همشهری آنلاین- فرشاد شیرزادی: برنامه «شیوه» با رویکرد و خاستگاهی متفاوت به تازگی از شبکه چهار روی آنتن رفته است. این برنامه سعی دارد تا صدای نوجوان‌ها را بشوند و به قول حسین سلطان محمدی، کارشناس رسانه، خواسته‌های آنها را کانالیزه و دسته‌بندی کند.
فصل دوم «شیوه» به تازگی روی آنتن رفته است و به دلیل عملکردش در فصل نخست، انتظارات را از این برنامه تلویزیونی بالا برده است. این کارشناس رسانه معتقد است که آفت این برنامه آن است که در حد سخن باقی بماند و در عمل گامی به پیش برداشته نشود. برنامه‌ای که به گفته او می‌تواند باعث تقویت و اصلاح شود.
گفت و گوی کوتاه همشهری آنلاین با حسین سلطان محمدی کارشناس فرهنگی و رسانه را در ادامه بخوانید:
برنامه «شیوه» چقدر می‌تواند در ایجاد گفتمان موثر باشد؟
تجربه‌ای که ما در مرحله نخست شیوه دیدیم و فصل دومش هم شروع شده است، با توجه به وضعی که در وقایع روزهای اخیر دیدیم تا حدود زیادی موثر بود.
صاحب‌نظران از هر نحله و صبغه فکری در این برنامه گفت و گو کردند. برخی دانشگاهی بودند و برخی سیاسی و غیره محسوب می‌شدند و می‌شوند. منظورم بیشتر معطوف به فصل اول برنامه شیوه است. همه این‌ها به نوعی سعی کرده‌اند، نوع نگاه‌هایی را که در جامعه وجود دارد، دسته بندی کنند.
در این کار یعنی دسته بندی نگاه های موجود در جامعه چقدر موفق ظاهر شده‌اند؟
به هر حال این ناآرامی ها که با یک بهانه ساده شروع شده بود، هدف و اصول تعریف شده ای نداشت اما دست‌اندرکاران و کارشناسان برنامه «شیوه» اصولی برای بررسی این موضوع تعریف کردند.
تأثیر صحبت صاحب‌نظران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
وقتی که در «شیوه» آنها را پای بحث نشاندند و رسانه‌ها هم به این برنامه پر و بال دادند و به نوعی برنامه را طی رکوردهای خبری مختلف، پردازش کردند، گزارش‌ها و روش‌های گوناگون به نوعی توضیح داده شد و میان آحاد مردم به لحاظ فکری و اندیشگی به نوعی توزیع شد.
در فضای فکری و فن مباحثه این برنامه از چه عیاری برخوردار است؟
در فضای فکری و مباحثه، برای کسانی که مشتاق بودند که برای آن حرکات در خیابان ها دلیلی بیابند خوب بود.
فکر می کنید آنهایی که در خیابان بودند، برنامه شیوه را نگاه می‌کردند؟
آنها که در خیابان بودند البته شروع حرکتشان ممکن است دلیل های دیگری داشت اما بعد از یکی دو روز دیگر اینگونه نبود و خیلی ها سو استفاده کردند . اما صاحب‌نظران سعی کردند برای این نوع حرکت ها ، دسته‌بندی‌ای انجام دهند و به لحاظ تئوریک تحلیل کنند. در برنامه «شیوه» درباره این نگرش‌ها بحث شد و به این موضوع رسیدیم که به هر روی از دید جامعه‌شناسی به این پدیده پرداختند.
نحوه نگرش‌های مختلف سیاسی را مورد بررسی قرار دادند. هر کارشناسی در این برنامه سعی کرد برای این نا آرامی ها اصولی دسته بندی کند و به اصطلاح موضوع را کلاسه کند.
چقدر این طبقه بندی را آکادمیک ارزیابی کردید؟
اتفاقاً دانشگاهی بود. طبقه بندی شد و به شکل آکادمیک درباره‌اش صحبت کردند. از این زاویه، به نظرم برنامه «شیوه» درخشان بود. بسیاری از کسانی که وارد این ناآرامی ها شده بودند و فاقد نگاه سیاسی، اقتصادی و جامعه‌شناختی و هنری بودند، اتفاقاً تأیید می‌کردند که ما می‌خواستیم همین سخنان را عنوان کنیم.
