به گزارش همشهری آنلاین، نخستین سالن سینما در ایران تقریبا ۵ سال بعد از رونمایی اختراع براداران لومیر در کشور ساخته و راه‌اندازی شد. از آن تاریخ تا به امروز، صنعت سینما در ایران بدون وقفه، اما با فراز و نشیب های زیادی در حال فعالیت است. در ابتدا فیلم‌های خارجی در ایران به نمایش گذاشته می‌شد، اما بعد از افرادی در ایران به فکر تولید فیلم‌های ایرانی افتادند که با ساخت نخستین اثر، کم کم کارگردانان ایرانی پا در کفش همتایان خارجی خود گذاشتند و به ساخت و تولید فیلم روآرودند.
تاریخچه مختصر سینما ایران
«دختر لر» که به «جعفر و گلنار» هم شهرت دارد یکی از این آثار است. دختر لر در واقع نخستین فیلم ناطق فارسی است که در سال ۱۳۱۲ توسط خان بهادر اردشیر ایرانی در شهر بمبئی هندوستان ساخته و در کشور به اکران درآمده بود.
در دههٔ ۱۳۲۰ شرکت‌های سینمایی ایرانی پدیدار شدند و سینما میان مردم کشور، همگانی‌تر شد. در در دههٔ ۱۳۳۰ نیز پیشرفت سینمای کشور ادامه یافت و کارگردانان جوانی در این سال‌ها ظهور کردند که می‌توان از میان آنها به اسماعیل کوشان، ساموئل خاچیکیان، هوشنگ کاووسی و فرخ غفاری که از همه مطرح‌تر بودند اشاره کرد. همچنین در این سال‌ها اسماعیل کوشان در تثبیت جریان سینمای تجاری عامه‌پسند ایرانی موسوم به فیلم‌فارسی نقش مهم و اصلی را داشت و شهلا ریاحی هم با ساخت فیلمی به نام «مرجان»، نام خود را به عنوان نخستین کارگردان زن ایرانی تثبیت کرد.
با همه این فراز و نشیب‌ها، سینمای ایران دوره‌های و رویدادها اجتماعی، سیاسی و اقتصادی زیادی را پشت سر گذاشت و به امروز رسید. با وجود سابقه طولانی این صنعت در کشور، اما سینمای ایران هنوز انتظارات را برآورده نکرده است.
- ببینید | وقتی پدری برای پیدا کردن قاتل دخترش اسلحه به دست می‌گیرد | سکانس جنحالی «پوست شیر»
- رخشان بنی اعتماد رئیس هیأت داوران جشنواره فیلم هند شد
- تیزر رایگان تلویزیونی برای ۵ فیلم سینمایی
کارگردانان پرکار را بشناسیم
با وجود افت و خیزهای سینمای ایران، اما بین فیلمسازان مختلف، افرادی بودند و هستند که بدون وقفه همه زندگی خود را وقف این صنعت کردند و لحظه‌ای از زندگی خود را بدون سینما نگذراندند که همین روحیه باعث شد تا آنها عنوان پرکارترین فیلسازان کشور را به خود اختصاص دهند. از مجموع کارگردانا فعال و اکتیو سینمای ایران برخی از دنیا رفته و برخی هنوز در قید حیاتند.
آقاهای سینمای ایران کیستند؟
ممکن است اصطلاح «آقای سینمای ایران» به برخی از دست‌اندرکاران و فعالان این صنعت در کشور اطلاق شود و عده‌ای بنا به سلیقه برخی افراد را آقای سینمای ایران خطاب کنند، اما اگر بخواهیم میزان تولید، فعالیت و خدمات را در این صنعت ملاک این عنوان قرار دهیم بی‌شک افرادی هستند که می‌توان این عنوان را به آنها اختصاص داد.
ساموئل بازیگر ساز و پرکار
ساموئل خاچیکیان از جمله افرادی است که می‌توان لقب آقای سینمای را به او داد. زیرا او با ساخت ۴۶ فیلم بلند رتبه نخست فیلمسازی کشور را به نام خود ثبت کرد. خاچیکیان طی ۳ دهه توانست نوآوری به همراه پرکاری را در سینما پیوند بزند.
ساموئل در زمره نخستین کارگردانان ایرانی بود که عناصر تکنیکی را برای سینما به‌کار برد و با دکوپاژ سر صحنه فیلمبرداری می‌رفت. به‌عنوان فیلمسازی نوآور، ساخت فیلم‌های جنایی را در ایران به راه انداخت. بسیاری از بازیگران نامدار سینمای ایران با بازی در کارهای خاچیکیان به سینما آمدند و برخی از فیلم‌هایش همچون ضربت (۱۳۴۳) و عقاب‌ها (۱۳۶۳) از کارهای پرفروش زمان نمایش خود بودند.
