همشهری آنلاین - وجیهه امیرخانی: «تهران ۱۵۰۰»، «رستم و سهراب» و «شاهزاده روم» اولین گام‌های جدی سینمای ایران در حوزه انیمیشن است که در هیاهوی فیلم‌های تلخ اجتماعی دهه ۹۰ رنگ و بوی تازه‌ای به سالن‌های سینما داد و خارج از قاب تلویزیون، خانواده‌ها را به سینما بکشاند. در این میان «شاهزاده روم» به کارگردانی هادی محمدیان با داستانی جذاب و استانداردهای به روز دنیا فتح بابی شد برای انیمیشن‌های ایرانی با استانداردهای جهانی که با استقبال ۵/۱میلیونی مخاطبان و فروش ۵ میلیارد تومانی به سومین فیلم پرفروش سال ۹۴ تبدیل شد.
انیمشین پرفروش دیگری که موفق به اکران و فروش ماندگاری شد؛ «فیلشاه» ساخته هادی محمدیان که با داستانی جذاب در سال ۹۶ با حدود ۸ میلیارد فروش، موفق شد اسم خود را در لیست پرفروش‌های همان سال ثبت کند. در حال حاضر هم که گیشه پاییزی حال و روز چندان مطلوبی ندارد و ناآرامی‌های اخیر اثر خود را بر چرخه اقتصادی سینما گذاشته، «پسر دلفینی» به نویسندگی و کارگردانی محمد خیراندیش همچنان پیشتاز گیشه است و با گذشت بیش از۲ ماه از آغاز اکران با جذب ۶۰۸,۴۳۱ هزار مخاطب و فروش ۱۵۴,۹۵۳,۴۳۵,۰۰۰ریال، پدیده اکران را از آن خود کرده است.
این انیمیشن که طی یک ماه گذشته با فروش ۴۷,۰۳۲,۴۰۰,۰۰۰ ریال به رقم ۵ میلیارد نزدیک شده، پیش از نمایش عمومی در ایران در روسیه و کشورهای آسیانه میانه هم اکران موفقی را پشت سر گذاشته است. «پسر دلفینی» در یک اتفاق ویژه با اکران در ۲۷۰۰ سالن سینمای روسیه و آسیای میانه موفق شد در همان دو هفته اول با رقمی نزدیک به ۲ میلیون دلار تبدیل به پرفروش‌ترین انیمیشن و سومین فیلم پرفروش این کشورها شود.
موفق در اکران خارجی
محمد خیراندیش نویسنده و کارگردان پسر دلفینی درباره این اثر و مسیری که برای تبدیل شدن به پدیده فروش طی کرده است به همشهری آنلاین می‌گوید: تولید پسر دلفینی با تهیه کنندگی محمدامین همدانی تقریبا از ۹۷ تا ۹۹ طول کشیده است. سال ۹۹ که آماده اکران بود درست همزمان شد با اوج پیک‌های کرونایی و تعطیلی سینماها در ایران. از سوی دیگر روسیه و کشورهای آسیای میانه هم تقاضای اکران داشتند و ما اکران خارجی را قبل از ایران شروع کردیم. بعد از ایران هم قرار است در کشورهای دیگری از جمله ترکیه اکران شود.
او درباره شرایط اکران و کشورهایی که قرار است میزبان «پس دلفینی» باشند، ادامه می‌دهد: برای همسو بودن با ذائقه مخاطب غیرایرانی در اکران جهانی قرار است، موزیک و خواننده‌ای از کشور میزبان با نمایش پسر دلفینی همراه شود که بی‌شک در فروش آن تاثیر خواهد گذاشت. این فیلم علاوه بر خاورمیانه در کره و بسیاری از کشورهای اروپایی اکران می‌شود و در حال حاضر نسخه مخصوص کشورهای انگلیسی و عربی‌زبان آمده است.
داستانی برای کودکان جهان
خیراندیش درباره داستان جذاب این انیمیشن توضیح می‌دهد: یک دلفین (سفید) به همراه مادرش (نانا) نوزاد انسانی (پسر دلفینی) را در دریا پیدا می‌کند و از او مراقبت می‌کنند. سرانجام پسر دلفینی بزرگ می‌شود و بعداز اینکه متوجه می‌شود که او یک انسان است به دنبال پیدا کردن مادرش از دریا خارج شده و راهی جزیره می‌شود.
من با ۲۰ سال تجربه در ساخت انیمیشن به «پسر دلفینی» رسیدم. مهم‌ترین نکته برای من جهان‌شمول بودن این داستان بود اینکه بتواند علاوه بر مخاطب ایرانی با مخاطب کودک غیرایرانی هم ارتباط برقرار کند و خارج از مرزهای ما ناشناخته و گنگ نباشد. به هر حال تولید انیمیشن، پروژه سنگین، زمان‌بر و بسیار پرخرجی است. به همین دلیل هم باید باید به اکران خارجی امید بست. واقعیت این است که نمایش در ایران به هیچ وجه نمی‌تواند هزینه‌های آن را برگرداند.
