به گزارش همشهری آنلاین، با وجودی که کمتر از یک هفته از آغاز مدارس می‌گذرد، اما گرانی سرویس مدارس و حواشی پیرامون آن باعث شده که برخی خانواده‌ها همچنان برای رفت‌وآمد ایمن فرزندانشان دغدغه‌های جدی داشته باشند.
حالا براساس اعلام وزیر آموزش و پرورش این هزینه‌ها تا حدودی کاهش پیدا کرده و بررسی‌های همشهری از ۲سایت ارائه خدمات در حوزه سرویس ایاب و ذهاب دانش‌آموزان (sns.tehranedu.ir و سپند) هم نشان می‌دهد مبالغی که تا همین یک هفته پیش در قراردادهای سرویس مدارس اعلام می‌شد حالا کاهش ۳ تا ۴میلیون تومانی یافته است؛ هرچند که با همین نرخ جدید هم مسیر ۷.۵ کیلومتری خانه تا مدرسه هم چیزی حدود ۸ تا ۹ میلیون تومان آب می‌خورد و این رقم برای مسافت‌های بیش از ۱۵ کیلومتر با برآورد ترافیک به ۲۰ میلیون تومان هم می‌رسد!
اما یک مشکل دیگر هم وجود دارد؛ انصراف رانندگانی که با کاهش قیمت‌ها دیگر مایل به همکاری رسمی با سامانه‌های تردد دانش‌آموزی نیستند. این در حالی است که با وجود کاهش قیمت‌ها، خانواده‌ها همچنان از پس هزینه‌های سرویس مدرسه برنمی‌آیند و به‌گفته خودشان اگر با رانندگان توافق شخصی داشته باشند، هزینه‌هایشان نسبت به قیمت‌های فعلی اعلام شده در سامانه بسیار کمتر خواهد شد.
حالا بسیاری از فعالان حوزه آموزش و پرورش از این وضعیت نگران هستند و معتقدند در توافق مستقیم خانواده‌ها و رانندگان، صلاحیت آنها و کیفیت خدماتی که ارائه می‌کنند، بررسی نمی‌شود و در این توافق‌های شخصی و بدون نظارت، کیفیت فدای قیمت‌های ارزان‌تر خواهد شد.
این در حالی است که سرویس مدارس تا پیش از پاندمی کووید-۱۹ دست‌کم یک‌میلیون‌و۳۰۰هزار دانش‌آموز شهری و حدود ۲۵۰هزار دانش‌آموز روستایی را جابه‌جا می‌کرد، اما آمار این دانش‌آموزان در سالی که آموزش‌ها حضوری برقرار شده، هنوز مشخص نیست و گرانی سرویس مدارس در سامانه‌های اعلام شده از سوی وزارت کشور و آموزش و پرورش، بسیاری از خانواده‌ها را در امضای چنین قراردادهایی با مشکل مواجه کرده است.
قیمت‌ها همچنان گران است
هفته آخر شهریور بود که محمدرضا ولی‌زاده، رئیس اداره توسعه انجمن‌های اولیا و مربیان سراسر کشور از افزایش ۲۵ درصدی هزینه سرویس مدارس خبر داد. همان زمان البته احمد محبی، دبیر کارگروه ماده ۱۸ سرویس حمل‌ونقل دانش‌آموزان این افزایش را ۳۵ درصد اعلام کرد، اما هر چه بود، قیمت سرویس مدارس برای تردد یک سال تحصیلی دانش‌آموزان تقریبا از ۸ میلیون شروع می‌شد و به ۲۵ میلیون تومان هم می‌رسید؛ رقمی که در توان بسیاری از خانواده‌ها به‌ویژه آنهایی که چند فرزندی هستند، نبود.
اعتراض خانواده‌ها با واکنش وزیر آموزش و پرورش همراه شد. او ۳۰ شهریور اعلام کرد: در این‌باره بررسی‌های لازم انجام شده و نرخ سرویس مدارس کاهش پیدا کرده است. یوسف نوری در این باره گفته بود: «نرخ سرویس مدارس درصد قابل‌توجهی کاهش پیدا کرده و اگر مبالغ اضافه‌ای از مردم دریافت شده، باید برگردانده شود.»