در یک کلام دلیل موفقیت «شیوه» محدود به همین موارد می‌دانید؟
همین که «شیوه» توانست خاستگاه ها را دسته بندی کند، بگوید که بهتر است روی یک سلسله اصول پیش بروید و جلو بیایید؛ مثلاً بگویید آموزش‌ها اصولی و درست نبوده یا عنوان کنید که مثلا دنیا تغییر کرده یا ما نسل ویژه یا نسل Z هستیم، عامل موفقیت «شیوه» بود. به گمانم همه این‌ها در برنامه «شیوه» مطرح شد.
آیا این برنامه برای عده‌ای که بی‌هدف پا به خیابان گذاشتند، مفید بود؟
برای برخی که بی‌هدف پا به این عرصه گذاشتند، برنامه «شیوه» اتفاقا دستاویز و مستمسکی ایجاد کرد که به آن متوسل شوند و بگویند علت کارهای ما در این برنامه عنوان شده است. این در حالی است که وقایع خیابانی در مقاطعی نقطه آغاز دیگری داشت و بعضا اصلا ربطی به دغدغه های مردم نداشت.
برنامه «شیوه» از این جهت که با آوردن افراد گوناگون که در نهایت همه در آن سخن از وحدت ایران به میان می‌آوردند و به رغم همه واکنش‌های مثبت و منفی که در سطح جامعه نسبت به این برنامه بود اتفاقاً نشان داد و ثابت کرد که انعطاف پذیر است.
البته عده ای هم معتقد بودند که برخی کارشناسان نباید به این برنامه می‌آمدند. اما بنده معتقدم افراد مختلف با موضوعات متفاوت در این برنامه مطرح می‌شد تا ارزش‌گذاری آنها مشخص و مسجل شود. این برنامه می‌تواند کمک کند که نقد در چنین مواقعی به درستی جا بیفتد و به اصطلاح سره از ناسره شناخته شود. «شیوه» به سادگی این موضوع را راه انداخت و باب کرد. خیلی‌ها منتظرند بدانند که در فصل بعد «شیوه» چه روشی در پیش می‌گیرد.
چه انتظاری می توان از فصل دوم «شیوه» داشت؟
امیدوارم فصل دوم «شیوه» چنین شروع شود که شاهد تفاوتی عجیبی نباشیم که بگویند فصل اول به مذاق فلان مسئول خوش نیامد و برنامه را به همین دلیل دچار تعدیل کردند. این برنامه در فصل دوم هم می‌تواند به مهار حرکت‌های بی‌منطق و به نوعی اغتشاشی که فقط باعث تخلیه هیجان است، موثر باشد. بر این مبنا انتظار دارم روش فصل نخست را دنبال کنند چرا که «شیوه» از این حیث موفق بود و بهتر از گزارش‌های خبری شبکه خبر جا افتاد. افرادی که دعوت شدند از نگرش‌های مقابل بودند و به خوبی سخنان یکدیگر را نقض و تصحیح می‌کردند و البته در یک زاویه با هم پیش می‌رفتند. به همین سلسله دلایل می‌توانستند به سادگی نکات دقیقی را طرح کنند.
هر بیننده و شنونده‌ای هم به سویی گرایش داشت و سلسله‌ای از سخنان را بهتر از سخنان دیگری درک می‌کرد. همین که «شیوه» حوزه حرکت بی‌منطق را به چارچوب بحث‌های نظری می‌کشاند، می تواند به شکل گیری نگرش‌های فکری و کرسی‌های آزاداندیشی کمک کند. می‌توان از درون همین گفت‌وگوها بحث‌های اصلاحی بیرون بیاید و به بهبود روابط در متن و بطن جامعه یاری رساند.
امیدوارم کسانی هم که ممکن است بی‌هدف و هیجانی به خیابان آمده اند متوجه شوند که بد نیست به برخی مباحث هم بیندیشد و بد نیست که نکاتی دربگیرد. به خصوص اقشار نوجوان و جوانی که مسئولان اذعان دارند درصد قابل توجهی از بازداشت شدگان به این گروه سنی تعلق دارند. این برنامه شاید برای آنها بتواند مفید باشد. اما این برنامه در ادامه کمک می‌کند تا برای متعادل‌سازی آنها بتوان راهکارهای منطقی و جمعی و خردورزانه یافت.
آفت این برنامه چیست؟
امیدوارم فقط در حد حرف و بحث باقی نماند و کارشناسان بتوانند راهکار هم ارائه دهند.