به گزارش همشهری آنلاین، براساس مطالعات انجام‌شده در مرکز تحقیقات آلودگی هوا پژوهشکده محیط زیست دانشگاه علوم پزشکی تهران و همچنین یافته‌های سایر محققان، وضعیت کیفیت هوا در مناطق مختلف کشور فاصله چشمگیری با مقادیر استاندارد ملی دارد و تقریبا هیچ‌گاه به آنچه در برنامه‌های دوم تا ششم توسعه درخصوص کیفیت هوا مد نظر بوده است، نرسیده‌ایم. حالا دوباره با کاهش بارش‌ها دوباره نفس تنگ شده است و از همین رو سازمان اورژانس نیز اعلام کرده است نیروهای خود را به حال آماده‌باش درآورده است.
خودروهای غیر استاندارد، موتورسیکلت‌های از رده خارج، کارخانه‌های آلاینده، بنزین و سوخت‌های فسیلی دست به دست اینورژن یا وارونگی هوا در فصل پاییز داده است تا آلودگی هوا در ایران چهارمین علت مرگ و میر باشد.
چهارمین علت مرگ زودرس در دنیا
در همین حال عباس شاهسونی، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت اظهار کرد: آلودگی هوا چهارمین علت مرگ زودرس در دنیا محسوب می‌شود. بعد از فشار خون بالا، مصرف دخانیات و سوء‌تغذیه، آلودگی هوا چهارمین علت مرگ زودرس است. آلودگی هوا بر افزایش آمار مرگ و میر به علت سرطان ریه، سکته‌های مغزی، سکته‌های قلبی، عفونت‌های حاد دستگاه تنفسی موثر است.
مرگ سالانه ۲۰ هزار نفر به خاطر هوای آلوده
مسئولان وزارت بهداشت هر سال آمار ۲۰ هزار مرگ منتسب به آلودگی هوا را تکرار می‌کنند. ۲۰ هزار نفر یک عدد نیست؛ بلکه جان‌هایی است که به زیر خاک می‌روند و خانواده‌هایی که در پس این ماجرای تکراری هرساله داغدار می‌شوند. این سوال مطرح است که نمایندگان مردم در مجلس در وظیفه نظارتی خود در این زمینه چه اقداماتی کرده‌اند؟ و چرا آلودگی هوا در خلال سال‌های گذشته تاکنون همچنان یک چالش مهم آلودگی در کشور است؟
وزارت بهداشت هر سال اعلام می‌کند: ۵۴ درصد مرگ‌های زودرس به دلیل بیماری «ایسکمیک قلبی» و سکته مغزی است که آلودگی هوا نقش مهمی در آن دارد. 7 درصد از مرگ و میر زودرس ناشی از سرطان ریه و ۱۹ درصد مرگ و میرهای زودرس ناشی از بیماری مزمن انسداد ریوی مربوط به آلودگی هوا در فضای آزاد است.
خطر ذرات معلق کوچکتر از ۱۰ میکرون
به گفته رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت، در میان ۵ آلاینده اصلی هوای کلانشهرها در ایران شامل مونوکسید کربن، دی اکسید کربن، دی اکسید نیتروژن، ذرات معلق کوچکتر از ۲.۵ میکرون و ذرات معلق کوچکتر از ۱۰ میکرون، سال‌هاست که ذرات ریز معلق کوچکتر از ۲.۵ مهمترین آلاینده هواست. آلودگی که به علت ریز بودن تا اعماق ریه نفوذ می‌کند و اثرات کوتاه‌مدت و بلندمدت این ماده سمی ناشی از سوخت‌های فسیلی و حاوی فلزات سنگین انواع بیماری‌های ریوی، قلبی و سرطان است. مواد مرگ‌آور موجود در هوا در ۲۰ سال گذشته حداقل ۳۰ درصد بیشتر شده‌اند و میزان مرگ آن ۶ برابر مالاریا و ۴ برابر ایدز است.
شاهسونی توضیح داد: وارونگی هوا که در کلانشهرها به خصوص تهران حاکم است. امروز (یکشنبه) نیز ادامه دارد. میزان غلظت آلاینده‌های هوا در روزهای اخیر مدام رو به بیشتر شدن بوده است. به طوری که در روزهای گذشته با وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس مواجه بودیم. کمیته اضطرار آلودگی هوا فقط توانسته است مدارس را تعطیل کند تا کودکانی کمتر دچار آسیب شوند. البته تعطیلی مدارس نقش چندانی در کاهش آلودگی هوا و غلظت آلایندگی‌ها ندارد. زیرا دانش آموزان نقشی در ایجاد آلودگی ندارند، فقط به این دلیل مدارس تعطیل می‌شود که دانش آموزان به خصوص دانش آموزان ابتدایی که هنوز ریه‌های آن‌ها کامل شکل نگرفته است کمتر با آلودگی مواجه شوند.