بسیاری از این خانواده‌ها هم در گفت‌وگو با همشهری کاهش این هزینه سامانه وزارت کشور و آموزش و پرورش را تأیید کردند، اما به‌گفته خودشان همین مبالغ کاهش یافته هم خارج از توان اقتصادی‌شان است. پدر یک دانش‌آموز دبیرستانی در این‌باره می‌گوید: «هزینه سرویس مدرسه فرزندم از میدان پونک به خیابان پیامبر حدود ۱۱ میلیون تومان بود و حالا ۸.۵ میلیون تومان شده، اما راننده‌ای که با او توافق کرده‌ایم برای همین مسیر حدود ۵ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان می‌گیرد. ترجیح می‌دهم این ۳میلیون باقیمانده را برای کلاس‌های دیگر فرزندم خرج کنم.»
مادر ۲ دانش‌آموز که به گفته خودش ساکن منطقه ۲۲ و حوالی دریاچه چیتگر است هم کاهش این قیمت را چندان مؤثر نمی‌داند و می‌گوید: «دخترانم در مقاطع اول دبیرستان و دوم دبستان تحصیل می‌کنند. زمان ثبت‌نام دختر اولم، مدیر مدرسه به ما اعلام کرد که در سامانه sns.tehranedu.ir ثبت‌نام کنیم. ابتدا ۱۴ میلیون تومان هزینه سرویس تعیین کردند و چند روز بعد شد ۱۲ میلیون تومان. دوشنبه گذشته مدیر مدرسه به ما اعلام کرد دوباره قیمت را در سایت بررسی کنیم. حالا قیمت به ۸ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان رسیده که واقعا نسبت به مبلغ اولیه مناسب‌تر است، اما برای دختر دیگرم که دبستانی است این مبلغ کاهش چندانی ندارد؛ قبلا ۱۰ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان بود و حالا شده ۹ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان.»
به‌گفته او، تامین ۱۷، ۱۸میلیون تومان پول برای سرویس مدرسه واقعا سخت است: «برای فرزند بزرگ‌مان ثبت‌نام نهایی را با همان حدود ۸میلیون تومان انجام دادیم، اما برای دختر کوچک‌مان با یک راننده ون به توافق رسیده‌ایم که ۵میلیون‌و۶۰۰هزار تومان می‌گیرد. این هزینه به‌صرفه‌تر است، اما مدیر دبستان به ما می‌گوید این اقدام خطرناک است؛ چون صلاحیت چنین رانندگانی مورد بررسی قرار نمی‌گیرد و هر اتفاقی که برای دانش‌آموزان رخ بدهد، مسئولیت مستقیم آن با خانواده‌ها خواهد بود.»
این در حالی است که امسال پیش‌بینی می‌شود خانواده‌ها به‌دلیل شناور شدن ساعات کاری نیاز بیشتری به استفاده از سرویس مدارس داشته باشند؛ به‌عنوان مثال در شهر تهران و براساس اعلام استانداری، ساعت آغاز به‌کار مدارس ابتدایی از ۸:۳۰ و مدارس متوسطه از ۷:۳۰ است. ساعت آغاز به‌کار کارمندان دولت هم حدود ۷:۳۰ صبح اعلام شده و این وضعیت باعث می‌شود بسیاری از خانواده‌ها به‌ویژه در مقطع دبستان، ناگزیر به استفاده از سرویس مدارس باشند، اما چالش جدی همان هزینه‌هاست. مادر یکی از دانش‌آموزان هم در این‌باره می‌گوید: «ما در شهرک المپیک زندگی می‌کنیم و مدرسه پسرم حوالی میدان پونک است. باید ۱۸میلیون تومان هزینه سرویس مدرسه بدهم. پیش از شیوع کرونا خودم او را به مدرسه می‌بردم، اما حالا باید ساعت۷:۳۰ در اداره باشم و نمی‌توانم فرزندم را ساعت۶:۳۰ پشت در مدرسه رها کنم.»
