به گزارش همشهری آنلاین، سازمان غذا و دارو با هدف حمایت از شرکت‌های دارویی و بازنگری درخواست برخی از آنها، قیمت برخی محصولات را در طرح دارویار اصلاح کرد. آنتی‌بیوتیک‌ها هم که این روزها کمبودشان در داروخانه‌ها مشکلات متعددی را برای بیماران به‌وجود آورده، شامل این افزایش قیمت‌هاست و برخی از آنها با اصلاح قیمت ۴۰درصدی تا ۱۰۰درصدی همراه شده‌اند، اما این افزایش تنها برای تولیدکنندگان است و هیچ پرداخت اضافه‌ای برای بیمارانی که اقدام به خرید دارو با نسخ می‌کنند، به همراه نخواهد داشت.
حالا به گفته مشاور رئیس سازمان غذا و دارو «آنتی‌بیوتیک‌سازها در ۳شیفت شبانه‌روزی در حال تولید هستند و به‌زودی ثبات دسترسی به این داروها در داروخانه‌ها فراهم خواهد شد، البته این مسئله تنها شامل داروهای فصل زمستان نیست و با بازنگری در درخواست سایر شرکت‌های دارویی برای اصلاح قیمت‌ها، برنامه‌ریزی برای تامین به موقع سایر داروها هم صورت گرفته است.»
این در حالی است که علاوه بر تولید داخل، مجوز واردات ۸ آنتی‌بیوتیک هم به‌صورت تک‌نسخه‌ای از سوی سازمان غذا و دارو صادر شده و هرچند هزینه گزافی به دولت و نظام سلامت کشور تحمیل می‌کند، اما با هدف تامین سبد دارویی کشور، واردات آنها صورت خواهد گرفت.
تغییر الگوی مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها
«۸۰ درصد موارد مراجعه بیمار با علائم سرماخوردگی (آنفلوآنزا یا سرماخوردگی معمولی) منجر به تجویز آنتی‌بیوتیک است. گزارش‌های ارسالی از مراکز درمانی این مسئله را تأیید می‌کند و به‌شدت موجب افزایش بار مصرف شده است.» این نکته‌ای است که سجاد اسماعیلی، مشاور رئیس سازمان غذا و دارو به‌عنوان یکی از دلایل افزایش مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در کشور طی هفته‌های اخیر به همشهری اعلام می‌کند و می‌گوید: «در نیمه اول ۱۴۰۱ حدود ۱۷ میلیون عدد سوسپانسیون‌های آنتی‌بیوتیک برای کودکان تامین شد که این رقم به اندازه کل ۱۴۰۰ بود. البته در نیمه اول سال۱۴۰۰ با وجود پیک‌های کرونا، شدت بستری بیماران بیشتر بود و در زمان بستری نیازی به مصرف آنتی‌بیوتیک نبود و درمان‌هایی ازجمله رمدسیویر و کورتون مدنظر بود.»
اسماعیلی با بیان اینکه واکسیناسیون گسترده و سراسری منجر به کاهش پیک‌های کرونا طی یک سال اخیر شده و دیگر نیازی به بستری بیمارانی که مبتلا به کرونا می‌شدند نبود، ادامه می‌دهد: «در نیمه اول۱۴۰۱ وضعیت بیماری مشابه سال گذشته نبود و افراد با علائم کرونا و سرماخوردگی عمدتا به‌صورت سرپایی درمان خود را دریافت می‌کردند. این مسئله باعث شد که الگوی نامناسب تجویز دارو ازجمله آنتی‌بیوتیک‌ها تقویت شود و افزایش مصرف رقم بخورد.»
به گفته این فعال حوزه دارو همچنین افزایش تقاضای القایی در بحث آنتی‌بیوتیک و سرم هم باعث افزایش مصرف شده است: «هم‌اکنون سرم به‌صورت بی‌سابقه در حال تامین است و در ماه حدود ۱۸میلیون عدد سرم تامین می‌شود. بین ۱۵ تا ۱۶میلیون از این میزان تولید داخل است. گزارش‌ها و دلایل افزایش مصرف از سوی معاونت‌های غذا و دارو و ادارات پایش و نظارت بر مصرف به ما می‌رسد و آنها را به معاونت درمان اعلام می‌کنیم. این در حالی است که برای افراد حتی با وجود یک سرماخوردگی ساده هم سرم تجویز می‌شود، درحالی‌که اصلا نیازی به آن ندارند. در برخی درمانگاه‌های کوچک صف‌های تزریق سرم به ۱۰۰نفر هم رسیده و غیرطبیعی است. این مسئله باید از سوی معاونت درمان مورد بررسی قرار بگیرد و نظارت جدی بر مصرف سرم‌ها و کنترل آن وجود داشته باشد. البته با وجود افزایش مصرف حتی با وجود تقاضای القایی، سرعت تامین به قدری بالاست که اکنون براساس گزارش‌های ارسالی از دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور، کمبود سرم به کمترین میزان خود در مراکز درمانی رسیده است.»
