وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اخیرا خواستار صدور مجوز برای واگذاری کتابخانه‌های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور شد.
در همین رابطه یکشنبه ۲۰ شهریور خبری توسط «پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر هیئت دولت» منتشر شد و دلایل تقاضای واگذاری کتابخانه‌های کانون به نهاد کتابخانه‌های عمومی را چنین عنوان کرد: تخصص نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در مدیریت و توسعه کتابخانه‌های چند منظوره کودک و نوجوان بر اساس استانداردهای جهانی و سندهای آمایش سرزمینی، مدیریت چابک، هدفمند و انقلابی نهاد کتابخانه‌ها و پیشینه موفق آن در دهه اخیر، توانمندی نهاد کتابخانه‌ها در به‌روزرسانی منابع (کتاب و نشریات)، آموزش کتابداران، استانداردسازی خدمات و برگزاری برنامه‌های متنوع برای تبدیل وضعیت کتابخانه‌ها به مراکز فرهنگی محله‌ها، از جمله دلایل پیشنهاد واگذاری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به این نهاد است.
این در حالی است که این پیشنهاد با انتقادات بسیاری همراه شده است.
سید محمد بطحایی، وزیر اسبق آموزش و پرورش در این باره به خبرنگار روزنامه «کیهان» گفت: واقعا جای تاسف است. کتابخانه‌های کانون پرورش فکری یک کتابخانه تخصصی برای کودک و نوجوان است. و به نظر من سپردن این کتابخانه‌ها به نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور که نوع مخاطب آن متفاوت است یک خطای فاحش کارشناسی است و به همین دلیل صلاح نیست که چنین اقدامی انجام شود.
بطحایی با اشاره به اینکه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با مشکلاتی مواجه است، افزود: البته به دلیل مسائل و مشکلات موجود در اداره کتابخانه‌های کانون پرورش فکری کودکان کوتاهی‌ها و مشکلاتی وجود دارد. اما راه عادلانه این است که این موانع و مشکلات برطرف شود و اجازه دهند این قلب تپنده‌ای (کتابخانه‌ها) که می‌تواند مدرسه و فرآیند یاددهی و یادگیری را تقویت کند در اختیار کانون باقی بماند.
وزیر اسبق آموزش و پرورش در ادامه اظهار کرد: امیدوارم که این تصمیم جدی نباشد چرا که خطا است و باید نظرات کارشناسی صرف حل مشکلات و باقی ماندن کتابخانه‌ها در کانون پرورش فکری شوند.
بطحایی در پاسخ به این سؤال که آیا باتوجه به جایگاه، تخصص و اثرگذاری نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور این واگذاری می‌تواند به رفع مشکلات کتابخانه‌های کانون پرورش فکری کمک کند یا خیر؟، گفت: کارشناسانی که این پیشنهاد واگذاری را مطرح کرده‌اند به یک نکته خیلی مهم توجه نداشته‌اند؛ درست است که کتابخانه‌های عمومی بخش کودک و نوجوان دارند اما کتابخانه‌هایی که اکنون توسط کانون راهبری می‌شوند قطعه‌ای از یک منظومه تعلیم و تربیتی است که نظام آموزش و پرورش ماموریت انجام آن را برعهده‌دارد.
فرض کنید در حال حاضر که آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های دانشگاه‌ها در وضعیت تخصصی بهتری قرار دارند را ملاک قرار دهیم و آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های مدارس را به دانشگاه‌ها بسپاریم! این در حالی است که این‌ها (کتابخانه‌ها، آزمایشگاه، کارگاه و...) قطعات مختلفی هستند که در کنار همدیگر و به‌صورت یکپارچه باید اهداف تعلیم و تربیت دوران مدرسه را محقق کنند. بنابراین اینکه کتابخانه‌های عمومی دارای بخش کودک و نوجوان هستند پاسخگوی نیازی اهداف تعلیم و تربیت نیست.
