به گزارش همشهری‌آنلاین در این میزگرد که شنبه 23آذر در تالار ناصری خانه هنرمندان برگزار شد، رامین صدیقی، مدیر نشر موسیق هرمس اجرای جلسه را برعهده داشت و نادر طبسیان مدیر نشر ماه ریز و محسن رجب پور مدیر شرکت ترانه شرقی سخنرانان این میزگرد بودند. بابک چمن ارا مدیر شرکت آواخورشید که قرار بود سخنران دیگر این برنامه باشد در جلسه حاضر نشد. او دلیل غیبت خود را مشکلات و معضلات موجود در این بخش عنوان کرده بود.
سه شاخه کسب در آمد در موسیقی
در ابتدای بحث رامین صدیقی درباه فعالیت های این حوزه و سابقه فعالیت شرکت های موسیقی توضیحاتی ارائه کرد: «آنچه در جهان به حوزه های موسیقی و یا سینما اتلاق می شود به عنوان entertainment شناخته می شود که اوقات فراغت مردم را پر می کند. علاوه بر بعد هنری، بعد سرگرمی و اقتصادی را هم باید برای آن متصور شد. به هر حال در گذشته هم ارکانی که قدرت را در دست داشتند هنر را تحت کنترل می گرفتند. ما در گذشته هم هنرمند درباری داشته ایم یا حتی کلیساها از هنرمندان برای ارائه نظرات خود استفاده می کردندو موتزارت و باخ هم از این هنرمندان به شمار می آیند. اما این به آن معنی نیست که آنها نتوانسته اند به کار خود به صورت ازاد بپردازند.
در حوزه نشر یکی از ارکان مهم اقتصاد موسیقی است که سرمایه آورنده هنرمند به شمار می آید و خودش نیز با آن کسب درآمد می کند. هنرمند در سه شاخه تولید و عرضه آثار، اجراهای زنده و حقوق مالکیت معنوی اثر درآمد کسب می کند. متاسفانه در ایران بیشترین درآمد هنرمندان از طریق عرضه و تولید آثار است و به همین خاطر نقش نشر اهمیت زیادی پیدا می کند.
تمامی دستاوردها از آن بخش خصوصی است
سپس محسن رجب پور ،با اشاره به اینکه هر فعالیت و اتفاقی که در ایران در این حوزه افتاده است، دستاورد بخش خصوصی بوده است گفت: «مهم ترین دلیل که باعث شده بخش خصوصی در این حوزه فعال باشد، تلاش برای زنده ماندن و ادامه حیات است. هنرمندان خلاق هستند اما قرار نیست که فعالیت های اقتصادی کنند و کسب درآمد کنند. آنان این کار را بر عهده تهیه کنندگان قرار داده اند. بیشتر کسانی که در ایران در این حوزه فعالیت می کنند، عاشق موسیقی هستند. دسته اندکی هم فروشندگان و توزیع کنندگان آثار بودند که برای انجا فعالیت های گسترده تر موسیقی، به تولید هم روآورده اند.
رجب پور سپس با اشاره به فعالیت های خود در این حوزه گفت: «الگوی من در این کار الگوهای داخلی نبوده اند، من در ابتدا تلاش کردم خودم موسیقی را یاد بگیرم و بعد از آن هم از افراد صاحب نظر برای فعالیت استفاده کنم. خوشحالم که به بخشی از آرزوهایم رسیده ام و توانستم بقبولانم که یک هنرمند اگر بخواهد موفق باشد به فردی نیاز دارد که فعالیت های اقتصادی و برنامه های او را مدیریت کند تا به موفقیت برسد. این تجربه را من در کار خودم تجربه کردم و موفق هم بود.
صدیقی ضمن تائید سخنان رجب پور گفت: «شما در کار خود موفق شدید زمانی که ما در حوزه موسیقی پاپ گروهی نداشتیم، گروهی تشکیل بدهید که فعالیت کند و تا به امروز هم کار خودش را ادامه دهد. از طرف دیگر شما توانستید از اولین کسانی باشید که شرکت های صنعتی و اقتصادی را به عنوان حامیان گروه موسیقی آریان وارد حوزه برنامه های موسیقی کنید.
