همشهری آنلاین- علی‌الله سلیمی: برخی از رویدادهای دوران دفاع‌مقدس با ویژگی‌های منحصر به فردی گره خورده است که با گذشت چند دهه از پایان جنگ تحمیلی، هنوز همه ابعاد آن وقایع روشن نشده و در این میان، بهره‌گیری از تاریخ شفاهی به منزله مشاهدات عینی افراد شاهد ماجرا می‌تواند به روشنگری در این زمینه کمک کند.
یکی از این موضوعات، جریان مقابله به مثل در خلیج‌فارس در دوران دفاع‌مقدس است؛ نبردهای دریایی رزمندگان ایرانی برای مقابله با تهدیدهای دشمن به‌ویژه ناوهای متجاوز آمریکایی که شجاعت‌های بی‌نظیر رزمندگان در این زمینه مثال‌زدنی است. از آثار موفق در این زمینه، کتاب«بار دیگر، نادر»؛ تاریخ شفاهی زندگی شهید نادر مهدوی به قلم سیدقاسم یاحسینی است که از سوی نشر فاتحان در تهران چاپ و منتشر شده است.
- بنّای عارفی که فرمانده شد | مروری کوتاه به زندگی سردار شهید عبدالحسین برونسی
- جبهه او را عاشق خود کرده بود
این کتاب در ۶ فصل به زندگی شهید نادر مهدوی از دوران کودکی تا شهادت و روزهای بعد از آن می‌پردازد. نویسنده در مقدمه اثر که به منزله گزارش کار وی نیز محسوب می‌شود، به چگونگی تالیف این کتاب می‌پردازد و یادآوری می‌کند که پیش از انتشار این اثر نیز در آثار متعدد به زوایای مختلف زندگی شهید مهدوی اشاره شده اما هیچ‌کدام کامل و جامع نیست، چرا که منابع مستند رسمی تا به حال درباره این شهید از سوی مراکز نظامی ایرانی و آمریکایی منتشر نشده است.
«درباره گروه مقابله به مثل در خیلج فارس اطلاعات مستند و به دور از بزرگ‌نمایی و بر پایه اسناد متقن تاریخی و اداری، چندان زیاد نیست و هم‌اکنون نیز چنین اسنادی که به هر حال لازمه کار تاریخ‌نگاری علمی و آکادمیک است، در اختیار مورخان قرار نگرفته است. نه‌تنها سپاه‌پاسداران در ایران هنوز چنین اسنادی را منتشر نکرده بلکه نیروی دریایی آمریکا نیز تا امروز، اسناد بازجویی‌ها و اطلاعات محرمانه خود در این‌باره را در اختیار مورخان قرار نداده است.»
بنابراین، مولف کتاب به تاریخ شفاهی یا همان خاطرات شفاهی خانواده، دوستان و همرزمان شهید روی آورده تا گوشه‌هایی از ناگفته‌های زندگی و رشادت‌های شهید مهدوی را بیان کند.
مطالب فصل اول کتاب با عنوان«کودکی و نوجوانی(حسین) نادر»، ۱۳روایت به نقل از حسن فقیه برادر شهید نادر مهدوی است. او در این روایت‌های اغلب کوتاه به تولد و دوران کودکی و نوجوانی شهید اشاره می‌کند.
در فصل دوم با عنوان «نادر در انقلاب و جنگ» هم برادر شهید در ۱۲روایت به برهه‌های حساسی از زندگی شهید در این مقطع تاریخی تأکید دارد. برای فصل سوم کتاب، عنوان«نادر، مأمور جزیره خارک» انتخاب و ۱۵روایت به نقل از برادر و نیز چند همرزم شهید بیان شده است.
«عملیات مقابله به مثل در خلیج‌فارس» عنوان فصل چهارم اثر است که در آن با نقل ۴۳روایت از افراد مختلف به نبردهای دریایی رزمندگان ایرانی به فرماندهی شهید نادر مهدوی در مقابله ناوهای نیروهای متجاوز در آب‌های خلیج‌فارس پرداخته می‌شود. اوج این نبردها در روایت‌های بیست‌گانه فصل بعدی، پنجم است که با عنوان«آخرین نبرد در خلیج‌فارس» نامگذاری شده است. البته در این فصل علاوه بر روایت شهادت نادر مهدوی از زبان همرزمانش، به اسارت چند رزمنده همرزم وی در نبردهای دریایی هم پرداخته می‌شود که توسط نیروهای آمریکایی اسیر شده و مورد بازجویی قرار می‌گیرند.
در فصل ششم، «پس از شهادت نادر» نیز همانطور که از عنوان فصل برمی‌آید در ۵روایت به روزهای بعد از شهادت این فرمانده رشید دوران دفاع‌مقدس پرداخته می‌شود. لحظه شهادت نادر مهدوی در روایتی با عنوان«تراژدی نادر!» به نقل از عبدالکریم مظفری، دوست و همرزم شهید نادر مهدوی بیان شده است: «ناگهان ناوچه نادر مهدوی مورد اصابت یک فروند موشک قرار گرفت. با اینکه قایق مورد اصابت مستقیم موشک قرار گرفته بود، اما هنوز تیربارش کار می‌کرد و به طرف آمریکایی‌ها شلیک می‌کرد. در فاصله چند لحظه، ۳موشک دیگر هم اصابت کرد که آن را متلاشی کرد.»
در هیچ یک از روایت‌های کتاب، به نقل از شهید نادر مهدوی مطلبی بیان نشده است. همه روایت‌ها، دیده و شنیده‌های دیگران درباره این شهید است. البته در برخی از این روایت‌ها، همرزمان شهید خاطراتی را تعریف می‌کنند که در کنار شهید مهدوی سپری کرده‌اند.
نویسنده کتاب صرفا بر پایه خاطرات شفاهی چند تن از اقوام و دوستان و همرزمان شهید مهدوی، زندگی وی را از آغاز تا شهادت و حتی پس از شهادت، روایت کرده است، چون نام شهید مهدوی با عملیات‌های مقابله به مثل در خلیج‌فارس گره خورده است، برای آشنایی نسل جوان با چگونگی شکل‌گیری نیروی دریایی سپاه پاسداران و علل آغاز عملیات‌های مقابله به مثل، ضروری بوده مطالبی در قالب خاطرات شفاهی در کتاب حاضر گنجانده شود و ضمنا روی ۲شخصیت دیگر از اعضای این گروه، شهیدان نصرالله شفیعی و به‌خصوص بیژن گرد، مانور داده شود. البته چنان که از نام کتاب پیداست، محور اصلی در این اثر، زندگی، تلاش‌ها و به‌خصوص شهادت تراژیک شهید نادر مهدوی است.