به هر حال خواب پول و سرمایه در انمیشین‌سازی بیشتر از هر پروژه سینمایی است به همین دلیل هم از ابتدا برای مدل قصه‌گویی، پروداکشن دیزاین، گرافیک و همه چیز به مخاطبان کودک در دیگر کشورها با فکر و برنامه‌ریزی پیش رفتیم. این کارگردان باسابقه انیمیشن درباره نقدهایی که درباره شباهت‌های ظاهری «پسر دلفینی» و انیمیشن «لوکا» مطرح شده، تصریح می‌کند: به نظر می رسد افراد غیرمنتقدی هستند که هیچ اعتمادی به توانایی متخصصان داخلی در این حوزه ندارند. هرچند به زعم من اگر چنین اتفاقی هم رخ داده بود و این اثر کپی بود من باید خوشحال باشم که پسر دلفینی توانسته با یک هزارم بودجه «لوکا» به موفقیت‌هایی در این اندازه دست پیدا کند و قیاس شود. به هر حال لوکا با هزینه‌ای بالغ بر ۱۲۰ میلیون دلار و با اتکا به زیرساخت‌های عظیم کمپانی‌های دیزنی و پیکسار ساخته شده است.
این نویسنده و کارگردان در ادامه تاکید می‌کند: نکته قابل توجه این است که تریلیرهای «لوکا» زمانی منتشر شد که ما پروژه «پسر دلفینی» را به پایان رسانده بودیم. بنابراین به لحاظ زمانی هیچ نوع نزدیکی و قرابتی بین این دو نیست. پسر دلفینی سال ۱۳۹۹ و قبل از اینکه حتی تک تصویری هم از لوکا منتشر شود ساخته شده بود.
خیراندیش درباره فروش بی‌سابقه‌ای که در ایران تجربه کرده می‌گوید: من پیش‌بینی ۸ میلیارد فروش و حتی بیشتر را در ایران داشتم، بیشترین شوک ما از فروشی است که در روسیه و آسیای میانه به دست آورده و تا کنون موفق به ۲ میلیون دلار فروش در این کشورها شده است. ما منتظر اکران جهانی هستیم و احتمال می‌دهیم پدیده گیشه شود و بتواند موفق به تصرف گیشه فراتر از مرزهای ایران شود.
او با اشاره به تلاش بخش خصوصی در تولید این انیمیشن می‌گوید: «پسر دلفینی» با اتکا به سرمایه بخش خصوصی در استودیوی شخصی «استای تریم» به صورت مستقل تولید و ساخته شده است و هیچ اتکایی به بودجه‌های دولتی نداشته است. من عاشق قصه گفتن از طریق انیمیشن برای بچه‌ها هستم، تجربه و تخصص من در همین زمینه است اما تولید انیمیشن‌هایی با این کیفیت بیش از هر چیز نیاز به امکانات، زیرساخت وبازار فروش مناسب دارد.
پلتفرم‌ها حمایتی از تولید داخلی نمی‌کنند
در شرایطی که پلتفرم‌ها به راحتی و بدون پرداخت حق کپی رایت آثار به روز جهانی را دوبله و همزمان با اکران جهانی در اختیار مخاطب ایرانی قرار می‌دهند جایی برای دیده شد آثار تولید شده داخل کشور باقی نمی‌ماند. چرا مثلا برای تولید خودروی داخلی حمایت صورت می‌گیرد و از ورود رقبای خارجی جلوگیری می‌شود اما با وجود اینکه انیمیشن هم تولید داخلی است هم ارزش افزوده دارد و هم دانش‌بنیان است حمایت یا مهم تر از آن زیرساختی تدارک دیده نمی‌شود.
این مدرس با سابقه حوزه انیمیشن می‌افزاید: این انتظار حداقلی است که وی او دی های داخلی هم مثل پلتفرم‌های خارجی موظف باشند در کنار نمایش ۱۰ انیمیشن خارجی یک اثر ایرانی هم منتشر کنند، در این روند چرخه اقتصادی انیمشین هم در کنار تولید شکل می‌گیرد. می‌توان این کار را با صرف هزینه انجام داد. به هر حال دولت‌ها برای حمایت از بخش خصوصی باید گام‌هایی بردارند تا تولیدکننده یک اثر فرهنگی که به نظر من مهم‌تر از مسایل اقتصادی است با آرامش برای تولید چنین آثاری پا پیش بگذارد.
نویسنده و کارگردان پسر دلفینی در ادامه می‌گوید: دغدغه اصلی من کودکان و اولویت من کودکان سرزمین خودم هستند. وقتی کودکی از سینما بیرون می‌آید و چشمانش را برق شادی پر کرده رویای من محقق شده است. به هر حال من به عنوان یک سازنده انیمشین فراتر از دغدغه‌های مادی دوست دارم برای بچه‌های ایران داستان تعریف کنم. امیدوارم همواره شرایط مهیا باشد و من تا حد امکان برای کودکان ایرانی قصه بگویم.
واقعیت این است که تولید انیمیشن بسیار زمان بر است گاهی ۴ سال یا بیشتر طول می کشد تا انیمیشن تولید و به نمایش برسد و در بهترین حالت با تعداد سینماها و پلتفرم‌ها شاید به بودجه‌ای که ۴ سال پیش سرمایه‌گذاری شده دست پیدا کند.