همشهری آنلاین-شهاب مهدوی: اسفند ۱۳۹۸ وقتی کرونا از راه رسید اکران فیلم در سالن‌های سینما عملا موضوعیتش را از دست داد. اکران آنلاین در چنین شرایطی به‌عنوان راهکاری برای دیده شدن فیلم‌های سینمایی مطرح شد. راهکاری از سر ناچاری برای فیلم‌های بلند سینمایی که راهی به پرده بزرگ سینما نداشتند درحالی‌که برای سینمای مستند، ماجرا شکل دیگری داشت.
مستندسازان که همیشه درگیر مشکلات اکران عمومی فیلم‌هایشان بودند از اکران آنلاین استقبال کردند. وقتی فیلم‌های مستند حاضر در جشنواره سینما حقیقت هم به‌صورت آنلاین به نمایش درآمدند و دیده شدند، فعالان سینمای مستند استقبال بیشتری از این شیوه عرضه و نمایش فیلم‌ها کردند. در عصر پلتفرم‌ها و در شرایطی که ظرفیت سالن‌های کشور با تولیدات سینمایی انطباقی ندارد و همیشه انبوهی فیلم پشت خط اکران می‌مانند، اکران آنلاین می‌تواند فرصت مغتنمی برای فیلم‌های مستند باشد که معمولا جایگاه مناسبی در اکران عمومی نمی‌یابند.
- «گودال» به جشنواره «بوفالو» رسید
- نیمی از فروش امسال در انحصار ۷ فیلم کمدی؛ سینمای ایران تشنه طنز است
- جشنواره فیلم توکیو: جایزه کوروساوا برای ایناریتو و کوجی فوکادا
اکران آنلاین مثل کارت عابر بانک
هر قدر کارگردان‌های فیلم‌های سینمایی - داستانی نسبت به اکران آنلاین بی‌علاقه هستند، مستندسازان از این اکران استقبال می‌کنند و آن را فرصتی مغتنم برای دیده شدن آثارشان می‌دانند. به‌خصوص اینکه فیلم مستند، به‌سختی و صرفا از دریچه گروه هنر و تجربه امکان نمایش روی پرده بزرگ سینما را به‌دست می‌آورد و در چنین شرایطی اکران آنلاین فرصتی است برای گسترش مخاطبان سینمایی که معمولا در اکران مهجور واقع می‌شود.
رضا عاطفی، کارگردان مستند «پدرم ایران، مادرم ایران» درباره تأثیر اکران‌های آنلاین بر افزایش مخاطبان سینمای مستند گفت: پس از کرونا روی آوردن به اکران‌های آنلاین اتفاقی اجتناب‌ناپذیر بود و نکته دیگری که این اواخر از مهم‌ترین رویکردهای انجمن کارگردانان سینمای مستند و مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی بوده، افزایش مخاطبان مستند است. هدف ما همیشه این بوده که مستند از میان مخاطبان خاص خود فراتر رفته و میان عموم مردم جا بیفتد.
او ادامه داد: طرح «اکران حقیقت» مرکز گسترش نیز در این مدت توانست در میان مستندسازان و علاقه‌مندان به سینمای مستند موفق باشد اما همچنان برای ورود مخاطب عام به علاقه‌مندان به مستند راه باقی است. برای علاقه‌مندی عموم مردم به سینمای مستند باید آشنایی درستی با این گونه از سینما از طریق متولیان آن برای مردم رخ دهد و جایی مانند مرکز گسترش باید پایگاه‌های اجتماعی که مردم بیش از همه با آنها در ارتباط هستند را شناسایی و از آن طریق مردم را با سینمای مستند آشنا کند. به هر صورت مردم تا ندانند که چنین امکانی برای تماشای مستند شکل گرفته است علاقه‌مند به تماشای آثار سینمای مستند نمی‌شوند.
این مستندساز در ادامه صحبت‌های خود درباره اکران‌های آنلاین، بیان کرد: اکران‌های آنلاین مانند کارت عابر بانک می‌ماند، زمانی مردم ورود این کارت‌ها و تراکنش از آن طریق را به رسمیت نمی‌شناختند اما امروز عضوی غیرقابل حذف از کیف پول مردم است. درباره نمایش آثار به‌صورت آنلاین نیز از زمانی که پلتفرم‌ها پا به این عرصه گذاشته‌اند، راه برای گسترش مخاطبان آن به‌ویژه در حوزه مستند باز است. امروز مردم بیش از پیش اکانت‌های پلتفرم‌های شبکه نمایش خانگی را خریداری می‌کنند و مخاطب آثار آنها هستند، حتی شاید بیشتر از تلویزیون و اگر دقت کنیم خواهیم دید که در این پلتفرم‌ها آثار سینمای ایران و دنیا در هرگونه‌ای چقدر با بسته‌بندی‌های درست به مخاطب ارائه می‌شود.