وی افزود: اگر کمیته اضطرار آلودگی هوا بخواهد با هدف کاهش آلاینده‌های هوا تصمیم بگیرد باید همه ادارات و مشاغل تعطیل شوند. تصمیمی که طبق قانون به میزان شدت آلودگی هوا و با نظر معاون اول رئیس جمهوری امکان‌پذیر است. در مجموع وضعیت آلودگی هوا در روزهای اخیر بدتر شده است و با توجه به ادامه وارونگی هوا پیش بینی می‌شود، میزان آلودگی هوا امروز از شاخص ۱۵۰ عبور کند و در وضعیت ناسالم برای همه مردم قرار گیرد.
مهمترین علت آلودگی هوا در تهران و شهرهای بزرگ ایران
شاهسونی ادامه داد: مهمترین آلودگی هوا در تهران و شهرهای بزرگ ایران ذرات PM ۲.۵ است که عامل مهم تنگی نفس و بیماری‌های قلبی و سکته مغزی در سالمندان است. در زمان افزایش این آلودگی شاهد افزایش مراجعات مردم به بیمارستان‌ها و اورژانس‌ها هستیم و در اورژانس‌ها به علت افزایش بیماری‌های قلبی و ریوی شاهد افزایش مصرف داروهای تنفسی هستیم و تبعات حاد و کوتاه‌مدت زیادی را در کودکان و سالمندان شاهد هستیم.
رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت گفت: وضعیت آلودگی هوا و در تهران و کلانشهرهای ایران امسال نسبت به سال گذشته به مراتب بدتر شده است. مهمترین علت افزایش آلودگی هوا نیز اجرا نشدن قانون هوای پاک و به خصوص تردد خودروهای فرسوده است. حدود ۴۵ درصد خودروهای موجود در کشور فرسوده و از رده خارج هستند. تا زمانی که دستگاه‌های اجرایی به وظایفشان در این قانون عمل نکنند و خودروها و موتورسیکلت‌های فرسوده از رده خارج نشوند. تعداد روزهای آلوده بیشتری خواهیم داشت.
رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت تصریح کرد: تنها کاری که اکنون می‌توان انجام داد این است که در شرایط آلودگی هوا مردم در فضای باز ورزش نکنند. سالمندان و افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای کمتر از منزل خارج شوند. حتما هنگام تردد در فضای بیرون، از ماسک استفاده کنند و تا جای ممکن فعالیت فیزیکی را کمتر کنند.
خسارت ۸.۲ میلیاردی آلودگی هوا در ایران
شاهسونی افزود: خسارت‌های آلودگی هوا در دنیا فقط به علت از کارافتادگی افراد از ۱۴۴ میلیارد دلار فراتر رفته و در ایران سالانه حدود ۸.۲ میلیارد دلار به کشور خسارت می‌زند که ۸۰۰ میلیون دلار آن در بخش بهداشت و درمان است. ۱۲.۶ درصد مرگ‌های زودرس در ایران به علت آلودگی هواست که بیشتر آن در ۲۷ کلانشهر مثل تهران رخ می‌دهد. جایی که سال گذشته فقط دو روز هوای پاک داشت.
رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت می‌افزاید: به طور کلی منابع متحرک ۶۰ درصد و منابع ثابت ۴۰ درصد در آلودگی هوا نقش دارند و موتورسیکلت‌ها مهمترین عامل آلودگی هوا در شهرها هستند.
دستگاه‌ها مکلف شدند سال ۱۴۰۲ قانون هوای پاک را اجرا کنند
این آمار نگران‌کننده در حالی مطرح می‌شود که چند روز قبل علی سلاجقه رئیس سازمان حفاظت محیط زیست درباره آخرین وضعیت اجرای قانون هوای پاک گفته است: در جلسه ستاد هوای پاک کشور که چهار هفته قبل، در محل وزارت کشور برگزار کردیم، بحثی مطرح شد مبنی بر اینکه طبق اعتبار ۶۲ حکمی که برای سال ۱۴۰۱ داشتیم، مبلغی در حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان بود. متأسفانه به این دلیل که بودجه ۱۴۰۱ بسته شده بود، دستگاه‌ها این بهانه را داشتند که ما اعتباری برای این امر تدارک ندیده‌ایم.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست افزود: در آن جلسه دستگاه‌ها مکلف شدند برای بودجه سال ۱۴۰۲ قانون هوای پاک را اجرا کنند تا ترک فعل آن‌ها متوجه سازمان محیط زیست نشود. تا دو هفته قبل که با تمام معاونان وزرای مربوطه جلسه داشتیم، تقریبا ۱۰۳ هزار میلیارد تومان در بخش داخلی و ۳ میلیارد دلار نیز در بخش ارزی برآورد اعتبار شده تا در بودجه سال ۱۴۰۲ برای اجرای قانون هوای پاک پیش‌بینی شود.
سلاجقه گفت: بنده در جلسه هفته گذشته هیأت دولت هم از همکاران خواستم که حتما این امر را برای سال ۱۴۰۲ در دستورکار قرار دهند تا برخی از تکالیف قانون هوای پاک عملیاتی شود.