهای خود آمریکاست. به نظرم این سخنان را نباید خیلی جدی بگیریم. آنها در داخل هارمونی آمریکایی‌ها موضع می‌گیرند و درصدد هستند مطالبی را عنوان کنند که ما را حریص کنند.
ما باید این سخنان را کنار بگذاریم و بر اساس منافع ملی خود و محاسبات دقیق و عقلانیت کار را پیش ببریم. ما از تحریم‌ها عبور کرده‌ایم و با اجرای قانون راهبردی برای عبور از تحریم‌ها و صیانت از منافع ملی، توانستیم بخش قابل توجهی از ظرفیتهایی که از دست داده بودیم، باز تولید کردیم.
به نظرم دستگاه دیپلماسی خارجی ما باید با اقتدار و عقلانیت و محاسبه دقیق و حوصله و نقشه راه برای تحقق آرمان‌های انسانی و اسلامی و نورانی جمهوری اسلامی ایران پیش رود. چراکه مصلحت اقتصاد و سیاست ما در این است.
با توجه به پیام های اخیری از سوی منابع نزدیک به تیم مذاکره کننده منتشر می شود که «ایران ابهامات پیش‌نویس را نمی‌پذیرد» تحلیل شما در این باره چیست و منظور چه ابهاماتی است؟
پیش نویس اولیه که تیم مذاکره‌کننده به طور شفاهی بر سرش به توافق رسیده‌اند، از سوی ما دارای اشکالات و ابهاماتی است که باید رفع می شد.
اعتقاد داشتیم این پیش نویس در حد انتظارات حداقلی ما تنظیم نشده است. در کنار برخی ابهامات، نگرانی دیگر این بود که انتظارات حداقلی ما را نیز تامین نکند. ما دنبال این بودیم که در یک رفت و برگشت یک روزه این ابهامات رفع شود اما آمریکا هنوز هم جواب نداده است.
آمریکا حالا دست پیش گرفته است که پس نیفتد، آنها در این مرحله می‌خواهند چانه زنی کنند و جلوی ایران را برای رفع این ابهامات بگیرند.
من در مورد مذاکرات به تیم مذاکره کننده انتقاد دارم. معتقدم که تیم مذاکره‌کننده ایران دست پیش و برتر را داشت و اگر با برنامه پیش می‌رفت ما می‌توانستیم امتیاز بگیرم. در هیچ زمان، وضعیتمان برای امتیازگیری بهتر از اکنون نبوده است.
ما باید از این فرصت استفاده می‌کردیم و به قصد امتیازگیری و با نقشه راه وارد می‌شدیم. مذاکره و توافق، جنگی برای تحقق اراده‌هاست و برای گرفتن و توزیع امتیاز است. ما در توزیع این امتیاز می‌توانستیم بیشترین امتیاز را بگیریم، نسبت به امتیازاتی که می‌دهیم.
من شخصا معتقدم که ما بهتر از این می‌توانستیم به توافق برسیم و ما باید با توافق و یا بی‌توافق به دنبال نتیجه باشیم. اصرار بر توافق به هر قیمتی ما را در موضع ضعف قرار می‌دهد. ما برای امتیازگیری با ظرافت، باید نقشه راه داشته باشیم.
آیا این ابهامات که در متن وجود دارد از سوی طرف دیگر مذاکره حل خواهد شد، یا اینکه ممکنم است مشکل ساز شود و دوباره مذاکرات را طولانی تر کند؟
ما اگر از طولانی شدن مذاکرات نگران باشیم و این نگرانی‌ها را مدام ابراز کنیم، باید دو مسیر را پیش بگیریم؛ در مسیر نخست، بله! طولانی شدن مذاکرات به ضرر ما و به ضرر اقتصاد ماست. آنها تلاش می‌کنند، اقتصاد ما را شرطی کنند.
در مسیر دوم یا از منظر دیگر، اگر ما اصرار داشته باشیم که چون ضرر می‌کنیم و بخواهیم سریع مذاکرات را ببندیم، این هم به ما ضرر می‌زند و به محاسبات غلط می‌رسد.
اگر آمریکا و اروپا فکر کنند که ما به هر قیمتی دنبال توافق هستیم، گران فروشی می‌کنند. ما نباید این کار را انجام دهیم. در حالیکه شرایط ما بسیار بسیار خوب است. خوشبختانه ما تحریم‌ها را خنثی کرده یا دور زده‌ایم یا از آن عبور کرده‌ایم. اکنون یک انسجام سیاسی خوبی در کشور وجود دارد. یک مجلس و دولت مردمی- انقلابی در کشور وجود دارد.
یک انسجام بین قوا در کشور حاکم است. تحریم‌ها نیز کارکرد خود را از دست داده و آنگونه که آنها انتظار داشته‌اند، پیش نرفته است.
ما شرایطمان برای امتیاز گرفتن در عرصه بین‌المللی بسیار خوب است. باید مذاکره کنیم و مذاکره یکی از فرعیات ما باشد و اکنون نیز مسئله اصلی در کشور نیست و به نظرم با یک نقشه راه می‌توان کار را به درستی پیش برد.
در مجموع برای موفقیت در حوزه سیاست خارجی چه پیشنهادی دارید؟
روی هم رفته به نظرم برای پیگیری مسیر به یک تحول و تغییر ساختاری در دستگاه دیپلماسی خارجی نیاز داریم. دیپلماسی ما باید قرآنی و انقلابی شود. ما هنوز برای دیپلماسی انقلابی و قرآنی که اتفاقا با عقلانیت، بیشترین تطابق را دارد وقت و ظرفیت نگذاشته ایم. معتقدم که دیپلماسی ما نیاز به تغییر ساختاری اساسی دارد و تا این کار صورت نگیرد، آرمان‌های جمهوری اسلامی ایران در حوزه سیاست خارجی به راحتی موفق نخواهد شد.
در این زمینه بخوانید:
۳ موضع اصلی ایران در مذاکرات | اگر آمریکا شروط ایران را کامل بپذیرد ...