راننده‌ها هم راضی نیستند
مشکل اما تنها به گرانی‌های سرویس مدارس برای خانواده‌ها ختم نمی‌شود. حالا با اصلاح و کاهش قیمت‌ها، پیمانکاران و رانندگانی که پیش از این با مبالغ هنگفت‌تری قرارداد یک سال تحصیلی برای جابه‌جایی دانش‌آموزان را بسته بودند، دیگر مایل به ادامه کار نیستند. خانمی که به‌گفته خودش ماشین ۲۰۶ صفر دارد و امسال تصمیم گرفته راننده سرویس مدرسه باشد، به همشهری می‌گوید: «با یک شرکت پیمانکار قرارداد داشتم و قرار بود برای ۲ شیفت ۷:۱۵ و ۱۴:۳۰ ماهانه یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان پول بگیرم، اما حالا گفته‌اند این مبلغ یک میلیون تومان شده است. ما بیمه نداریم، استهلاک ماشین و سایر هزینه‌ها هم محاسبه نمی‌شود. اصلا به‌صرفه نیست که برای ماهی یک‌میلیون تومان این کار را انجام دهم.»
راننده دیگری هم می‌گوید: «دلیل این همه تصمیم‌گیری‌های متغیر را نمی‌دانیم. اعلام کردند برای مسیر ۲کیلومتری تا پایان خرداد سال آینده می‌توانیم حداقل ۹میلیون تومان قرارداد ببندیم، اما حالا می‌گویند ۵میلیون‌و ۶۰۰ تومان. اصلا ارزش ندارد با شرایط سختی که برای رانندگان سرویس مدارس می‌گذارند با این مبالغ کار کنیم. امسال پرداختی خانواده‌ها را هم قسطی کرده‌اند و اگر وسط ماه تصمیم بگیرند که دیگر از سرویس استفاده نکنند، ما هیچ کاری از دست‌مان برنمی‌آید. این شرایط عادلانه نیست و تکلیف‌مان را نمی‌دانیم.»
این مسائل را پیمانکاران سرویس‌دهی برای مدارس هم تأیید می‌کنند. یک نفر از آنها می‌گوید: «هزینه سرویس مدارس را در ابتدا ۳برابر کردند و حالا دوباره کاهش داده‌اند و راننده‌ها دیگر راضی به‌کار با این قیمت‌های ارزان‌تر نیستند. مدیران شهرداری می‌دانستند که این مبالغ زیاد است و موجب اعتراض خانواده‌ها می‌شود، اما آن را تصویب کردند و حالا که دوباره رأی به کاهش آن داده‌اند، نمی‌توانیم رانندگان را راضی به ادامه کار کنیم. تمام فعالیت‌های سرویس مدارس هم از طریق سامانه انجام می‌شود و خانواده‌ها می‌توانند بخشی از مبلغ را در ابتدا و باقیمانده را به‌صورت ماهانه پرداخت کنند، اما هیچ الزام و تعهدی به قرارداد ندارند و هر زمان بخواهند می‌توانند سرویس مدرسه را کنسل کنند. این مسئله به نفع ما و رانندگان نیست.»
به‌گفته این فعال حوزه حمل‌ونقل، برخی رانندگان پول قراردادها را برگردانده و حاضر به ادامه همکاری هم نیستند. آنها خودشان با خانواده‌ها توافق می‌کنند و در این میان درصدهایی که برای بیمه و مالیات و سهم آموزش و پرورش به‌صورت قانونی از آنها کسر می‌شود را نمی‌دهند.
در این‌باره یکی از رانندگان منطقه پردیس می‌گوید: «برای ثبت‌نام در سامانه تردد دانش‌آموزان هفت خان رستم را باید سپری کنیم. اگر تمام شرایط را هم داشته باشیم آنقدر کسری می‌خوریم که اصلا به‌صرفه نیست. ۳درصد به مدرسه، یک‌درصد به آموزش و پرورش، یک‌درصد به بیمه و موارد دیگر؛ به همین دلیل امسال تصمیم گرفتم خودم به‌صورت مستقل کار کنم. با ۵خانواده توافق کرده‌ام و از هر دانش‌آموز ماهانه ۴۵۰ هزار تومان می‌گیرم.»
