سابقه تاریخی ارگ سلطنتی که محدوده مکانی تاریخی آن از شمال به خیابان و میدان امام خمینی(ره) ؛ سپه سابق، از غرب به خیابان خیام، از شرق به خیابان ناصر خسرو و از جنوب به خیابان پانزده خرداد و میدان ارگ محدود می‌شود، به روزگار صفویه بازمی‌گردد.
شاه طهماسب اول صفوی نخستین پادشاهی بود که در سفرهای خود به قصد زیارت مقبره حضرت عبدالعظیم دستور داد بارویی به طول یک فرسخ به دور قصبه تهران احداث شود.
پس از او شاه عباس صفوی در قسمت شمالی حصار طهماسبی چهار باغ و چنارستانی احداث کرد که بعدها دیوار بلندی گرد آن بنا کرده و عمارات مقر سلطنتی را در داخل آن ساخته و ارگ نامیدند.
در اواخر عهد صفوی، تهران گاهی مقر موقت دربار شاهان صفوی بود و حتی شاه سلیمان کاخی در این شهر برای خود بنا کرد.
کهن‌ترین بناهای موجود در مجموعه گلستان، ایوان تخت مرمر و خلوت کریمخانی متعلق به دوران کریمخان زند است. وی در نبردهای خود بر ضد محمد حسن خان قاجار در سال ۱۱۷۲ تهران را مرکز اردوکشی خود قرار داد و پس از پیروزی در این جنگ در دیوانخانه قدیم تهران که در زمان ساه سلیمان ساخته شده بود، بار عام داد و با عنوان وکیل الرعایا حکومت ایران را در دست گرفت.
پس از مرگ کریمخان زند در سال ۱۱۹۳ آقا محمدخان قاجار در سال ۱۲۰۰ تهران را به پایتختی برگزید، ولی به دلیل لشکر کشی‌های دائمی کمتر در مقر حکومت خود به سر می‌برد و برای عمارت و آبادانی چندان فرصت نداشت.
تا آنکه فتحعلی شاه در سال ۱۲۱۱ بر تخت ساطنت ایران حلوس کرد، از آن زمان به بعد با گسترش دستگاه اداری و تشریفات سلطنتی بناهای متعددی در داخل ارگ تهران عمدتا در زمان فتحعلی شاه و ناصرالدین شاه قاجار احداث شد.
در دوران پهلوی اول، بخش‌های بزرگی از ارگ تهران، از جمله حصار دور آن، سردر باب عالی، ساختمان دفتر استیفا، نگارخانه، تکیه دولت، نارنجستان، باغ گلشن و ساختمان‌های اندرونی تخریب شد.
محل سکونت شاه به سعدآباد و سپس در دوران محمد رضا پهلوی به نیاوران منتقل و مجموعه گلستان به محل پذیرایی از میهمانان خارجی تبدیل شد.
پس از انقلاب مجموعه گلستان همچون اغلب عمارات سلطنتی دیگر بصورت موزه درآمد تا همگان بتوانند از آن دیدن کرده و از تماشای زیبایی‌های حاصل فکر و دست هنرمندان و صنعتگران ایرانی بهره برند.
بخش‌های مختلف کاخ موزه گلستان:
- ایوان تخت مرمر
- خلوت کریمخانی
- اتاق موزه (تالار سلام) و حوضخانه آن
- تالار آینه
- تالار عاج یا سفره خانه تالار برلیان یا سفره خانه
- تالاربرلیان یا تشریفات
- ساختمان کتابخانه
- عمارت شمس العماره
- عمارت بادگیر و حوضخانه وسیع آن
- تالار الماس
- کاخ ابیض
- چادر خانه