به گزارش همشهری آنلاین، همه ما اتوبوس‌های مدرسه را فقط در فیلم‌ها و کارتون‌های خارجی دیده‌ایم؛ اتوبوس‌های زردرنگ با ظاهری متفاوت. همان‌هایی که دماغه‌ای بزرگ دارند و هنوز که هنوز است هم در بسیاری از شهرهای دنیا، یکی از مهم‌ترین وسایل نقلیه ایمن برای رساندن دانش‌آموزان از خانه به مدرسه و برعکس هستند. اما واقعیت این است که به غیر از سرویس‌های مدرسه، چنین اتوبوس‌هایی که دانش‌آموزان را به مدرسه برسانند چندان در ایران فعال نبوده است؛ اتوبوس‌هایی که می‌تواند خیال خانواده‌ها را از لحاظ قیمت و ایمنی راحت کند. حالا شهرداری تهران به‌دنبال این است که اتوبوس مدرسه را در پایتخت راه‌اندازی کند. البته که در وضعیت فعلی با توجه به کمبودهای موجود، به‌کارگیری اتوبوس‌های مدرسه طبق استاندارد در تهران کاری بس دشوار است اما شرکت واحد اتوبوسرانی در گام نخست، راه‌اندازی اتوبوس مدرسه در چند مسیر را به شکل پایلوت در دستور کار قرار داده است.
در این گام، فرهنگسازی برای فعال شدن چنین اتوبوس‌هایی هم مدنظر است. به همین‌خاطر شهرداری تهران نخستین بار اقدام به مناسب‌سازی و راه‌اندازی تعدادی اتوبوس مدرسه کرده که به‌صورت پایلوت و به شکل محدود از مهرماه فعالیت خودشان را آغاز کرده‌اند. دو مسیر اصلی اتوبوس مدرسه، شهرک قائم - پایانه تجریش و خیابان معلم - میدان بهارستان هستند. اتوبوس‌های مدرسه در برخی خطوط داخلی شهرک‌هایی مانند اکباتان، دریا و احمدیه نیز رفت و آمد می‌کنند.
اتوبوس مدرسه و کاهش ترافیک
به گزارش همشهری، ظهور و فعالیت اتوبوس‌های مدرسه در جهان به دهه ۸۰ میلادی بر می‌گردد. بهرام نکاحی، مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی شهرداری تهران درخصوص اهمیت راه‌اندازی نخستین سرویس‌های اتوبوس مدرسه در ایران می‌گوید: «سرویس‌ها و خودروهای شخصی، در ساعات بازگشایی و تعطیلی مدارس به سنگین شدن ترافیک دامن می‌زنند. این شیوه حمل‌ونقل دانش‌آموزی غیراز ترافیک عوارض دیگری هم به‌دنبال دارد که ازجمله می‌توان به موضوع ایمنی و ارتباطات دانش‌آموز، موضوعات فرهنگی و آموزشی و رفتاری و بسیاری دیگر از این موارد اشاره کرد. در این زمینه یک تجربه موفق جهانی پیش روی ماست که «اسکول باس»
(School bus) یا «اتوبوس مدرسه» است. اما در تامین و تهیه اتوبوس مدرسه با ویژگی‌ها و استانداردهای لازم، ظرفیتی در تهران وجود ندارد. البته تولید همواره براساس نیاز شکل می‌گیرد و ما تاکنون در زمینه اتوبوس مدرسه احساس نیاز نکرده بودیم و در نتیجه فکری هم برای آن نشده بود. امسال ما دیدیم که هیچ اتوبوس مدرسه‌ای وجود ندارد، پس از همین ناوگان موجود، تعدادی اتوبوس را تا آنجا که ممکن بود مناسب‌سازی کردیم.»
شروع با ۳۰ دستگاه
برای شروع کار اتوبوس مدرسه در تهران، ۳۰دستگاه اتوبوس و مینی‌بوس مناسب‌سازی شده و از نظر شاسی و بدنه تقویت شده‌اند تا به‌صورت محدود و آزمایشی به دانش‌آموزان تهرانی خدمات ارائه کنند. نکاحی در این رابطه می‌گوید: «این اتوبوس‌ها به علائم و تجهیزات لازم و ضروری مجهز شده‌اند. این گام اول به‌حساب می‌آید. نگاه ما این است که جامعه را به موضوع حمل‌ونقل آموزی حساس کنیم. یعنی اولیا به جای اینکه آسایش خودشان را درنظر بگیرند که دانش‌آموز الزاما از مقابل درب منزل سوار خودرو شود و لازم نباشد فرزندشان را تا یک مسیری همراهی کنند، به این نکته توجه داشته باشند که با حضور دانش‌آموز در ایستگاه ویژه اتوبوس مدرسه از چه فواید و آثار مثبتی بهره‌مند می‌شوند. از این طریق دانش‌آموز یاد می‌گیرد که روی پای خودش بایستد، تحرک داشته باشد، وقت‌شناس باشد و چطور با دیگران همنشینی کند و ارتباط بگیرد و بسیار موارد دیگر از این دست. در واقع این جامعه و دانش‌آموزان هستند که باید موضوع اتوبوس مدرسه را مطالبه کنند و بخواهند که این طرح در شهر اجرا شود تا علاوه بر حل بخشی از مشکلات ترافیکی، اثرات مثبت دیگری را هم برای دانش‌آموزان شاهد باشیم.» به‌گفته او علاوه بر اینها در اتوبوس‌های مدرسه حتی شرایط آموزشی هم فراهم است.