رجب پور در ادامه ضحبت های صدیقی گفت: «من حاضربودم برای گسترش حوزه ای که در آن کار می کردم و برای اینکه موسیقی پاپ وارد جشنواره فحر شود هر کاری انجام دهم و هر کمکی بدون چشمداشت انجام دهم که خوشبختانه بالاخره امروز این اتفاق افتاد و من امیدوارم روزی برسد که ما جشنواره مستقل موسیقی پاپ را برگزار کنیم.
وی افزود: ما در این راه مشکلات زیادی داشتیم. آریان سال 78 تاسیس شده اما من از سال 69 برای تشکیل چنین گروهی فعالیت کردم. من متوجه شدم که مردم چه می خواهند و آن را ارائه کردم. مشکل عمده مدیران دولتی ما این است که از خواست و سلیقه مردم که به آن برای سرگرمی نیاز دارند واهمه دارند. متاسفانه دولت همکاری لازم را با گروه تهیه کنندگان ندارد، حوزه خصوصی نشر دارد آخرین تلاش های خود را برای زنده ماندن می کند ولی این کافی نیست و دولتمردان باید این اراده را در سامانه خود به وجود آورند که از بخش خصوصی در حوزه‌های قانونگذاری و حمایت های غیرمالی پشتیبانی کنند.
از 120 تولید گر موسیقی تنها 15 تای آنها فعالند وکار می‌کنند
صدیقی با اشاره به اینکه از 120 انتشاراتی که در این حوزه به ثبت رسیده است کمتر از 15 ناشر به فعالیت خود ادامه می دهند گفت: «کشوری با 70 میلیون نفر جمعیت می تواند سنگ محک خوبی برای تولیدات موسیقی باشد.این جامعه نیازمند موسیقی است اما تعداد آثار منتشر شده در طول سال بسیار کم است. متاسفانه بیشتر تولید کنندگان موسیقی به واسطه مشکلات موجود فعالیت خود را متوقف کرده اند.
صدیقی با اشاره به این که نشر ماه ریز یکی از ناشرانی است که در این حوزه به فعالیت می پردازد. از مدیر این موسسه موسیقایی پرسید به نظر شما علت عدم علاقه بخش خصوصی به کار در این حوزه چیست؟»
طبسیان در این باره گفت: بخشی از مسکلات به بخش های مرتبط و حمایت های دولتی باز می گردد و بخش دیگر به خود ناشران مربوط می شود. موسیقی دو کارکرد هنری و سرگرمی دارد که تفکیک آنها کار چندان ساده ای نیست. اما موسیقی هایی که کاربرد سرگرم کننده دارد با مشکلات کمتری مواجه است چون می تواند درآمد بیشتری داشته باشد. اما بخش هنری مشکلات زیادی دارد. بزرگترین مشکل نبود فضایی است که بتوان این موسیقی را معرفی کرد. شبکه های تلویزیونی و ماهواره ای کمتر به آن توجه می کنند و شرکت های اقتصادی حاضر نیستند از آن حمایت کنند. مشکل دیگر دریافت مجوز برای انتشار و یا برگزاری کنسرت است که باعث می شود کار به کندی پیش برود و یا در نهایت متوقف شود. این مشکلات باعث شده است که ناشران علاقه ای به هزینه کردن برای تولید نداشته باشند.
ما تبدیل به ناشرانی شده ایم که کارهایی را که در استودیوهای خانگی تولید می شود منتشر می کنیم. در حالی که اگر ناشران هم سعی کنند چه به لحاظ محتوا و چه فنی کار خوبی را به هنرمندان ارائه کند، جامعه به درستی تغذیه خواهد شد. مشکلاتی که ناشران برای معرفی آثار خود دارنددر درجه اول قرار دارد. و بعد از آن مشکلات اداری و اقتصادی.»