ظرفیتی به نام اکران آنلاین
مدیر پردیس سینما آزادی نیز معتقد است اکران‌های آنلاین می‌تواند مفید و کمک‌کننده باشد اما این شیوه ارائه آثار درست و با برنامه نیست چرا که یک اثر یا باید اکران آنلاین شود یا به سالن سینما برود.
سجاد نوروزی درباره شرایط اکران‌های آنلاین و تأثیر آن بر بهبود وضعیت سینما گفت: این نکته مهم است که ابتدا باید بدانیم نگاه ما نسبت به مسئله اکران و توزیع آثار چگونه است. در سینمای ایران عمده آثار در بخش خصوصی تولید می‌شود و متأسفانه برنامه مشخص، مدون و حساب شده‌ای درباره نمایش و توزیع آثار را ما شاهد نیستیم و فکر می‌کنم حتی در نهادهای صنفی که در سینما داریم نیز نگاه تخصصی به موضوع اکران فیلم‌های سینمایی وجود ندارد. در نهایت به‌دلیل نبود برنامه‌ای برای اکران، هر تصمیمی برای نمایش یک اثر گرفته می‌شود و هر فیلمی که توانایی اکران در هر دو حالت آنلاین و غیرآنلاین یا هر حالتی که دوست دارد، پیش می‌برد.
این مدیر سینمایی درباره نگاه علمی که می‌توان به مسئله اکران‌های آنلاین داشت، عنوان کرد: اگر بخواهیم علمی و تخصصی به این موضوع نگاه کنیم؛ توزیع، اکران و تبلیغات زنجیره‌ای به هم پیوسته‌اند و در کمپانی‌های بزرگ بودجه تبلیغات برابر با بودجه تولید است تا درنهایت با یک برنامه نظام‌مند یک اثر به سوددهی اقتصادی برسد که بخشی از آن اکران در سینما، بخشی فروش حق نمایش اثر به‌صورت آنلاین و موارد دیگر است. اما متأسفانه این را باید بپذیریم که امروز ما به این قاعده نظام‌مند و حساب شده در توزیع آثار نرسیده‌ایم و چنین برنامه‌هایی نداریم. این نکته را باید بدانیم که اکران‌های آنلاین برای صنعت سینما مفیدند اما درصورتی که ما به این درک برسیم که چه آثاری مناسب اکران آنلاین است و چه آثاری مناسب اکران در سالن‌های سینماست. من معتقدم اینکه یک اثر هم در سینما اکران می‌شود و هم به اکران آنلاین می‌رود شیوه درستی نیست.
به‌گفته نوروزی در میان تمامی این بحث‌ها نکته‌ای که از اهمیت بالایی برخوردار است و همیشه نسبت به آن بی‌توجهی می‌شود، ذائقه مخاطب است. مدیر سینما آزادی در بخش دیگری از صحبت‌های خود درباره تأثیری که اکران‌های آنلاین بر سینمای مستند داشته است، توضیح داد: اکران‌های آنلاین به سینمای مستند کمک کرده است چراکه در تمام دنیا الزامی برای نمایش آثار مستند در سالن‌های سینما وجود ندارد و باید ظرفیت‌هایی وجود داشته باشد تا اثری به سالن سینما رود اما باز هم باید سلیقه و خواست مخاطب را درنظر گرفت؛ مسئله‌ای که بیش از هر موضوع دیگری باید مورد توجه قرار بگیرد.
او ادامه داد: درنهایت منظور من از نیاز به‌وجود یک برنامه برای شکل‌های متفاوت نمایش آثار این است که باید یکسری پیشرفت‌های علمی و تئوریک در نظام توزیع فیلم‌ها رخ دهد مانند نظام بازاریابی، نظام جذب مخاطب و ... چراکه در این صورت است که توزیع معنا پیدا می‌کند؛ حال می‌خواهد آنلاین باشد یا غیرآنلاین. ما باید ابتدا بدانیم که آثار را چگونه به مخاطب ارائه دهیم به این معنی که هر اثری مناسب چه نوع نمایشی است. البته که این را هم باید بگویم این شیوه اکران آنلاین نیز ابداع ماست چراکه در هیچ کجای دنیا آثار را به این صورت اکران نمی‌کنند و افراد تنها با خرید اشتراک دوره‌ای یک پلتفرم به تمام آثار آن پلتفرم دسترسی پیدا می‌کنند. اکران آنلاین روند طبیعی و ماهیت سینمای ایران را تحت‌الشعاع قرار داده است. یک فیلم یا باید به اکران آنلاین رود و یا در سینماها اکران شود، این شیوه فعلی اکران آثار که شاهد آن هستیم صرفا برای درآوردن پول بیشتر است. شاید این گزاره درست باشد که مخاطب سینما کاهش یافته اما دلیل آن وجوه متفاوتی است که صنعت تفریح و سرگرمی پیدا کرده و من همچنان معتقدم محل تماشای فیلم سینمایی در سالن سینماست.