شناخته‌شده‌ترین فیلمی که توسط خاچیکیان پس از انقلاب کارگردانی شد فیلم عقاب‌ها (۱۳۶۳) بود که یکی از برترین کارهای سینمای دفاع‌مقدس لقب گرفت. او ۴۶ فیلم بلند سینمایی ساخت و بسیاری از فیلم‌های کارگردان‌های دیگر را تدوین کرد.
ایرج قادری فعال‌ترین سینماگر ایرانی
یکی از کسانی که درخور عنوان آقای سینمای ایران است زنده‌یاد ایرج قادری است. ایرج قادری در برخی ادوار اجازه فعالیت نداشت با این وجود در طول سال‌های فعالیتش ۴۱ فیلم ساخت، در ۷۱ فیلم بازی کرد، نویسنده ۴ فیلم‌نامه نوشت، ۹ فیلم را تهیه و یک فیلم را هم تدوین کرد.
این کارنامه و این میزان فعالیت را فقط و فقط می‌توان از قادری سراغ گرفت. سوای آمار یاد شده قادری رتبه یک «کارگردان-بازیگری» سینمای ایران را هم به خود اختصاص داده است. ضمن اینکه بسیاری از فیلم‌های او عنوان پرفروش‌ترین‌ها را نیز به خود اختصاص داده بود. اگر قادری در همه ادوار اجازه فعالیت داشت بی‌شک رتبه‌های او بیشتر از این میزانی می‌رسید که ذکر شده است.
کیارستمی و شهرت جهانی او
عباس کیارستمی هم از آن‌دسته کارگردانانی است که کارنامه بسیار درخشانی در فیلمسازی دارد. او ساخت ۴۱ فیلم سینمایی، مستند و کوتاه را در کارنامه خود دارد. اهمیت فعالیت‌های کیارستمی سوای فیلمسازی، مورد توجه جهانی بودن اوست.
کیارستمی در واقع نخستین کارگردان ایرانی است که توانست مهم‌ترین جایزه‌های سینمایی را در جشنواره‌های جهانی برای صنعت سینمای ایران به ارمغان آورد و نگاه منتقدان و مخاطبان سینمای دنیا را به سینمای ایران معطوف دارد. برهمین اساس کیارستمی از معدود کارگردانان ایرانی بود که به شهرت جهانی در این صنعت دست یافت و زمینه‌ساز حضور سینماگران ایرانی در عرصه‌های جهانی شد.
رضا صفایی سریع‌ترین فیلمساز ایران
رضا صفایی را باید از نظر پرکاری اعجوبه سینمای ایران دانست او در طول سال‌های فعالیتش ۵۳ فیلم ساخت و در تولید ۱۱۷ فیلم سینمایی به عنوان کارگردان، فیلم‌نامه‌نویس، تهیه‌کننده، تدوینگر و هنرپیشه اهل حضور داشته است.
گفتنی است سرعت فیلمسازی او به اندازه‌ای بوده که گفته می‌شود فیلم «لوطی قرن بیستم» را در ۹ روز فیلمبرداری و عنوان سریع‌ترین کارگردان سینمای ایران را از آن خود کرده بود.
دیگر کارگردانان پرکار
مهدی صباغزاده از فعال‌ترین سینماگران سینمای ایران در چند دهه اخیر است. او دراین سال‌ها کارگردان، تهیه‌کننده، تدوینگر و نویسنده ۶۲ فیلم سینمایی بود که سهم کارگردان‌اش ۲۹ فیلم است.
مهدی فخیم‌زاده هم از آن فعالان عرصه سینمای ایران است که در کارنامه خود ساخت، بازی، تهیه کنندگی و فیلمنامه‌نویسی ۵۹ فیلم بلند سینمایی و سریال را دارد.
مسعود کیمیایی با ساخت ۳۲ فیلم بلند سینمایی از جمله قیصر نامی ماندگار در سینما ایران است. او همچنین در این دوران تهیه کننده دو فیلم نیز بوده و از جمله کارگردانان مولف و نویسنده ایران است.
کیومرث پور احمد هم از جمله کارگردان پرکار در سینما و تلویزیون ایران است که ساخت ۳۰ فیلم سینمایی و مجموعه تلوزیونی را در کارنامه هنری خود دارد.
سیروس الوند هم از دیگر فیلمسازان پرکار سینمای ایران به شمار می‌آید که ساخت و نویسندگی ۴۱ فیلم بلند سینمایی و تله فیلم را د رکارنامه خود دارد که از میان سهم فیلم بلند سینمای‌اش ۲۵ عنوان فیلم است.
داریوش مهرجویی هم از چهره‌های ماندگار سینمای ایران است که فیلم گاو از نخستین آثار سینمایی کشور است که قبل از انقلاب مورد توجه منتقدان و کارشناسان سینمایی دنیا قرار گرفته بود. مهرجویی ساخت ۲۳ فیلم سینمایی بلند و ۱۰ فیلم کوتاه و مستند را در کارنامه خود دارد.