دریافت تعهد تولید از شرکت‌های دارویی
مشاور رئیس سازمان غذا و دارو در پاسخ به این سؤال که آیا توقف تولید از سوی شرکت‌های دارویی این کمبودها را تقویت نکرده است، بیان می‌کند:«جلساتی با شرکت‌های تولیدکننده دارو برگزار شد و آنها مشکلاتشان را مطرح کردند. سازمان غذا و دارو فرصتی به آنها داده که با توجه به تامین مواداولیه چه از طریق واردات و چه از طریق تولید داخل در سریع‌ترین زمان ممکن به تعهداتشان عمل کنند. همین حالا شرکت‌های دارویی به‌صورت ۳شیفته در حال تولید هستند و سرعت ارسال آنتی‌بیوتیک‌ها از شرکت‌های تامین‌کننده به توزیع‌کنندگان بیشتر شده است. البته طی چند روز اخیر کمبودهایی در استان‌ها وجود داشته که اکنون داروهای تولید شده به سرعت به استان‌ها هم ارسال می‌شود و به‌نظر می‌رسد طی یک هفته آینده این دسترسی در بخش داروخانه‌ها افزایش پیدا کند.»
این فعال حوزه دارو درباره اینکه چه تضمینی وجود دارد شرکت‌های داروسازی باز هم به دلایل دیگر ازجمله به صرفه نبودن قیمت‌ها، تولید را متوقف و کمبودها را تقویت کنند، می‌گوید: «به هیچ عنوان چنین بهانه‌ای پذیرفته نیست و بازنگری در قیمت‌ها صورت گرفته است. در جلسه‌ای هم که با این شرکت‌ها برگزار شد، آنها قیمت‌ها را پذیرفته‌اند و دیگر هیچ بهانه‌ای در بحث قیمت دارو به‌ویژه درباره آنتی‌بیوتیک‌ها قابل‌قبول نیست. طی این مدت از زمان شروع طرح دارویار برخی شرکت‌ها درخواست بازنگری قیمت‌ها را داشتند که پس از بررسی‌های لازم درصورت نیاز این مسئله محقق شده و اصلاح و افزایش قیمت به‌ویژه درباره آنتی‌بیوتیک‌ها رخ داده است. اما برخی درخواست‌ها هم بحق نبود و هیچ افزایشی درباره آنها وجود ندارد.»
اسماعیلی ادامه می‌دهد: «برای تامین دارو با شرکت‌ها جلسات مختلف برگزار و فراخوان برای واردات دارو و مواداولیه هم صادر شده است تا ذخایر استراتژیک دارویی در بحث آنتی‌بیوتیک به‌ویژه در ماه‌های سرد سال تامین باشد. از شرکت‌های دارویی هم تعهد گرفته شده طبق برنامه سازمان غذا و دارو به تعهداتشان عمل کنند و اگر این اتفاق رخ ندهد طبق قوانین و مقررات با آنها برخورد خواهد شد.»
اسماعیلی درباره اینکه چرا اقدامات سازمان برای تامین دارو در ماه‌های سرد سال زودتر صورت نگرفته تا چنین کمبودهایی موجب نگرانی و آسیب به بیماران نشود، عنوان می‌کند: «در این‌باره برخی تخلفات وجود داشته و گزارش شده است. بر این اساس طی یک هفته اخیر با ۴شرکت توزیع‌کننده دارو به‌دلیل تخلف، سبدفروشی، توزیع دارو در برخی داروخانه‌های خاص و... برخورد شده و پروانه فعالیت ۲شرکت هم باطل شده است. در بحث شرکت‌های تامین‌کننده هم پایش‌های لازم صورت گرفته و درصورتی که آنها هم تخلفاتی در بحث تولید یا احتکار دارو و مواداولیه داشته باشند، قطعا برخورد قانونی صورت می‌گیرد و به مراجع قضایی معرفی می‌شوند. در این‌باره وزیر بهداشت و نیز ریاست سازمان غذا و دارو تأکید بر برخوردهای بدون اغماض با متخلفان دارند چرا که این مسئله با سلامت مردم در ارتباط است.»