خانم راننده دیگری هم محدوده کاری‌اش را شهرک ولیعصر به خیابان‌های اطراف اعلام می‌کند. به‌گفته او، هزینه سرویس مدرسه از همین شهرک تا خیابان عبدل‌آباد ۱.۵میلیون تومان برای هر ماه است: «قیمت‌ها امسال خیلی گران شده، همین مسیر را همکاران من ۲میلیون می‌گیرند، اما من هم کمتر می‌گیرم و هم بیشتر از ۳دانش‌آموز قبول نمی‌کنم.»
کیفیت فدای ارزانی
مسئولان مدارس هم رقم‌های ۷ تا ۹میلیون تومانی سرویس مدارس برای مسیرهای ۵ تا ۱۰دقیقه‌ای را عادلانه نمی‌دانند و معتقدند که این مسئله باعث آسیب به دانش‌آموزان خواهد شد.
سلطانی، مدیر یکی از مدارس تهران درباره آسیب‌های این گرانی به همشهری می‌گوید: «آموزش و پرورش امسال سامانه سپند را طراحی کرده تا خانواده‌ها بتوانند به‌صورت آنلاین در جریان جزئیات سرویس مدارس قرار بگیرند. در این سامانه حتی به رانندگان امتیاز هم داده می‌شود که ملاک ارزیابی آنهاست. اقدام خوبی بود، اما به‌دلیل گرانی، استقبال چندانی نشد. این گرانی‌ها واقعا عجیب و خارج از توان خانواده‌هاست و باعث می‌شود آنها نسبت به استخدام رانندگانی اقدام کنند که صلاحیت‌هایشان برای فعالیت در این حوزه مورد بررسی قرار نمی‌گیرد.»
او ادامه می‌دهد: «تردد دانش‌آموزان یکی از مهم‌ترین فرایندهای دوران تحصیل است و باید افرادی در این زمینه به‌کار گرفته شوند که امین و قابل اعتماد باشند. اما به‌نظر می‌رسد که به‌دلیل مشکلات اقتصادی، این شاخص کمرنگ شده است. خانواده‌ها ترجیح می‌دهند فردی آشنا را پیدا کنند و رفت‌وآمد فرزندشان را با نصف قیمتی که در سامانه رسمی وزارت کشور تعیین شده، به او بسپارند.»
پیش از این هم محمدرضا ولی‌زاده، رئیس اداره توسعه انجمن‌های اولیا و مربیان سراسر کشور از این مسئله ابراز نگرانی کرده و گفته بود: «نگرانی ما این است که خانواده‌ها توجه بیشتری به نرخ‌های کمتر داشته و از ایمنی خودروهای دانش‌آموزی غافل شوند. اگر آزادبرها یا پیمانکاران فاقد برنامه وارد مذاکره شوند، ممکن است نرخ کمتری بدهند، غافل از اینکه آسیب‌های جسمی و روانی که ممکن است بچه‌ها در معرض آن قرار بگیرند، به‌مراتب هزینه‌های جبرانش بیشتر و سخت‌تر است.»
او درباره سامانه جدید پایش ناوگان دانش‌آموزی «سپند» هم می‌گوید: «در این سامانه اگر خودرو معاینه فنی‌اش تمام شود، آلارم می‌دهد. راننده اگر متاهل باشد و مجرد شود، هشدار می‌دهد یا بیمه خودرو تمام شود، هشدار می‌دهد. راهور مرتب بر خودروهای سرویس مدرسه ناجا نظارت دارد و اطلاعات وارد سامانه از طرف نهادهای امنیتی مورد پایش قرار می‌گیرد. راننده‌ها سوءپیشینه دارند و از نظر بیماری‌هایی مثل صرع و… مورد آزمایش قرار گرفته‌اند. به علاوه به همه راننده‌ها آموزش‌های لازم ازجمله رانندگی در شرایط سخت آب‌وهوایی را داده‌اند تا احتمال خطر به حداقل برسد.»