بهرام بیضایی از چهره‌های استثنایی سینما و تئاتر کشور است. او را باید نویسنده‌ترین کارگردان در عرصه سینما و تئاتر ایران دانست زیرا در طول سال‌های فعالیتش سوای امر پژوهش و سخنرانی‌های متعدد ۵۰ نمایشنامه و ۵۲ فیلنمامه را به نگارش در آورده که برخی از آنها خود به عنوان فیلم ساخته و یا روی صحنه برده و برخی دیگر هم توسط کارگردانان سینما و تئاتر به اجرا درآمده است. با همه این فعالیت‌ها در عرصه نویسندگی، بیضایی ساخت ۱۴ فیلم بلند سینمایی را نیز در کارنامه خود دارد.
محسن مخملباف با ساخت ۲۷ فیلم، جعفر پناهی با ساخت ۲۲ فیلم سینمایی بلند و ۱۰ فیلم کوتا و مستند، ابراهیم حاتمی کیا با ساخت ۲۰ فیلم، کیانوش عیاری و بهروز افخمی با ساخت فیلم ۱۷، فریدون جیرانی و داریوش فرهنگ با ساخت ۱۶ فیلم، علی حاتمی، یدالله صمدی و محمد متوسلانی با ساخت ۱۵ فیلم، رسول صدر عاملی با ساخت ۱۳ فیلم، اصغر فرهادی با ساخت ۱۲، مجید مجیدی با ساخت ۱۰ از جمله کارگردانان پرکار در ردیف‌ها بعدی سینمای ایران هستند.
گفتنی است در این میان اصغر فرهادی با کسب معتبرترین جوایز جهانی مانند گلدن گلوب، کن و اسکار به مشهورترین چهره سینمایی ایران در سراسر دنیا قرار گرفته است. همچنین جعفر پناهی با دریافت ۱۸ جایزه معتبر جهانی از جمله کن، مجید مجیدی با کسب جوایز بین‌المللی و داخلی و همچنین حاتمی‌کیا یا کسب جوایز داخلی از فعالان این عرصه هنری کشور به شمار می‌آیند.
کارگردانان زن فعال سینمای ایران
همانطور که گفته شد شهلا ریاحی نخستین زن ایرانی است که وارد عرصه کارگردانی شد. با وجود سابقه طولانی، اما زنان کمتری وارد عرصه فیلمسازی در کشور شدند که سهم زنان کارگردان در چند دهه اخیر بیشتر است و در میان بانوان کارگردان تهمینه میلانی با ساخت ۱۸ فیلم عنوان پرکارترین کارگردانان زن ایرانی را به خود اختصاص داده و در پی او رخشان بنی‌اعتماد و پوران درخشنده هر یک با ساخت ۱۳ فیلم و نرگس آبیار با ساخت ۱۴ فیلم بلند و کوتاه از دیگر فیلمسازان زن پر کار ایرانی را به خود اختصاص داده اند.
تازه کار اما پرکار
تدوام فعالیت سینمای ایران با روی کارآمدن چهره‌های جوانی همراه است که از میان آنها برخی کارگردانان مانند محمدحسین مهدویان با ساخت ۶ فیلم در ۷ سال، سعید روستایی با ساخت ۶ فیلم در ۱۰سال و هومن سیدی با ساخت ۶ فیلم در ۱۱ سال از جمله کارگردانان پرکار جوان و آتیه دار سینمای ایران به شمار می‌آیند.
مکث
سریال سازان پرکار
سریال‌سازی هم از رسته‌های پرطرفدار در ایران است که این صنعت بعد از شکل‌گیری و راه‌اندازی تلویزیون در ایران پا گرفت برهمین اساس سابقه سریال سازی در ایران به مراتب کمتر از فیلمسازی است. در طول فعالیت سریال سازی بسیاری از سریال‌ها به عنوان اثری ماندگار در یاد و حافظه عمومی باقی مانده که آن دست آثار محصول کار فیلمسازانی، چون ناصر تقوایی، داریوش فرهنگ، داوود میرباقری، مهدی فخیم زاده، سیروس مقدم، محمد علی نجفی، حسن فتحی، کیومرث پوراحمد، کیانوش عیاری و... را می توان نام برد که در این میان سیروس مقدم با ساخت ۳۷ مجموعه تلویزیونی و شبکه خانگی و حسن فتحی با ساخت ۱۸ مجموعه نفرات برتر کارگردانی در این عرصه هستند. گفتنی است که مهران مدیری هم به دلیل ساخت مجموعه‌های تلویزیونی از کارگردانان پرکار به شمار می‌آید.