مشاور رئیس سازمان غذا و دارو درباره اینکه چرا با وجود گذشت ۳ماه از اجرای طرح دارویار، همچنان برخی کمبودها و گرانی‌ها موجب نارضایتی مردم است، توضیح می‌دهد: «برخی موارد خارج از سیاستگذاری‌های سازمان غذا و داروست. ازجمله قرار بود بانک مرکزی تسهیلاتی برای شرکت‌ها درنظر بگیرد یا بحث مالیات بر ارزش افزوده که قرار بود از ۹درصد به یک درصد کاهش پیدا کند و با تأخیر انجام شد. هنوز زمان لازم برای پایش طرح تکمیل نشده و حداقل باید یک بازه زمانی ۶ماهه سپری شود تا بتوان نظر قطعی درباره آن داد. امیدواریم روند تامین دارو طی روزهای آینده سرعت بیشتری بگیرد.»
هنوز به پیک مصرف داروهای سرما نرسیده‌ایم
«سهم مواد اولیه آنتی‌بیوتیک‌ها ۷۰درصد است و این مسئله موجب افزایش قیمت و گران شدن مواداولیه برای تولید داروهای آنتی‌بیوتیک و کمبود این دارو در داروخانه‌ها شده است.»
این نکته را علی فاطمی، نایب‌رئیس انجمن داروسازان ایران به‌عنوان یکی از دلایل کمبودهای دارویی در هفته‌های اخیر اعلام می‌کند و به همشهری می‌گوید: «بیشترین اعتراضی که طی این مدت باعث کمبودها شد، نحوه قیمت‌گذاری‌ها بود و به‌ویژه تولیدکنندگان آنتی‌بیوتیک معتقد بودند قیمت‌گذاری‌ها متناسب با هزینه‌ها تعیین نشده و به همین دلیل تولید متوقف شد. البته سازمان غذا و دارو در این‌باره تجدیدنظر کرده و قرار است افزایش قیمت مواداولیه دارو به‌گونه‌ای درنظر گرفته شود که برای صنایع داروسازی به‌صرفه باشد. هر چند که هیچ اضافه پرداختی از جیب مردم رخ نخواهد داد.»
به‌گفته فاطمی هفته گذشته براساس بازنگری‌های انجام شده از سوی سازمان غذا و دارو درباره تغییر قیمت برخی داروها ازجمله آنتی‌بیوتیک‌ها، قیمت‌ها از ۳۰، ۴۰درصد و حتی بیش از ۱۰۰درصد افزایش پیدا کرده و به‌نظر می‌رسد که این مسئله باعث رضایت تولیدکنندگان شده و تولید آنتی‌بیوتیک شروع شده است: «البته علاوه بر تولید آنتی‌بیوتیک از سوی شرکت‌های دارویی داخلی، هفته گذشته هم مجوز واردات ۸آنتی‌بیوتیک به‌صورت تک‌نسخه‌ای صادر شده است. البته واردات این داروها بار مالی بسیار زیادی برای دولت و نظام بهداشت دارد اما مجبور به تامین آن هستیم. اتفاقی که درباره سرم‌ها هم رخ داد و همین حالا ماهانه ۲ تا ۳میلیون سرم وارد می‌شود تا جبران‌کننده کمبودها باشند.»
این فعال حوزه دارو درباره اینکه علاوه بر توقف تولید، آیا افزایش مصرف و تقاضا هم می‌تواند منجر به این کمبودها شده باشد، توضیح می‌دهد: «چندان مطمئن نیستم که افزایش تقاضا و مصرف غیرعادی صورت گرفته باشد، چون هنوز به پیک مصرف داروهای سرما نرسیده‌ایم. این مسئله مربوط به آبان و آذر است که آنفلوآنزا و سرماخوردگی به اوج خود می‌رسند و مصرف افزایش پیدا می‌کند. اکنون به‌نظر می‌رسد بیشترین کمبودها به‌دلیل همان کاهش تولید و عرضه به بازار رخ داده است. البته یک نکته مهم وجود دارد و اینکه برخی از این شرایط سوءاستفاده‌هایی می‌کنند که به هیچ عنوان از نظر اخلاقی درست نیست.»
او ادامه می‌دهد: «به‌عنوان مثال برخی شرکت‌های پخش دارو، شروطی را برای عرضه درنظر می‌گیرند، مثلا داروخانه‌ها را ملزم به خرید محصولات مکمل یا آرایشی بهداشتی می‌کنند تا به آنها سهمیه سرم و آنتی‌بیوتیک بدهند. این مسئله تحت عنوان سبدفروشی مطرح است و با ضوابط و قوانین سازمان غذا و دارو همخوانی ندارد. به‌نظر می‌رسد رهاشدگی موجود باعث می‌شود که شرکت‌های پخش در این‌باره تصمیم‌گیری کنند و مشکلات اینچنینی را رقم بزنند.»