اراده ای برای حمایت از موسیقی وجود ندارد
رجب پور ضمن اعتراض به استفاده از کارشناسان غیر متخصص برای صدور مجوز موسیقی پاپ گفت: متاسفم که بیشتر کارشناسان نظارت و ارزیابی موسیقی پاپ هیچ علاقه ای به این موسیقی ندارند و کاری در این حوزه نکرده اند. این نشان دهنده این است که وزارت ارشاد علاقه ای به حمایت از این موسیقی ندارد. اراده برای حمایت از این حوزه نیست در حالی که متقاضی برای موسیقی و محصولات دیگر فرهنگی به مراتب بیشتر از گذشته شده است. اگر این مشکلات را نداشته باشیم، می توانیم مشکلات اقتصادی را از بین ببریم. این یک صنعت است و می توانیم با تقابل این صنعت و صنایع دیگر و گرفتن حمایت های صنایع دیگر به کار ادامه دهیم اما به شرط اینکه سیاست گذاری های دولتی هر روز تغییر نکند و ناشر بداند که در این حوزه با چه خط و خطوطی مواجه است.»
او با اشاره به اینکه ایران قابلیت حضور گروه های مختلفی را در خود دارد اما بعد از آریان گروه دیگری تنوانست موفق باشد گفت: «بعد از آریان خود من هم گروه دیگری را تشکیل دادم که در حوزه موسیقی راک فعالیت می کرد اما موانع تصمیم گیری های دولتی و نبود خطوط روشن که فعالیت ها را معین کند بزرگترین مشکل ما بود. مشکل دیگر نبود قوانین حمایت کننده از حقوق ناشران است. یک بار که از یکی از جاعلان محصولات شرکت شکایت کرده بودم قاضی از من پرسید شما از اینکه این آقا کار شما را کپی کرده از او شاکی هستید؟ واضح است که مشکلات کار در این حوزه حتی برای قاضیان و متولیان قانون هم ناآشناست. سیستم نشر و توزیع آثار هم با مشکل مواجه است.
بسیاری از شرکت های تولید کننده تنها در شهرهای بزرگ و یا برخی از نقاط کشور مرکز فروش دارند. مردم در بیشتر مواقع نمی فهمند که اثری منتشر شده است. بیشتر فروشگاه های تخصصی و قدیمی این حوزه کم کم تعطیل شده یا در شرف ورشکست شدن هستند چون مردم از محصولاتی که به بازار آمده بی خبرند و تقاضایی وجود ندارد. حل این مشکل به سرمایه گذاری نیاز دارد. سرمایه هست اما امنیت سرمایه گذاری به دلیل مشکلات دیگر نشر موسیقی وجود ندارد و کمتر کسی این کار را قبول می کند. ما به پول نیاز نداریم. ما چارچوبی می خواهیم که حداقل یک دهه تغییر نکند و ما بدانیم که چه کارهایی می توانیم و چه کارهایی نمی توانیم بکنیم.
رجب پور ادامه داد: «این وضعیت برای موسیقی سنتی هم وجود دارد که به جز چند استاد و چهره معروف دیگران هیچ جایی برای معرفی ندارند و شناخته هم نمی شوند.»
طبسیان با اشاره به اینکه موسیقی های سرگرم کننده کمتر به حمایت نیاز دارد گفت: «تولید موسیقی هنری هزینه چندانی ندارد و تولید آن نیازی به سرمایه آنچنانی ندارد اما هزینه کردن برای شنیده شدن آن مشکل است. یعنی ما باید برای این موسیقی شنونده جذب کنیم نه اینکه بعد از تولید آن را به حال خود رها کنیم.این یکی از خلاهایی است که باید به کمک دولت برطرف شود.