وزیر اسبق آموزش و پرورش اضافه کرد: اگر نقصی در کتابخانه‌های کانون پرورش فکری وجود دارد باید برطرف شوند و کتابخانه‌ها را به اثربخشی مورد انتظار برسانیم. نباید آموزش و پرورش را تکه پاره کنیم. این منطق قبلا هم بود، که مثلا تربیت معلم را فلان دانشگاه بهتر انجام می‌دهد پس تربیت معلم را به آن دانشگاه بسپاریم.
وی با تاکید بر حفظ اجزاء سیستم آموزش و پرورش، خاطرنشان کرد: واگذاری کتابخانه‌های کانون پرورش فکری مغایر یکپارچگی نظام تعلیم و تربیت است.
به جای تعطیلی و ادغام کانون دستش را بگیریم
همچنین حمیدرضا شاه‌آبادی در نوشتاری با انتقاد از طرح واگذاری کتابخانه‌های کانون پرورش فکری می‌گوید: به جای تعطیلی و ادغام کانون می‌بایست دست آن را بگیریم و یاری‌اش کنیم تا خودش را دوباره بسازد.
این نویسنده ادبیات کودک و نوجوان در یادداشتی که در خبرگزاری ایسنا منتشر شد، نوشته است: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به هیئت دولت پیشنهاد کرده است که کتابخانه‌های کانون به نهاد کتابخانه‌های عمومی واگذار شود. اگر اهل تعارف نباشیم خوب می‌دانیم که این یعنی پیشنهاد تعطیلی کانون؛ چراکه کانون چیزی جز مراکز فرهنگی هنری و کتابخانه‌هایش نیست. و دیگر بخش‌های تولیدی و فرهنگی و اداری کانون کار می‌کنند تا پشتیبان مراکز باشند.
خلاف تصور عده‌ای کتابخانه‌های کانون فقط کتابخانه نیستند. نامشان هم کتابخانه نیست. به آنها مراکز فرهنگی هنری می‌گویند. چون علاوه‌بر انجام فعالیت‌های معرفی کتاب و کتابخوانی برنامه‌های متعدد و متنوع دیگری هم دارند. برنامه‌های آموزشی در رشته‌های مختلف ادبی و هنری و حتی علمی، جشنواره‌ها، مسابقات، اردوها و...
فعالیت‌های کانون همان‌طور که از اسمش پیداست به پرورش فکری کودکان و نوجوانان توجه دارد. رشد خلاقیت‌ها، ایجاد انگیزه و اعتماد به نفس، همکاری و همدلی، بالابردن توان درک مسائل فکری و... از جمله هدف‌های کانون در مواجهه با مخاطبان آن است. بنابراین ساده‌انگاری است که کار آن را فقط کتابخانه داری بدانیم و به راحتی حکم به ادغام آن با نهادی دیگر بدهیم که توجه به مخاطبان کودک و نوجوان را فقط در حوزه کتابخوانی در دستور کارش دارد و تلاش می‌کند با آوردن کودکان به کتابخانه‌ها فضایی برای مطالعه خانوادگی ایجاد کند.
کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان آبروی فرهنگ ماست. نمی‌توان منکر شد که این نهاد ارجمند به دلیل ضعف مدیریت و تدبیر که در سالیان گذشته دچارش بوده، تا حد زیادی دچار افت کیفی شده. اما زیر ساخت‌هایش چنان محکم است که با کمی توجه و کمک می‌تواند مجددا از جا برخیزید و دستاوردهای درخشانی به فرهنگ ما ارائه کند. بنابراین به جای تعطیلی و ادغام کانون می‌بایست دست آن را بگیریم و یاری‌اش کنیم تا خودش را دوباره بسازد.
کتابخانه جزء لاینفک کانون است
حامد علامتی، مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نیز در واکنش به پیشنهاد واگذاری کتابخانه‌های کانون پرورش فکری، در فضای مجازی نوشت: «کتابخانه روح پرورش فکر و اندیشه کودک و نوجوان است و جزء لاینفک کانون. بال مُرغک کانون کتاب است و آشیانه آن کتابخانه‌هایش؛ صفحات پرافتخار آن از هم جدا نخواهد شد.»