به گزارش همشهری آنلاین، فرهنگ و سنت ایرانی با خانه‌های یک‌طبقه و حیاط‌دار معنی می‌شود؛ اما این معنا در پروژه‌های احداث مسکن انبوه به‌خصوص طرح‌های مسکن دولتی، مدنظر قرار نمی‌گیرد و همین مسئله یکی از عوامل گره خوردن کار در این طرح‌هاست. البته متولیان مسکن دولتی، اولویت خود را احداث خانه‌های یک طبقه و حیاط‌دار و مسکن‌سازی به‌جای خوابگاه‌سازی عنوان می‌کنند که اگر در عمل نیز به آن پایبند باشند، می‌تواند به انقلابی در عرصه مسکن و ساختمان منجر شود.
ویلاسازی؛ از حرف تا عمل
از ابتدای نهضت ملی مسکن تاکنون، وزیر راه و شهرسازی بارها اعلام کرده که یکی از محورهای نهضت ملی مسکن، واگذاری زمین به متقاضیان به‌منظور احداث خانه‌های کم تراکم و واحدهای ویلایی است.
رستم قاسمی چند باری هم گفته در شهرهایی که مشکل زمین نداریم خانه‌های نهضت ملی مسکن، ویلایی خواهد بود.
او اسفند سال گذشته نیز اعلام کرده بود: «ظرف ۴سال باید ۶۰۰هزار واحد مسکونی در شهرهای جدید ساخته شود و سرعت عمل در این موضوع بسیار مهم است. شهرهای جدید باید همه اقشار و افکار را در بر بگیرد. در این شهرها باید هم ویلاهای ۱۰۰۰متری بسازیم و هم خانه‌های کوچک و این مسئله حتماً در دستور کار شرکت مادر تخصصی شهرهای جدید قرار گیرد.»
البته این اظهارات گرچه به‌دفعات در رسانه‌ها منتشر شده و خواستگاه قانونی نیز دارد اما عامه مردم در کلانشهرها و شهرهای جدید موقعیتی برای مشارکت در این نوع از مسکن دولتی نداشته‌اند. به‌عنوان‌مثال، در شهرهای جدید پایتخت که میزبان نهضت ملی مسکن تهران هستند، فقط درباره واگذاری زمین در شهر جدید ایوانکی سمنان صحبت شده و در مابقی شهرها حتی خبری هم در مورد امکان ساخت مسکن یک طبقه برای متقاضیان اظهار نشده است.
این در حالی است که چندی پیش، مدیرکل اداره راه و شهرسازی استان تهران، از تأمین ۱۶۰درصدی زمین در استان تهران خبر داده بود که معنای آن، وفور زمین در برابر تقاضای احداث مسکن دولتی است. بنابراین از منظر تأمین زمین، مشکلی برای ساخت خانه‌های یک طبقه و ویلایی در نهضت ملی مسکن تهران وجود ندارد و فقط باید امکان انتخاب این نوع مسکن برای متقاضیان فراهم شود.
مسکن متناسب با عزت و تکریم خانواده
در کنار اظهارات وزیر راه و شهرسازی در مورد واگذاری زمین برای احداث مسکن ویلایی و یک طبقه، معاون مسکن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی نیز اولویت این وزارتخانه را احداث خانه‌های یک طبقه و ساخت مسکن باهدف عزت و تکریم خانواده عنوان کرده است.
هادی عباسی‌اصل که وزیر راه و شهرسازی را در سفر به استان فارس همراهی می‌کرد، با اشاره به اختیارات تفویض شده در طرح نهضت ملی مسکن گفته است: اولویت وزارت راه و شهرسازی یک طبقه‌سازی است. در بحث ساخت خانه‌های یک طبقه درمجموع هزینه پاگرد و آسانسور و مشاعات کم شده و باوجود افزایش هزینه‌های زیربنایی طی محاسبه انجام شده، درمجموع هزینه‌های مردم کاهش می‌یابد.
معاون مسکن و ساختمان و قائم‌مقام وزیر در نهضت ملی مسکن با اشاره به بیانات رهبری در مورد افزایش فرزندآوری و پیگیری وزیر محترم راه و شهرسازی دراین‌باره بیان کرد: ساخت مسکن باهدف عزت و تکریم خانواده انجام می‌شود.
عباسی در مورد احداث مسکن دولتی در استان فارس، بر لزوم ساخت مسکن به‌جای خوابگاه‌سازی تأکید می‌کند.