صدیقی نیز در این باره گفت: «در مبلغی از سود ناخالص سالیانه آن شرکت که صرف فعالیت های هنری و حمایت از آنها شده است تخفیف مالیاتی می شود. مثلا اگر شرکتی ده میلیون دلار سود ناخالص داشته باشد، دو میلیون دلار باید مالیات پرداخت کند. بیشتر کشورها قوانینی دارند که اگر هر شرکتی 500 هزار دلار در حوزه هنری سرمایه گذاری کرده باشد،به 25 درصد از سود این شرکت مالیات تعلق نمی گیرد و از آن دو میلیون دلار مبلغ 300 هزار دلار کسر می شود. این به نفع آن شرکت می شود ضمن اینکه حامی مالی فعالیت های هنری از منافع تبلیغاتی هم سود برده است. از سوی دیگر در دنیا برای معرفی اثر و یا قبل از تولید آن اجراهای زنده ای برای آن اثر ترتیب می‌دهند که از این طریق هم درآمدی به دست می آید. متاسفانه ما در این شهر بزرگ تنها 10 سالن داریم که قابلیت اجرا دارد و چند فضای باز. ما صدها هنرمند داریم که معرفی آثارشان می تواند به فروش و ادامه فعالیت آنها کمک کند. اما امکاناتی برای اجرا ندارند»
مشکلاتی با دیگر ادارات و وزارتخانه‌ها
رجب پور در ادامه به مشکلاتی که دست اندرکاران و فعالان تولید گر امور موسیقی با حوزه های دیگر دارند اشاره کرد و گفت: «بیشتر مشکل کار با وزارت خانه های دیگر است. که سالن در اختیارمان قرار نمی دهند و یا اینکه هزینه هایی جداگانه باید برای برگزاری کنسرت به آنها بپردازیم که تعرفه مشخصی ندارد. مدیران سلیقه ای عمل می کنند و سالن هایی که در اختیار وزارتخانه های دیگر است را نمی دهند. حتی تالار حرکت که زیر مجموعه شهرداری تهران است به موسیقی اختصاص نمی دهند و در حالی که این وظیفه شهرداری است که سالن برای موسیقی دانان تامین کند. ویا تالاری که در محل نمایشگاه بین المللی ساخته شد(تالار میلاد) و هزینه بسیاری هم برای ساخت آن صورت گرفت که متاسفانه سه سالی است از آن استفاده‌ای صورت نمی گیرد»
صدیقی با اشاره به دلایل مختلف موجود در حوزه اجرا و نشر پرسید: بسیاری از گروه ها و افراد به همین دلیل کارشان اجازه انتشار پیدا نمی کند. دسته ای که نتوانسته‌اند مجوز بگیرند به صورت غیر رسمی و به اصطلاح زیرزمینی کار می کنند. بخش خصوصی چه کاری می تواند برای آنها انجام دهد؟
طبسیان در این باره گفت: اینجا موانع قانونی وجود دارد که ناشران چندان تلاشی نمی توانند انجام دهند. برخی از این گروه ها اینقدر از مشکلات واهمه دارند که ختی یک بار هم نیامده اند با یک ناشر صحبت کنند و ببینند که مجوز می گیرند یا نه. شنیده اند که فلان موسیقی مجوز نمی گیرد و به همان شنیده استناد می کنند.
البته گاهی این شنیده ها رنگ واقعیت به خود می‌گیرد به این معنا که پیش آمده که آلبوم های ما مجوز انتشار را گرفته اند اما در مرحله نهایی نهادی دیگر اعلام کرده که این هنرمند ممنوع الکار است.
رجب پور در ادامه گفت: «وزارت ارشاد لیست هنرمندان متخلف که به هر دلیلی نمی توانند موسیقی منتشر کنند و یا کنسرت بدهند را در اختیار ناشران قرار می دهد که هر ناشری به این ترتیب می تواند ببیند که در هنرمند مورد نظر می تواند کار کند یا خیر. به نظر من بهتر است که ناشران با ارائه موسیقی های خوب به لحاظ فنی و محتوایی به این کار کمک کنند. کسی که می تواند گوش جامعه ما را به بیراهه ببرد جزو مسموم هاست. و به نظر من باید جلوی این موسیقی های بی محتوا گرفته شود.
صدیقی در پاسخ گفت: وزارت بهداشت بر سلامت غذای رستوران ها نظارت می کند نه غذاهای بد مزه. این مردم هستند که تشخیص می دهند غذای بدمزه کدام است و خوش مزه کدام.
رجب پور در توضیح گفته هایش ادامه داد: «به نظر من موسیقی آن نوازنده ای که بلد نیست بنوازد مسموم است. موسیقی ای که گوش شنوندگان را خراب کند مسموم است و باید جلوی آن را بگیریم.