به گزارش همشهری آنلاین، در چنین شرایطی آفت‌های متعدد به جان درختان رویشگاه ۶ میلیون هکتاری زاگرس افتاده و طی ماه‌های گرم سال‌های اخیر خسارت‌های فراوانی به بلوط‌زارهای کشور وارد کرده است. لزوم جلوگیری از تکرار این تجربه تلخ، سازمان بازرسی کل کشور را بر آن داشته که از وزارت جهادکشاورزی و سازمان منابع طبیعی بخواهد هرچه سریع‌تر دستورالعمل جامع برای مبارزه با آفات در جنگل‌های هیرکانی تهیه کنند.
چرا دستورالعمل جامع؟
جنگل‌های هیرکانی ازجمله غنی‌ترین اکوسیستم‌های جهان محسوب می‌شوند. ۲۹۶گونه پرنده، ۶۰۰گونه پستاندار، ۶۷گونه ماهی، ۲۹گونه خزنده و ۱۵۰گونه درختی و بوته‌ای بومی مانند درختان انجیلی و شمشاد در این جنگل‌ها وجود دارند. در عین حال کمبود زیرساخت پایه برای اجرای برنامه‌های مدیریت بیماری‌ها و آفات در جنگل‌های هیرکانی، آینده جنگل‌های هیرکانی را تهدید می‌کند.
در این مسیر باید شیوه‌نامه اختصاصی برای حفاظت از جنگل‌های هیرکانی با تمرکز بر مبارزه با آفات تهیه شود. از طرفی آفت در جنگل‌های پرتردد هیرکانی تهدیدی برای سلامت گردشگران نیز محسوب می‌شود. برای نمونه، «پروانه دم‌قهوه‌ای»، ظاهری پشم‌آلود دارد و غیر از آسیب به درختان برای انسان نیز مشکل ایجاد می‌کند. بدین‌ترتیب اگر افراد در محیط این آفت قرار بگیرند، حتی اگر آن را لمس نکنند، دچار تاول‌های پوستی و خارش شدید بدن می‌شوند. از سویی در معرض آفتی مثل «ابریشم‌باف‌ناجور» بودن موجب ایجاد مشکلات تنفسی می‌شود.
آفت از هیرکانی دور نیست
خطر همه‌گیری آفات به درختان هیرکانی بسیار نزدیک است و باید برای مبارزه با آن اقدام جامعی صورت گیرد. امیرمسعود جلالی، مدیرکل دفتر حفاظت و حمایت سازمان منابع طبیعی در این‌باره می‌گوید: تنها در سال گذشته در ۴۵۲هزار هکتار از عرصه‌های جنگلی هیرکانی، طرح‌های بیماری‌یابی و مقابله با بیماری و آفات در جنگل اجرا شد. تنها اقدام نیز همان محلول‌پاشی‌های غیرشیمیایی و همسو با طبیعت و همراه با به‌کارگیری «تله‌های فرمونی» برای به دام انداختن گونه‌های نر آفات بود که از سوی ادارات کل منابع طبیعی ۳ استان گلستان، مازندران و گیلان صورت گرفت. همچنین قرق مناطق آلوده، جلوگیری از رفت‌وآمد بیش از حد خودرو و انسان، جلوگیری از اجرای برنامه‌های تفرجی بدون برنامه، احیا و بازسازی عرصه‌ها با خراش‌دهی، بذرپاشی و کاشت نهال، ایجاد تنوع گونه‌ای و قطع و حذف پایه‌های به‌شدت آلوده به بیماری و امحای بقایای آنها طی سال‌های اخیر صورت گرفته اما هیچ‌گاه برنامه‌ها فراگیر و منظم نبوده است.
جلالی می‌گوید: مهم‌ترین آفت فراگیری که تاکنون در جنگل‌های هیرکانی مشاهده شده «شب‌پره شمشاد» است. درخت شمشاد گونه‌ای از درختان هیرکانی است که درختی همیشه سبز و بومی جنگل‌های هیرکانی محسوب می‌شود و در فهرست گونه‌های گیاهی در خطر انقراض اتحادیه بین‌المللی حفظ طبیعت قرار دارد. «شب‌پره شمشاد» خرداد سال۱۳۹۵ برای نخستین‌بار در ایران در توده‌های شمشاد چالوس مشاهده شد و امسال برای سومین سال پیاپی در گلستان علیه این آفت در بخش محدودی از جنگل‌های منطقه مبارزه می‌شود. از دیگر نقاطی که مورد هجوم آفت قرار گرفته و احتمال وقوع آن در سال‌های پیش‌رو می‌رود، پارک جهان‌نما و پارک ملی گلستان، منطقه فتاتوی گیلان و ۹۰ هکتار از درختان شمشاد ساری است که اگر قبل از سرما و پنهان شدن این آفت به‌صورت لارو، با محلول‌پاشی از بین نروند، نسل بعدی این آفت به‌زودی جایگزین خواهد شد.
هشدار سازمان بازرسی و درخواست برنامه مقابله
قائم‌مقام سازمان بازرسی کل کشور در نامه‌ای به وزیر جهادکشاورزی نسبت به طغیان برخی آفات و ورود خسارت به درختان در جنگل‌های هیرکانی شمال کشور هشدار داد. به گزارش ایسنا، احمد رحمانیان، قائم‌مقام سازمان بازرسی کل کشور و سرپرست معاونت نظارت و بازرسی امور تولیدی در اجرای بند «ج» ماده۱۱ قانون تشکیل این سازمان، طی نامه‌ای به وزیر جهادکشاورزی نسبت به طغیان برخی آفات در جنگل‌های هیرکانی شمال کشور و ورود خسارت به درختان هشدار داده است. در این نامه حسب اظهارات متخصصان مربوطه، دلایل عمده طغیان آفات مذکور از بین رفتن دشمنان طبیعی آفات، تغییرات اقلیمی، تضعیف درختان، فقدان اطلاعات و عدم‌پایش به‌روز از تغییرات جمعیت این آفت و سایر آفات موجود در اکوسیستم جنگل‌های شمال کشور و محدودیت‌های مربوط به مبارزه شیمیایی در مناطق جنگلی و کمبود اعتبارات و امکانات، عنوان شده است.
قائم‌مقام سازمان بازرسی در نامه فوق خواستار تهیه فوری دستورالعمل جامع مدیریت مبارزه با آفات نامبرده در مناطق جنگلی متناسب با بیولوژی آنها با همکاری سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری، مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، سازمان حفظ نباتات و مؤسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور شده است. وی همچنین بر ضرورت همکاری سازمان برنامه و بودجه با وزارت جهادکشاورزی با هدف تامین اعتبار به‌منظور تسریع در کنترل جمعیت آفات مورد نظر و کاهش خسارت از طرق مقتضی تأکید کرده است.
انجام اقدامات لازم به‌منظور جمع‌آوری اطلاعات و پایش به‌روز از تغییرات جمعیت آفات موجود در اکوسیستم جنگل‌های شمال کشور با انجام پایش آفات و بیماری‌های درختان جنگلی به‌منظور جلوگیری از هدررفت منابع در زمان شیوع برخی آفات مشابه و بروز خسارات جبران‌ناپذیر و زوال جنگل‌های هیرکانی که در میراث طبیعی ثبت شده ازجمله پیشنهادهای سازمان بازرسی به وزیر جهادکشاورزی در این نامه بوده است.