مزیت مسکن ویلایی در کلانشهرها
در جریان طرح مسکن مهر، به‌خصوص در کلانشهرها، فرایند کار به سمت بلندمرتبه‌سازی سوق پیدا کرد درحالی‌که به‌جز هزینه زمین، مابقی هزینه‌های بلندمرتبه‌سازی از احداث ساختمان‌های کم تراکم بیشتر است. همچنین زیست‌پذیری ساختمان‌های ویلایی و کم تراکم به‌مراتب از برج‌های احداث شده در طرح‌های مسکن دولتی بالاتر بوده و خانواده‌های بیشتری را جذب می‌کند.
این در حالی است که مثلاً در پروژه‌های انبوه‌سازی مسکن مهر در کلانشهرها و به‌خصوص شهرهای جدید پایتخت، همچنان زندگی در برج‌های بلندمرتبه با چالش‌های جدی برای خانواده‌ها همراه است و ساکنان حتی در مباحثی پیش پا افتاده مانند مدیریت ساختمان و تعیین مدیر ساختمان با مشکل مواجه هستند. این در حالی است که احداث ساختمان‌های ویلایی اگر با تکنولوژی‌های مدرن و تمهیداتی لازم برای تأمین انرژی، جمع‌آوری آب باران و تصفیه پساب همراه باشد، می‌تواند انقلابی در احداث مسکن متناسب با نیاز و خواست خانوارهای ایرانی باشد و جمعیت بزرگی را راضی به انتقال محل سکونت حتی از قلب تهران به بیابان‌های جنوبی کند.
هزینه فرصت ویلاسازی
در شرایط فعلی متوسط هزینه ساخت هر مترمربع زیربنا در شهر تهران (براساس داده‌های نظام‌مهندسی و بدون احتساب قیمت زمین) در ساختمان یک طبقه ۶.۴میلیون تومان است. این شاخص در ساختمان ۵طبقه ۷.۵میلیون تومان، در ساختمان ۱۰طبقه ۹.۶میلیون تومان در ساختمان ۱۸طبقه ۱۳.۵میلیون تومان برآورد می‌شود. با توجه به اینکه تأمین زمین در بسیاری از مناطق میزبان مسکن دولتی نظیر شهر جدید پرند در تهران عملاً موضوعیتی ندارد، استفاده از الگوی ویلاسازی قادر است موضوع را فراتر از خانه‌دار کردن مردم ببرد و آنها را صاحب‌خانه‌هایی متناسب با الگوی زندگی ایرانی- اسلامی و با زیست پذیری بالا کند.
در شرایط فعلی، طبق اطلاعات ارائه شده در مراسم رونمایی از پروژه ۴۹۶واحدی نهضت ملی مسکن در شهر پرند، هزینه هر مترمربع زیربنا در این واحدها که به‌صورت ۵طبقه احداث شده‌اند، با احتساب هزینه‌های آسانسور، پکیچ و محوطه‌سازی به ۸میلیون تومان رسیده و متقاضیان این آپارتمان‌های ۱۰۰متری باوجود تسهیلات ۴۵۰میلیون تومانی بانک مسکن باید ۳۵۰میلیون تومان آورده واریز کنند.
این در حالی است که هر یک از این متقاضیان می‌توانستند مثلاً با دریافت ۲۰۰مترمربع زمین و صرف هزینه ۶۴۰میلیون تومانی، صاحب یک واحد مسکونی ۱۰۰متری شوند که زندگی در آن از زمین تا آسمان با زندگی در یک سایت مسکونی ۴۹۶واحدی متفاوت است. البته اگر مسکن دولتی به‌صورت ویلایی احداث شود، باید هزینه‌ای هم برای دیوارکشی و محوطه‌سازی صرف شود که اولاً ارزش افزوده حاصل از آن به‌راحتی افزایش هزینه‌ها را توجیه خواهد کرد و دوم اینکه بخش قابل‌توجهی از هزینه‌ها می‌تواند به آینده و زمان تمتع مالی خانوار موکول شود.
به گزارش همشهری، یکی از عواملی که جانمایی مسکن دولتی و تأمین زمین برای آن را سخت و پیچیده می‌کند، تأمین زیرساخت‌های حیاتی برای این مناطق و زیست پذیر کردن آنهاست که در مورد طرح ویلاسازی، فقط با استفاده از تکنولوژی‌های نوین صنعت ساختمان می‌توان مشکل را برطرف کرد. برای این کار، باید خانه‌های تک طبقه احداث شده به نیروگاه خورشیدی، مخزن جمع‌آوری آب باران و سیستم تصفیه و چرخش فاضلاب مجهز شوند که در این صورت، این واحدها نه‌تنها از نظر زیرساخت‌های تأمین آب و برق، فشاری به وزارت نیرو وارد نخواهند کرد، بلکه آغازی برای اصلاح فرهنگ مصرف و بهره‌وری منابع انرژی تلقی خواهندشد.