این‌طوری متوجه می‌شوی که خورشید در هر روز از سال با زاویه‌ای معین به زمین می‌تابد؛ آنوقت اگر بتوانی وسیله‌ای درست کنی که هر روز این زاویه را به تو نشان بدهد، می‌توانی بفهمی که آن روز چه روزی از سال است. البته برای این کار به وسیله پیچیده ای نیاز نداری، می‌توانی فقط زاویه خورشید را در روزهای خاصی از سال اندازه بگیری، روزهایی مثل روز اول زمستان که کوتاه‌ترین روز سال است، اول تابستان که بلندترین روز سال است و روزهای اول بهار و پاییز که شب و روزشان با هم برابر است. اگر بتوانی با وسیله‌ات این چهار روز را معین کنی، کافی است روزهای بین این چهار روز را درست تقسیم کنی تا یک تقویم دقیق خورشیدی داشته باشی.
مردم تمدن‌های قدیمی هم همین کار را می‌کردند؛ زندگی آنها وابسته به طبیعت و خورشید بود و برایشان مهم بود وضعیت خورشید را نسبت به زمین بدانند و اتفاق‌های طبیعی را پیش‌بینی کنند. یکی از این اتفاق‌ها رسیدن روز اول زمستان بود، روزی که خورشید در پایین‌ترین زاویه‌اش نسبت به زمین قرار می‌گرفت و بعد از آن، روزها به تدریج بلندتر می‌شدند؛ مردم تمدن‌های قدیم این روز را روز تولد دوباره خورشید می‌دانستند و با رسیدن آن خودشان را برای سرمای زمستان و برداشت محصول در ماه‌های بعد، آماده می‌کردند.
این مجسمه‌ها و مجموعه سنگ‌هایی هم که اینجا می‌بینی، تقویم‌هایی هستند که مردم چند هزار سال پیش ساخته‌اند؛ این مجموعه‌ها در زاویه مشخصی نسبت به خورشید یا محورهای زمین ساخته شده‌اند تا وضعیت خورشید را در روزهای خاصی از سال نشان بدهند.
شش دقیقه روشنایی
اگر شانس بیاوری و موقعی که بچه‌های مدرسه منطقه «نیوگرِنْج» در ایرلند قرعه‌کشی می‌کنند و اسم‌ها را از توی کلاه یا همان نمونه کوچک مقبره «نیوگرِنْج»، در می‌آورند، تو هم انتخاب بشوی، می‌توانی در مراسم روز اول زمستان نیوگرِنْج شرکت کنی و طلوع خورشید را در این مقبره ببینی؛ مقبره‌ای که بیشتر از 2500 سال پیش از میلاد ساخته شده است. در این روز خورشید ساعت 8 و58 دقیقه صبح نورش را از شکاف مستطیل‌شکل بالای ورودی مقبره به داخل می‌تاباند و انتهای زمین تالار مقبره را روشن می‌کند؛ آنوقت همین‌طور که خورشید بالاتر می‌آید، نور آن هم در طول راهروی تالار جلو می‌آید تا به ورودی آن برسد و از آن بیرون برود؛ ساعت 9و4 دقیقه صبح تالار دوباره در تاریکی فرو می‌رود.
ورودی مقبره «نیوگرِنْج» در ایرلند. این مقبره بیشتر از 0052 سال پیش از میلاد ساخته شده است. مردم آن زمان از روی زاویه تابش خورشید در تالار این مقبره می‌توانسته اند روزهای مختلف سال را مشخص کنند
تالار مقبره «نیوگرِنْج» در اولین روز زمستان. صبح این روز، نور خورشید از شکاف بالای ورودی مقبره به داخل تالار می‌افتد و در عرض 6 دقیقه به در ورودی می‌رسد و از آن خارج می‌شود
مقبره نیوگرِنْج از طرف یونسکو جزو میراث فرهنگی جهانی اعلام شده و تعداد کسانی که دوست دارند روز اول زمستان طلوع خورشید را در آن تماشا کنند، آن‌قدر زیاد است که مجبورند بین آنها قرعه‌کشی کنند.
تقویم مغناطیسی
«مونته‌آلتو» منطقه‌ای باستانی در «گواتمالا»ست. این منطقه پر است از سنگ‌هایی که خاصیت مغناطیسی دارند ؛ مردم آن هم در دوران باستان از این ویژگی استفاده‌های زیادی کرده‌اند. مثلاً آنها به کمک این سنگ‌ها توانسته‌اند جهت شمال–جنوب کره زمین را پیدا کنند و با چیدن سنگ‌هایی در این جهت، یک تقویم خورشیدی بسازند. سه سنگ ساده‌ای که به شکلی خاص در این منطقه روی زمین چیده شده‌اند موقعیت خورشید را در روزهای مختلف سال نشان می‌دهند. یکی از این سنگ‌ها که نامش «آزیموت» است روز اول زمستان را نشان می‌دهد. در این روز خورشید درست از پشت این سنگ طلوع می‌کند.
یک مجسمه «شکم‌دیگی» در منطقه «مونته‌آلتو»؛ سنگ این مجسمه‌ها خاصیت مغناطیسی دارد
یکی از مجسمه های منطقه «مونته‌آلتو»
آزیموت یک اصطلاح ریاضی هم هست که از واژه «السمت» عربی به معنی «جهت» گرفته شده و برای اندازه‌گیری زاویه به‌کار می‌رود، به‌خصوص زاویه‌ای که خورشید و ستاره‌ها با زمین می‌سازند.
در ضمن در این منطقه 45 مجسمه سنگی هم پیدا شده که آنها هم خاصیت مغناطیسی دارند. این مجسمه‌ها یا سر انسان را نشان می‌دهند یا مردهایی را با شکمی بزرگ که به آنها «شکم‌دیگی» می‌گویند. کاربرد این مجسمه در زمان باستان هنوز مشخص نشده است.
غروب خورشید در دروازه سنگی
این مجموعه سنگ‌‌های بزرگ که در دشت سالْزبِری در ویلت‌شایر انگلستان قرار دارد، یکی از مهم‌ترین و معروف‌ترین آثاری است که از دوران پیش از تاریخ باقی مانده است. این مجموعه که حدود 2500 سال پیش ساخته شده، در زمان‌های مختلف کاربردهای مختلفی داشته است، از جمله رصد خورشید و ستاره‌ها.
منظره غروب خورشید در اولین روز زمستان در «استون‌هنج» انگلستان. یکی از کاربردهای استون‌هنج، مشخص کردن روزهای اول هر فصل بوده است؛ روز اول تابستان، خورشید از یکی از دروازه‌های سنگی این مجموعه طلوع می‌کند و روز اول زمستان در یکی از دروازه‌های آن غروب می‌کند
جمعیتی که هر سال روز اول زمستان در استون‌هنج گرد هم می آیند آن‌قدر زیاد است که خیلی‌ها موفق نمی‌شوند غروب خورشید را در دروازه آن تماشا کنند
این مجموعه سنگ‌ها روی محیط دو دایره هم‌مرکز چیده شده‌اند. اگر روز اول زمستان در مرکز این دو دایره بایستیم، می‌توانیم غروب خورشید را دقیقاً در مرکز یکی از دروازه‌های آن ببینیم. هر سال عده زیادی برای تماشای این منظره در اولین روز زمستان به این منطقه می‌روند. سازمان جهانی یونسکو هم این منطقه را جزو میراث فرهنگی جهانی اعلام کرده است.