فرهنگسازی در کنار تامین زیرساخت‌ها
نکاحی در کنار تامین زیرساخت‌ها و سخت‌افزارهای مورد نیاز، بحث فرهنگسازی در جامعه را هم یکی از ملزومات راه‌اندازی اتوبوس مدارس در شهر تهران عنوان می‌کند و در توضیح آن می‌گوید: «در این زمینه جدا از بحث سخت‌افزاری و امکانات، بحث فرهنگی هم مطرح است. در کشورهای توسعه‌یافته زمانی که اتوبوس مدرسه در مسیری تردد و توقف دارد، تمام خودروها باید ملاحظات لازم را نسبت به آن داشته باشند تا دانش‌آموزی در معرض تهدید احتمالی قرار نگیرد. حتی در مسیرهای خلوت هم باید خودروها با یک فاصله مشخصی(۳۰متر) نسبت به اتوبوس مدرسه توقف کامل داشته باشند. پس از اینکه اتوبوس کاملا راه افتاد، خودروهای سواری صبر می‌کنند تا مطمئن شوند که دانش‌آموزی در حال عبور از عرض خیابان نباشد و پس از کسب اطمینان از این موضوع شروع به حرکت می‌کنند. اینها الگوهای استاندارد کشورهای توسعه‌یافته و پیشگام است و ما به فراخور شرایط محلی خودمان قطعا باید این موارد را بومی‌سازی کنیم و از استانداردهای تعریف شده فراتر برویم. در این زمینه لازم است آموزش و پرورش و دیگر دستگاه‌های متولی و همچنین اصحاب رسانه هم ورود جدی داشته باشند و این مطالبه‌گری را در جامعه ایجاد کنند تا سرویس دانش‌آموزی را از وضعیت موجود به آن شرایط مطلوب و استاندارد تغییر دهیم. هدف اولیه ما برای امسال رسیدن به این نقطه است وگرنه یقین داریم که این ۳۰دستگاه پاسخگوی نیاز مدارس و دانش‌آموزان نیست.»
خدمات‌دهی درخواست آموزش و پرورش
نکاحی درباره اینکه اتوبوس‌های مدرسه در کدام بخش فعال هستند توضیح می‌دهد: «در آیین‌نامه‌ای که در کشور ما مصوب شده است، از عنوان حمل‌ونقل دانش‌آموزی استفاده شده است و موضوع فقط سرویس صبح و ظهر مدارس نیست. در بین روز هم عموما مدارس اردوهایی را برگزار می‌کنند و انتقال دانش‌آموزان به برخی نقاط ازجمله فضاهای ورزشی، تفریحی و آموزشی را در برنامه دارند. این انتقال هم باید از طریق ناوگان مناسب‌سازی شده و استاندارد انجام شود. یعنی هم خودرو، هم راننده و هم خدمه‌ای که درحال ارائه سرویس به دانش‌آموزان هستند باید از صلاحیت لازم برخوردار بوده و آموزش‌های لازم را دیده باشند. برای شروع کار، اتوبوس‌های مدرسه اغلب برای برگزاری این قبیل برنامه‌ها به مدارس و دانش‌آموزان خدمات ارائه می‌کنند. ازجمله نقاطی که در گام نخست از این ظرفیت ایجادشده استفاده می‌کنند شهرک‌ها هستند. مدیریت و اولویت‌بندی فعالیت این ۳۰دستگاه اتوبوس اکنون با اداره کل آموزش و پرورش است و درخواست سفر از سوی آنها به شرکت اتوبوسرانی اعلام می‌شود. همچنین ۲مسیر ویژه اتوبوس مدرسه نیز به‌صورت پایلوت فعال است. با گسترش فعالیت اتوبوس مدارس طی سال‌های آینده، جانمایی ایستگاه‌های ویژه اتوبوس مدارس هم در دستور کار قرار خواهد گرفت.»